استخدام پیمانی چیست؟ همه‌چیز درباره این نوع استخدام

• تعریف استخدام پیمانی
• شرایط استخدام پیمانی
• انواع استخدام پیمانی
• قوانین استخدام پیمانی
• مزایا و معایب استخدام پیمانی

استخدام پیمانی یکی از رایج‌ترین شیوه‌های استخدامی در کشور است اما به همان اندازه، ابهامات زیادی دربارۀ آن وجود دارد. این روزها، کارفرمایان اغلب نیروهای واجد شرایط را از طریق استخدام پیمانی، به کار می‌گیرند و این مسئله، زمینه نگرانی متقاضیان شغلی را فراهم آورده است. بخشی از این نگرانی، به این دلیل است که نمی‌دانند شرایط و قوانین حاکم بر این نوع استخدام چیست.

 در این نوشتار، به پرسش‌های رایج درباره این که استخدام پیمانی چیست؟ شرایط لازم برای استخدام پیمانی، چگونه است؟ انواع قراردادهای موقت، کدام هستند؟ مزایا و معایب استخدام پیمانی چیست؟ پاسخ می‌دهیم.

تعریف استخدام پیمانی

استخدام پیمانی به معنی بستن قرارداد کار موقت به مدت ۱ سال تا ۳ سال برای انجام یک کار مشخص است. قرارداد موقت، با ذکر اصول پیمان مانند مشخصات کارمند و کارفرما، موضوع کار، حقوق و مدت زمان قرارداد، منعقد می‌شود. قرارداد موقت را اغلب می‌توان تا ۱۰ سال تمدید کرد اما اگر کارمند، به مفاد قرارداد پایبند نباشد و رضایت کارفرما را جلب نکند، قرارداد پیمانی برای سال‌های دیگر، تمدید نخواهد شد.

شرایط استخدام پیمانی

داوطلبان استخدام پیمانی باید از دو گروه شرایط عمومی و اختصاصی برخوردار باشند. شرایط عمومی عبارت هستند از:

۱. تابعیت جمهوری اسلامی ایران؛

۲. داشتن کارت پایان خدمت سربازی یا معافیت قانونی؛

۳. عدم اعتیاد به مواد مخدر؛

۴. نداشتن سوءپیشینه جزائی؛

۵. اثبات توانایی انجام کار؛

۶. داشتن حداقل ۱۸ سال سن.

شرایط اختصاصی برای استخدام پیمانی معمولا توسط کارفرما تعیین می‌شود. مثلا مدرک تحصیلی مرتبط با موضوع پیمان، سابقه تجربی و قبولی در مصاحبه یا امتحان. پس از قبولی، داوطلب باید فرمی را که سازمان امور اداری و استخدامی کشور برای قرارداد موقت تنظیم کرده است، تکمیل نماید.

انواع استخدام پیمانی

بعد از آشنایی با این که استخدام پیمانی چیست، با انواع مختلف قراردادهای موقت که انجام می‌گیرد آشنا می‌شویم. نوع قرارداد موقت در استخدام قراردادی، به نحوه پرداخت حقوق کارمند پیمانی بستگی دارد. بنابراین، ۴ نوع قرارداد موقت وجود دارند که بر اساس نحوه پرداخت، قابل شناسایی هستند.

۱. پرداخت بر اساس واحد بها

در این نوع قرارداد برای استخدام پیمانی، کارفرما و کارمند پیمانی، بر سر نرخ حقوق برای هر واحد کار، به توافق می‌رسند. واحد کار را بر اساس متغیرهای مشاغل مختلف تعیین می‌کنند؛ مانند ساعات کاری، تعداد پروژه، طرح و متر مربع. نرخ حقوق برای هر واحد کار، طبق قوانین مصوب اداره سازمان امور اداری و استخدامی کشور تعیین می‌شود. در این نوع قرارداد، کارفرما، شرایط انجام کار را تعیین کرده و در صورت عدم رعایت شرایط زمانی یا کیفی توسط کارمند پیمانی، حقوق پرداختی برای هر واحد کار را تعدیل خواهد کرد.

