مرخصی استحقاقی؛ بررسی انواع، قوانین و سایر نکات مهم آن

• تعریف مرخصی استحقاقی
• مدت زمان مرخصی استحقاقی
• مرخصی استحقاقی سالانه
• انواع مرخصی استحقاقی
• مهم‌ترین قوانین برای این نوع مرخصی

هرچند کارکردن و کسب درآمد لذت‌بخش است، اما همه افراد پس از مدتی فعالیت به یک استراحت چند روزه نیاز دارند. مرخصی استحقاقی یکی از انواع مرخصی در قانون کار است که به‌صورت رسمی از سوی قانون‌گذار مشخص شده است. تمام افرادی که تحت قانون کار فعالیت می‌کنند، می‌توانند از این بازه زمانی لذت‌بخش استفاده کنند. در این نوشتار قصد داریم به بررسی دقیق مرخصی استحقاقی و تمام نکات مهم آن بپردازیم. همراه ما باشید.

تعریف مرخصی استحقاقی

پیش از هر چیزی باید بدانیم مرخصی استحقاقی چیست و در قانون چه تعریفی برای آن در نظر گرفته شده است.

بر اساس این قانون، تمام افراد شاغل هم‌چون کارگران، کارمندان بخش دولتی یا خصوصی و تمام افرادی که تحت شمول قانون کار قرار می‌گیرند، باید سالانه از این مرخصی بهره برده و مدت زمان خاصی را برای استراحت خود در نظر بگیرند. از آن‌جا که این نوع مرخصی به‌صورت سالانه تعیین شده، با نام مرخصی سالانه نیز شناخته می‌شود.

مدت زمان مرخصی استحقاقی

مدت زمان برای این نوع مرخصی، در هر سال ۲۶ روز است و در صورتی که فرد شاغل با تایید و توافق کارفرما از تمام این ۲۶ روز به‌صورت یک جا استفاده کند، همراه با ۴ جمعه که در طی یک ماه وجود دارند، مرخصی استحقاقی او به یک ماه خواهد رسید.

البته این ۲۶ روز و یا یک ماه، برای کارگرانی است که یک سال کامل در یک مجموعه فعالیت کرده و تمام مدت تحت نظر همان کارفرما، کار کنند. در غیر این صورت، اگر کارگر به‌ کار فصلی اشتغال داشته‌باشد و یا مدت زمان فعالیت او در هر حالتی کمتر از یک سال باشد، مدت زمان مرخصی استحقاقی او نیز با توجه به مدت زمان اشتغال، کاهش می‌یابد. در این حالت میزان مرخصی استحقاقی فرد با توجه به ماه‌های اشتغال و یا روزهای فعالیت او محاسبه خواهند شد.

طبق ماده ۶۸ قانون کار، «میزان مرخصی استحقاقی فصلی بر حسب ماه‌های کارکرد تعیین می‌شود» و بر اساس بخش پایانی ماده ۶۴ قانون کار، «برای کار کمتر از یک سال، مرخصی مزبور به نسبت مدت زمان کار انجام یافته، محاسبه می‌شود». البته این مدت زمان، تنها برای کارهای عادی در نظر گرفته شده است و افرادی که به مشاغل سخت و زیان آور اشتغال دارند، برای مرخصی استحقاقی آن‌ها مدت زمان بیشتری تعیین شده است.

مشاغل سخت بر طبق فاکتورهای خاصی تعیین می‌شوند و افراد شاغل در این نوع مشاغل، در هر ماه ۳ روز مرخصی استحقاقی دارند که مجموع آن در طی یک سال، ۳۰ روز کامل است. این مرخصی برای این دسته از افراد در نیمه اول و دوم سال تقسیم شده و بهتر است برای جلوگیری از انواع ضررهای غیر قابل جبران جسمی و یا ذهنی، حتما از این بازه‌های زمانی استفاده کرده و نیروی خود را بازیابی کنند.

استخدام مهندس عمران

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

مرخصی استحقاقی سالانه

از آن‌جا که این مرخصی به‌صورت سالانه تعیین می‌شود، به‌عنوان مرخصی استحقاقی سالانه نیز شناخته شده و افراد با استفاده از آن می‌توانند حداکثر یک ماه کامل از این بازه استراحت همراه با حقوق بهره ببرند.

البته باید بدانید که گاهی اوقات، کارگران فرصت استفاده از مرخصی سالانه را نیافته و یا به هر دلیل دیگری، بازه زمانی مرخصی‌شان بدون استفاده می‌ماند. در این حالت، ۹ روز از مرخصی آن‌ها ذخیره شده و به سال بعدی منتقل خواهد شد. البته می‌توانند در عوض این ۹ روز، دستمزد آن را نیز دریافت کنند.

