مرخصی بدون حقوق؛ قوانین و شرایط استفاده از آن
همه ما با شنیدن «مرخصی»، به مرخصی‌های استحقاقی یا مرخصی استعلاجی فکر می‌کنیم؛ اما علاوه بر این ۲ نوع مرخصی، مرخصی دیگری نیز وجود دارد که «مرخصی بدون حقوق» نامیده میشود. این نوع مرخصی، یکی دیگر از مهمترین انواع مرخصی در قانون کار بوده که دارای شرایط و قوانین اختصاصی خود است. در این مطلب، قصد داریم این نوع مرخصی را با هم بررسی کرده و تمام قوانین و شرایط اختصاصی آن را مرور کنیم؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که همراه ما باشید و با قوانین مرخصی بدون حقوق آشنا شوید.
مرخصی بدون حقوق چیست؟
در قانون کار ایران، چندین نوع مرخصی اصلی مشخص شده است که افراد تحت پوشش قانون کار، می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. مهمترین مرخصی‌های دوره کاری، شامل موارد زیر هستند:
- مرخصی استحقاقی: مرخصی استحقاقی حق نیروهای کار بوده و مدت زمان آن یک ماه به‌ازای هر سال است. افراد می‌توانند این مرخصی را به‌صورت کامل و یا در فواصل مختلف استفاده کنند؛
- مرخصی استعلاجی: مرخصی استعلاجی برای شرایط خاص و رخ‌دادن بیماری‌های مختلف در نظر گرفته شده است. مدت زمان این مرخصی با توجه به معیارهای مشخصی تعیین خواهد شد و باید مدارک و گواهی‌های معتبری را برای استفاده از این نوع مرخصی به محل کار ارائه داد.
در هر ۲ حالت، نیروی کار حتی بدون حضور در محیط کار، حقوق و مزایای خود را دریافت می‌کند. با این وجود و علاوه بر این ۲ نوع مرخصی، یک نوع مرخصی دیگر نیز در قانون کار کشور تعیین و تصویب شده که «مرخصی بدون حقوق» نامیده میشود. دلایل اخذ این نوع مرخصی کاملا شخصی بوده و افراد می‌توانند با توجه به شرایط خاص خود، از این نوع مرخصی استفاده کنند.
مهمترین مشخصه این نوع مرخصی این است که نیروی کار در بازه زمانی این مرخصی، هیچگونه حقوق و مزایایی دریافت نکرده و به عبارت دیگر، قرارداد او تعلیق میشود.
مدت زمان مرخصی بدون حقوق
مهمترین سوالی که در رابطه با این مرخصی ایجاد میشود این است که مدت زمان این مرخصی چقدر خواهد بود و به چه میزان می‌توان از آن استفاده کرد؟ برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که در ماده ۷۲ قانون کار اعلام شده است که مدت زمان مرخصی بدون حقوق، نحوه استفاده از آن، شرایط برگشت به کار پس از استفاده از مرخصی و سایر موارد مشابه به این موارد، همه باید بر اساس توافق کتبی بین کارگر و کارفرما تعیین شوند.
با این وجود، در ماده ۱۶ قانون کار مدت زمان استفاده از مرخصی بدون حقوق را همراه با مرخصی تحصیلی در نظر گرفته‌اند که با توجه به این موضوع، می‌توان مدت زمان استفاده از این مرخصی را به مدت ۲ سال تعیین کرد. هرچند توجه کنید که تنها زمانی می‌توان از این نوع مرخصی استفاده کرد که کارفرما با درخواست مرخصی بدون حقوق کارگر یا کارمند، موافقت کند و صرف عدم پرداخت دستمزد در دوره مرخصی بی‌حقوق، امکان ترک شغل بدون اطلاع کارفرما را برای نیروهای کار فراهم نمی‌کند.
در صورتی که فرد از مرخصی بدون حقوق برای دوران تحصیل خود استفاده کرده باشد، می‌تواند این بازه زمانی را به‌مدت ۲ سال دیگر نیز تمدید کند. از سوی دیگر، زنانی که برای همراهی با همسر در زمان ماموریت، مجبور به استفاده از این نوع مرخصی هستند؛ می‌توانند حداکثر به مدت ۶ سال از این نوع مرخصی استفاده کنند.
مراحل و شرایط این نوع مرخصی
شرایط اخذ مرخصی بدون حقوق کاملا از پیش تعیین شده است. در واقع اگر قصد دارید که از این نوع مرخصی استفاده کنید، این موارد را باید در نظر بگیرید:
- استفاده از تمام مرخصی استحقاقی خود و اتمام یک ماه مرخصی در طول سال؛
- اثبات نیاز واقعی نیروی کار به مرخصی بدون حقوق برای مسئولین ارشد و یا کارفرما؛
- کسب موافقت کارفرما یا مسئولین ارشد با مرخصی بدون حقوق نیرو.
فراموش نکنید که به هیچ عنوان نمی‌توان بدون کسب رضایت کارفرما، از حضور در محل کار اجتناب کرد و هر نوع غیبت بدون رضایت، می‌تواند به منزله ترک کار باشد. بنابراین حتی برای مرخصی بدون حقوق، باید کارفرما دلایل شما را تایید کرده و رضایت خود را اعلام کند، در غیر این صورت، شما نمی‌توانید از این نوع مرخصی استفاده کنید.