۲. پرداخت مقطوع

حقوق پرداختی در این نوع قرارداد، بر اساس توافق اولیه کارفرما و کارمند پیمانی بر سر تحویل پروژه یا ارائه خدمات مشخص، تعیین می‌شود. بنابراین، کارمند تعهد می‌دهد که در چهارچوب زمانی و سطح کیفی تعیین‌شده، کار مورد نظر را انجام دهد و حقوقی را که در ابتدای کار مشخص شده است دریافت کند.

بدیهی است که در صورت نقض مفاد قرارداد استخدام پیمانی، کارفرما می‌تواند مبلغ توافقی را تعدیل نماید. البته، ریسک کارفرما در این نوع قرارداد، بیشتر است چراکه سنجش عملکرد کارمند پیمانی، باید توسط مرجع بی‌طرف انجام بگیرد و این کار، هزینه‌هایی برای کارفرما به وجود می‌آورد. به همین دلیل است که کارفرمایان، علاوه بر حقوق مقطوع، پاداش‌هایی را برای کارمند پیمانی در نظر می‌گیرند تا مهلت زمانی و کیفیت کار را رعایت کنند. همچنین، پرداخت حقوق، در بازه‌های زمانی مشخص یا برحسب پیشرفت پروژه، انجام می‌گیرد.

۳. پرداخت بر اساس قرارداد امانی

شرایط برخی مشاغل، طوری است که کارمند پیمانی برای انجام کار خود به تأمین مالی و تجهیزات و امکانات نیاز دارد. کارفرما، با عقد قرارداد امانی، هزینه انجام پروژه را پرداخت کرده و تجهیزات لازم را در اختیار کارمند پیمانی قرار می‌دهد. در قرارداد امانی، کارمند پیمانی، بر اساس حق‌الزحمه مشخص و هزینه‌های انجام کار، حقوق دریافت می‌کند.

آگهی استخدام

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

۴. پرداخت درصدی

در این نوع قرارداد که شباهت زیادی به قرارداد امانی دارد، کارمند پیمانی، درصدی از سود کار را دریافت می‌کند. اگر کارمند پیمانی برای انجام پروژه یا ارائه خدمات مشخص، هزینه‌ای را متحمل شود، معادل آن را از کارفرما دریافت می‌کند. یکی از نقاط ضعف استخدام پیمانی مبتنی بر پرداخت درصدی، بروز اختلاف میان کارفرما و کارمند است؛ چراکه نحوه محاسبه سود یا هزینه صرف‌شده برای انجام کار، اغلب مناقشه‌برانگیز است. علاوه‌براین، گاهی انتظار کارفرما درباره سودمندی کارمند پیمانی، برآورده نمی‌شود یا میزان هزینه انجام کار، بیش از برآورد اولیه می‌شود.

قوانین استخدام پیمانی

برای آشنایی بیشتر با این که قوانین استخدام پیمانی چیست، تبصره ۷ قانون استخدام کشوری، حاوی آیین‌نامه استخدام پیمانی است و در آن، قوانین حاکم بر وظایف کارفرما و کارمند پیمانی، تنظیم شده است. بر اساس آیین‌نامه، قوانین اداری و استخدامی مربوط به کارمندان پیمانی و رسمی، یکسان هستند و قرارداد موقت بر اساس قوانین اداره سازمان امور اداری و استخدامی کشور، منعقد می‌شود. وظایف کارفرما و کارمند پیمانی نیز در قرارداد موقت ذکر می‌شود و هر دو طرف، ملزم به رعایت مفاد آن هستند.