میزان ذخیره مرخصی سالانه، با توجه به ماده ۶۶ قانون کار تعیین شده است و به همین خاطر نمی‌توان بیش از این ۹ روز را به سال بعد منتقل کرد. با توجه به همین موضوع، پیشنهاد می‌کنیم که از این حق خود استفاده کرده و حتما بخشی از این زمان را برای استراحت خود در نظر بگیرید.

انواع مرخصی استحقاقی

این مرخصی انواع مختلفی دارد که برخی از مهم‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها را در ادامه مرور خواهیم کرد. مرخصی ساعتی یکی از مهم‌ترین شکل‌های این نوع مرخصی است و افراد می‌توانند در صورت نیاز، ۲ الی ۶ ساعت از محل کار خود خارج شوند. البته توجه داشته باشید که اگر مدت زمان مرخصی ساعتی شما بیش از ۶ ساعت باشد، دیگر در زمره مرخصی ساعتی نبوده و به‌عنوان مرخصی روزانه در نظر گرفته می‌شود.

زنان شاغلی که نوزاد کمتر از ۲ سال دارند، در هر سه ساعت می‌توانند که تا حداکثر نیم ساعت از محل کار خارج شده و به نوزاد خود شیر دهند که این نوع مرخصی استحقاقی را پاس شیر می‌نامند. اگر به هر دلیلی انجام این کار امکان‌پذیر نباشد، فرد شاغل می‌تواند با توافق کارفرما، هر روز یک ساعت پیش از اتمام ساعت کاری از محل کار خارج شود. این موضوع تا پایان ۲ سالگی کودک قابل انجام است.

مهم‌ترین قوانین برای این نوع مرخصی

در رابطه با مرخصی استحقاقی، قوانین متنوعی وجود دارد که به‌عنوان نیروی کار باید از آن‌ها اطلاع کامل داشته باشید. در این بخش مهم‌ترین قوانین مرخصی استحقاقی را با هم مرور کنیم:

• مهم‌ترین قانونی که در این رابطه باید بدانید این است که روزهای تعطیل، بخشی از مرخصی استحقاقی نیست و نباید این روزهای تعطیلی از مرخصی سالانه‌تان کسر شود؛
• علاوه بر مرخصی استحقاقی و انواع روزهای تعطیل، روز ۱۱ اردیبهشت به‌عنوان روز کارگر نیز تعطیل بوده و کارفرما نمی‌تواند کارگران را در این روز مجبور به کار کند. در صورت حضور کارگر در محیط کار، باید دستمزد و اضافه‌کار روز تعطیل برای آن‌ها محاسبه شود؛
• در صورتی که کارفرما مرخصی استحقاقی شما را تایید نکند و در این رابطه اختلافی بین شما ایجاد شود، نظر اداره کار و امور اجتماعی برای تایید زمان مرخصی شما لازم‌الاجرا خواهد بود؛
• کارگران حتی در صورت عدم استفاده از تمام روزهای مرخصی، فقط قادر به ذخیر ۹ روز از آن هستند و بقیه زمان مرخصی‌شان از بین می‌رود و به‌اصطلاح می‌سوزد؛
• در صورت بازنشستگی نیرو، از کارافتادگی او، تعطیلی کارگاه و یا فوت کارگر، مطالبه‌های مرخصی استحقاقی همانند سایر حقوق کارگر قابل درخواست بوده و باید به کارگر یا ورثه پرداخت شود؛
• در صورت استعفا دادن کارگر، دستمزد مرخصی ذخیره‌شده او از بین رفته و امکان مطالبه آن وجود نخواهد داشت؛
• امکان تمدید مرخصی برای افراد شاغل وجود دارد و می‌توانند در صورت نیاز، پیش از اتمام مرخصی خود، اقدام به تمدید آن کرده و در صورت موافقت کارفرما، مدت بیشتری را به استراحت خود تخصیص دهند؛
• اگر نیروی کار در زمان این مرخصی بیمار شود، می‌تواند از همان روز شروع بیماری از مرخصی استعلاجی خود استفاده کرده و مرخصی استحقاقی خود را برای زمان دیگری ذخیره کند.

جمع‌بندی نهایی 

همان‌گونه که از نام مرخصی استحقاقی مشخص است، این نوع مرخصی یکی از حقوق اصلی نیروهای کار بوده که با توجه به نظر و موافقت کارفرما، می‌توانند از آن استفاده کنند. در این نوع مرخصی، تمام حق و حقوق کارگر بدون هیچ‌گونه کسری از سوی کارفرما باید پرداخت شود. مدت زمان مرخصی استحقاقی ۲ روز و نیم به‌ازای هر ماه کاری است اما اگر فرد در یکی از مشاغل سخت فعالیت کند، به‌ازای هر ماه ۳ روز مرخصی استحقاقی به او تعلق خواهد گرفت.

این نوع مرخصی برای بازیابی نیرو و بهبود عملکرد افراد شاغل تعیین شده است و پیشنهاد می‌کنیم در طی سال کاری، حتما از این فرصت قانونی و لازم خود بهره‌مند شوید.

رزومه ساز

با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.