اخذ مرخصی بدون حقوق تنها برای نیروهای کار رسمی وجود دارد و نیروهای کار آزمایشی نمی‌توانند از این شرایط بهره ببرند. با این وجود، چند حالت کلی تعیین شده است که در صورت وجود آن شرایط، افراد می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند:
- میزان مرخصی استحقاقی کارمند تمام شده باشد ولی شرایط خاصی برای او ایجاد شده و فرد مجبور به استفاده از مرخصی است؛
- ۴ ماه مرخصی استعلاجی نیروی کار به‌اتمام رسیده باشد و با وجود عدم تایید بیماری فرد به‌عنوان بیماری صعب‌العلاج، فرد به دلیل همان بیماری یا ابتلا به بیماری دیگر، قادر به کارکردن نباشد؛
- نیروی کار برای همراهی با همسر به محل خارج از خدمت، مجبور به ترک کار شود؛
- نیروی کار با ارائه مدارک لازم، قصد ادامه تحصیل داشته باشد.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
بازگشت به کار پس از مرخصی بدون حقوق
همان‌گونه که در بخش‌های پیش اشاره کردیم، استفاده از مرخصی بدون حقوق باعث تعلیق قرارداد کاری خواهد شد و همه نیروها پس از پایان دوره مرخصی خود، می‌توانند به محیط کار بازگشته و کار خود را آغاز کنند. این موضوع به‌صورت مشخص در ماده ۱۶ قانون کار به‌عنوان یکی از موارد تعلیق قرارداد کار اعلام شده است و به همین خاطر، کارگر یا کارمند می‌توانند بعد از مرخصی بدون حقوق، کار خود را دوباره آغاز کنند و کارفرما نیز موظف به پذیرش نیروی مجموعه خود خواهد بود.
در برخی حالت‌های خاص، اگر پیش از اتمام دوره مرخصی بدون حقوق، نیروی کار قصد بازگشت به محل کار را داشته باشد، باید با ارائه درخواست به محل کار خود و پس از کسب موافقت‌های لازم کار خود را پیش از اتمام مرخصی بدون حقوق دوباره آغاز کند.
شرایط بیمه در مرخصی بدون حقوق
یکی از مهمترین قوانین مرخصی بدون حقوق، عدم پرداخت حقوق و مزایا است؛ بیمه نیز به‌عنوان یکی از مزایای اصلی اشتغال، در این دوران وجود ندارد. البته نیروهای کار در صورتی که به سابقه بیمه خود و یا مزایای درمانی ارائه شده نیاز داشته باشند، می‌توانند بر طبق ماده ۳۹ قانون مدیریت خدمات کشوری، حق بیمه خود را از طریق محل کار پرداخت کنند. در این صورت، فرد باید حق بیمه خود و کسور بازنشستگی سهم خود و کارفرما را به‌صورت کامل به سازمان بیمه پرداخت کند.
نکته مهم دیگری که باید آن را در نظر بگیرید این است که مدت زمان مرخصی بدون حقوق، به‌عنوان سوابق کاری فرد شمرده نخواهد شد و تنها در صورتی که دوباره کار خود را آغاز کنید، سابقه کاری شما از روز شروع به کار دوباره محاسبه میشود.
بنابراین باید بدانید تنها در صورتی که فرد حق بیمه خود را به‌صورت ماهانه و شخصی پرداخت کند، دوره مرخصی بدون حقوق او به‌عنوان سابقه خدمت محسوب شده و در دوره بازنشستگی او محاسبه خواهد شد.
عدم حضور نیروی کار پس از اتمام مرخصی
حتی با وجود عدم پرداخت حقوق نیروی کار در دوره مرخصی بدون حقوق، قرارداد کاری فسخ نشده و تنها به حالت تعلیق در می‌آید. همین موضوع باعث میشود که کارفرما مکلف به پذیرش نیروی کار پس از دوره مرخصی بدون حقوق خواهد بود و به همین خاطر، نیروی کار نیز موظف است به‌محض اتمام بازه زمانی مرخصی، در محل کار خود حاضر شود.
در صورتی که فرد تمایلی به ادامه همکاری نداشته باشد، می‌تواند با مراجعه به محل کار، نامه‌ی استعفا ارائه دهد و پس از موافقت با آن، محل کار خود را ترک کند. عدم حضور نیروی کار پس از اتمام مرخصی و بدون ارائه دلیل موجه، به‌عنوان ترک کار و فسخ یک‌طرفه قرارداد کاری تلقی شده و کارفرما می‌تواند بر علیه نیروی کار، شکایت کند.
بنابراین تمام این موارد را در نظر گرفته و در صورت عدم تمایل به آغاز همکاری پس از دوره مرخصی بدون حقوق، استعفای خود را به‌صورت رسمی ارائه دهید و از ترک بی‌دلیل محل کار، پرهیز نمایید.
جمع‌بندی نهایی
مرخصی بدون حقوق یکی از شرایط خاص تعیین شده در قانون کار کشور است که کارگران و کارمندان با توجه به شرایط و نیاز خود، می‌توانند از آن استفاده کنند. مهمترین قانون این نوع مرخصی، عدم دریافت هیچگونه حقوق و مزایا بوده و البته افراد پیش از استفاده از این نوع مرخصی، باید دلایل خود را به کارفرما ارائه دهند و تنها پس از موافقت با مرخصی آن‌ها، از این نوع مرخصی استفاده کنند.
با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.
دیدگاه