قرارداد موقت معمولا برای 1 تا 3 سال، منعقد می‌شود اما در صورت رضایت کارفرما از عملکرد کارمند پیمانی، امکان تمدید قرارداد تا ۵ سال و حتی ۱۰ سال نیز وجود دارد. شرایط لازم برای تمدید قرارداد، به شرح زیر هستند:

۱. رضایت کارفرما

در صورتی‌که کارمند پیمانی، وظایف مندرج در قرارداد را به‌خوبی انجام دهد، زمینه رضایت از او فراهم خواهد شد. هر شخصی ممکن است مرتکب خطا شود اما میزان نارضایتی نباید از ۱۰ درصد کل کار انجام‌گرفته، فراتر برود.

۲. عدم دریافت اخطار بیش از دو بار

یکی از روش‌های تشخیص رضایتمندی کارفرما، عدم دریافت اخطار از سوی او است. طبق بند (ج) ماده ۹ آیین‌نامه، بیش از دو بار اخطار کتبی و بیش از یک بار توبیخ با درج در پرونده، زمینه عدم تمدید قرارداد موقت را فراهم می‌سازد.

۳. حسن سابقه

کارمند پیمانی که در طول مدت قرارداد، قوانین رسمی و شرکتی را نقض نکند، از شانس تمدید قرارداد، برخوردار خواهد بود. فساد مالی یا اخلاقی و نقض مفاد قرارداد، از جمله آسیب‌های حسن سابقه هستند.

۴. نیاز کارفرما به نیروی انسانی

ممکن است کارمند پیمانی، از همه شرایط لازم برای تمدید قرارداد استخدام پیمانی، برخوردار باشد اما به دلیل تعدیل نیرو یا عدم نیاز کارفرما به خدمات او، قرارداد تمدید نشود.

اگر کارمند پیمانی، بیش از ۷ روز غیبت غیرموجه داشته باشد، قرارداد موقت او به‌صورت یک‌طرفه فسخ خواهد شد. کارمند پیمانی، در صورت نیاز به مرخصی طولانی به‌دلیل بیماری، شرایط خانوادگی یا بارداری، می‌تواند با جلب موافقت کارفرما، به مرخصی بدون حقوق برود. دوران مرخصی بدون حقوق، جزو سوابق کاری محسوب نمی‌شود اما قرارداد موقت، همچنان حفظ می‌شود.

کارفرما، موظف است تا حق بیمه کارمند پیمانی را به سازمان تأمین اجتماعی بپردازد اما این نوع بیمه، شامل خدمات بازنشستگی نمی‌شود. علاوه‌براین، اگر به هر دلیلی، حادثه‌ای برای کارمند در محل کار اتفاق بیفتد و موجب ازکارافتادگی یا فوت او شود، مستمری تأمین اجتماعی به او یا خانواده‌اش تعلق خواهد گرفت.

مستخدم پیمانی، نمی‌تواند هم‌زمان در دو شرکت، دو قرارداد موقت ببندد یا در شرکت‌های دولتی نیز کار کند. اگر کارفرما یا کارمند، به هر دلیلی قصد فسخ قرارداد موقت را داشته باشند، باید یک ماه قبل از موعد مقرر، آن را اعلام کنند.

در صورت عدم تمدید قرارداد موقت هنگام اتمام آن، کارفرما باید برای هر یک سال خدمت، یک ماه حقوق پرداخت کند. در صورت نیاز به تغییر شغل کارمند پیمانی، کارفرما می‌تواند قرارداد موقت را اصلاح و تمدید کند.

مزایا و معایب استخدام پیمانی

اغلب اوقات، هنگام بحث درباره این که مزایا و معایب استخدام پیمانی چیست، معایب آن بیشتر مورد تأکید قرار می‌گیرند اما نباید مزایا را نادیده گرفت. متقاضی کار پیمانی، باید سود و زیان این نوع استخدام را بر اساس شرایط موجود، بسنجد و بر همان اساس، تصمیم بگیرد. برخی از مهم‌ترین مزایا و معایب استخدام پیمانی، به شرح زیر هستند.

مزایای استخدام پیمانی

• بیمه تأمین اجتماعی. درست است که بیمه بازنشستگی به کارمند پیمانی تعلق نمی‌گیرد اما بر اساس قوانین سازمان امور اداری و استخدامی کشور، سازمان تأمین اجتماعی، مسئول بیمه کارمندان پیمانی است. درواقع، کارمندان پیمانی، تحت حمایت کامل سازمان تأمین اجتماعی قرار دارند. طبق ماده ۱۶ آیین‌نامه استخدام پیمانی، کارمند پیمانی، مستمری بازنشستگی بیمه تأمین اجتماعی را نیز دریافت خواهد کرد.
• شانس بیشتر برای استخدام رسمی. در صورتی‌که سازمانی به نیروی رسمی نیاز پیدا کند، ابتدا سراغ کارمندان پیمانی خود می‌رود. بنابراین، در میان داوطلبانی که واجد شرایط استخدام رسمی سازمان هستند و در آزمون و گزینش نیز قبول شده‌اند، کارمندان پیمانی، از اولویت بالاتری برخوردار هستند.

معایب استخدام پیمانی

• نبود امنیت شغلی. یکی از بزرگ‌ترین معایب استخدام پیمانی در مقایسه با استخدام رسمی برای متقاضیان شغلی، نبود امنیت شغلی است. قرارداد موقت معمولا برای ۱ تا ۳ سال بسته می‌شود و هیچ تضمینی برای تمدید قرارداد وجود ندارد. در صورتی‌که کارفرما، نسبت به عملکرد کارمند پیمانی، رضایت داشته باشد، ممکن است قرارداد تا ۵ سال دیگر نیز تمدید شود. علاوه‌براین، برخی شرکت‌ها با برگزاری دوره‌های آموزشی برای افزایش سطح مهارت کارمندان پیمانی خود، قرارداد پیمانی را به قرارداد رسمی تبدیل می‌کنند.
• عدم برخورداری از حقوق و مزایای کارمندان رسمی. غیر از موارد استثنایی، کارمندان پیمانی، حقوق کمتری نسبت به کارمندان رسمی دریافت می‌کنند و از مزایا و بیمه بازنشستگی نیز محروم هستند. همچنین، میزان حقوق مندرج در قرارداد موقت، تا اتمام آن تغییر نمی‌کند، در حالی که افزایش حقوق کارمندان، امری رایج است.
• محدودیت مرخصی. از دیگر معایب استخدام پیمانی، محدودیت مرخصی این نوع استخدام است. کارمندان پیمانی، با دو نوع محدودیت در زمینه مرخصی مواجه هستند. محدودیت اول، تعداد روزهای مرخصی در طول یک سال است. تعداد روزهای مرخصی در هر سال، در قرارداد موقت قید می‌شود اما اکثر اوقات، کارمند پیمانی تنها ۳۰ روز در سال می‌تواند مرخصی بگیرند. البته، در صورت وجود شرایط اضطراری، مناسبت‌های شخصی ویژه یا بیماری، کارمند پیمانی می‌تواند برای ۱۵ روز دیگر نیز مرخصی استحقاقی بگیرد.

جمع‌بندی

بعد از آشنایی با این که استخدام پیمانی چیست، با شرایط، قوانین، مزایا و معایب استخدام پیمانی آشنا شدید. آگاهی از این مسائل، متقاضی استخدام پیمانی را قادر می‌سازد تا علاوه بر انتخاب آگاهانه شغل، با زمینه‌های پیشرفت در این زمینه آشنا شده و از حق و حقوق خود نیز دفاع کند. انجام وظایف کاری به بهترین شیوه در طول مدت قرارداد، رضایت کارفرما را فراهم خواهد ساخت و امکان پیشرفت حرفه‌ای کارمند پیمانی را به روش‌های مختلف، فراهم خواهد کرد.

رزومه ساز

با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.