ارگونومی در محیط کار چیست و چه مزایایی دارد؟ (همراه چک‌لیست)
- تعریف ارگونومی در محیط کار چیست؟
- دلایل اهمیت ارگونومی در محیط کار
- چک‌لیست ارگونومی در محیط کار
- صدمات ناشی از نبود تجهیزات ارگونومیک در محیط کار
- نشانه‌های نامناسب‌بودن ارگونومی در محیط کار
ما بخش عمده روز خود را در محل کار هستیم، بنابراین داشتن یک میز و صندلی مناسب برای سلامتی‌مان واجب و ضروری است. در ادامه‌ی مطلب، به تعریف ارگونومی، دلایل اهمیت ارگونومی در محیط کار، علامت‌های هشداردهنده در مورد وضعیت نامناسب تجهیزات ارگونومی محیط کار و صدمات ناشی از آن می‌پردازیم؛ همچنین برسی می‌کنیم مهم‌ترین تجهیزات ارگونومی در محیط کار چیست تا برای جلوگیری از بروز آسیب‌های فیزیکی، آن‌ها را تهیه کنید.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
تعریف ارگونومی در محیط کار چیست؟
کلمه ارگونومی از لغت یونانی ارگون (Ergon) به معنای شغل و لغت نوموس (Nomos)، به معنای قوانین، ایجاد شده است. به همین دلیل، می‌توان گفت ارگونومی در محیط کار به قوانین محیط کار برای افزایش بهره وری و راحتی افراد شاغل در آن محیط، گفته می‌شود. ارگونومی به مجموعه موارد ابزار، محیط و طرز قرارگیری بدن می‌گویند. صحبت در خصوص وضعیت بدن و محیط کمی سخت است اما داشتن ابزار مناسب موردی است که میتواند تفاوت به‌سزایی ایجاد کند.
در پاسخ دقیق‌تر به این سؤال که ارگونومی در محیط کار چیست باید گفت که به ابزار و تجهیزاتی که برای افراد شاغل در محیط‌های مختلف طراحی و ساخته می‌شوند تا خستگی و فرسودگی افراد را به حداقل برسانند نیز، ارگونومی می‌گویند. این موضوع میتواند محیط کار را امن‌تر کرده و هزینه‌های فردی را کاهش دهد. به‌صورت کلی، ارگونومی علم ایجاد سازگاری بیشتر میان ابزار و تجهیزات با انسان‌ها در محیط کار است به نحوی که آسیب‌های محیط کار به کمترین میزان برسند.
محیط کار ارگونومیک شامل میزهای کاری و کامپیوترهای قابل‌تنظیم، صندلی‌های با طراحی ارگونومیک و صفحات زیرپایی در زیر میز برای استراحت‌دادن به پاها است. کارکنان شاغل در چنین محیطی به‌راحتی به کنترل دما، تهویه هوا، نورهای قابل‌تنظیم و انبارها دسترسی دارند.
زمانی که ارگونومی در محیط کار رعایت شود همه‌چیز در فاصله بسیار مناسبی از افراد قرار می‌گیرد و فرد برای دسترسی به ابزار موردنیازش به خم‌شدن بیش‌ازحد یا چرخاندن کل بدن نیاز ندارد. تمام این عوامل باعث می‌شوند که استرس افراد در طول روز و در حین کارکردن، کاهش پیدا کرده و بهره‌وری آن‌ها افزایش یابد. تجهیزات مناسب می‌توانند تفاوت بین یک محیط کار راحت و خلاقانه را با محیطی ناراحت که منجر به کاهش خلاقیت می‌شود، رقم بزنند.
دلایل اهمیت ارگونومی در محیط کار
سازمان‌ها باید ارگونومی در محیط کار را جدی بگیرند. در محیطی که ارگونومی رعایت نشده باشد، نه تنها آسیب به کارکنان روزانه افزایش می‌یابد بلکه کاهش بهره‌وری سالانه کاملا آشکار خواهد بود. در ادامه بیان می‌کنیم دلایل اهمیت ارگونومی در محیط کار چیست.
اگر ارگونومی در محیط کار لحاظ نشود، کارکنان دائما با این موارد روبه‌رو هستند:
- عدم دسترسی به ابزار و تجهیزات؛
- فشار بیش‌ازحد بر بدن و چشم‌ها؛
- وضعیت نامناسب بدن؛
- در معرض لرزش قرارگرفتن؛
- کیفیت نامناسب هوا.
۱. سلامتی کارکنان
مهم‌ترین دلیل اهمیت ارگونومی در محیط کار، حفظ سلامتی کارکنان است. کارفرما مسئول حفظ سلامت جسمی و ذهنی کارکنان خود در محیط کار است. هنگامی که طراحی محیط کار ضعیف باشد، کارکنان دائما در معرض خطرهای مختلف مخصوصا آسیب‌های اسکلتی و عضلانی خواهند بود. در نتیجه کافرما باید ارگونومی در محیط کار را اجرا کند.
۲. افزایش بهره‌وری با رعایت قوانین ارگونومی
اگر ارگونومی در محیط کار اجرا شده باشد، تمام وظایفی را که کارکنان به شکل روتین مجبور به انجام آن‌ها هستند، در نظر می‌گیرد.
اگر یکی از کارکنان به فایل‌های متنوعی در طول روز نیاز دارد و برای هر بار استفاده از فایل‌ها باید میز کار خود را ترک کند و مسافتی را تا انبار فایل‌ها طی کند، مشخص است در طراحی میز کار این فرد، کسی به قوانین ارگونومی توجه نکرده است. زمان هدرداده‌شده در هر بار ترک میز کار، احتمال ایجاد آسیب با هر بار دسترسی به یکی از فایل‌ها و یا حتی سقوط اشیاء سنگین بر روی فرد، همه از عواملی است که در این محیط نادیده گرفته‌شده‌است.
ارگونومی در محیط کار میتواند بهره‌وری کارکنان و منافع حاصل از کار آن‌ها را افزایش دهد. اگر محیط کار افراد ناراحت یا خسته‌کننده باشد، آن‌ها نمی‌توانند با حداکثر سرعت و راندمان خود کار کنند. علاوه‌برآن، اگر یکی از افراد در محیط کار آسیب ببیند، با ایجاد وقفه در یک قسمت، بهره‌وری کلی سازمان کاهش پیدا می‌کند.
۳. افزایش روحیه و توان کارکنان با ارگونومی در محیط کار
از دیگر دلایل اهمیت ارگونومی در محیط کار، می‌توان به بهبود روحیه و بهره‌وری کارکنان اشاره کرد. ارگونومی در محیط کار، از لحاظ ذهنی باعث رضایت افراد حاضر در آن محیط می‌شود و رضایت و روحیه افراد به شکل واضحی افزایش خواهد یافت. کارکنانی که حس کنند برای کارفرما ارزش و منزلتی دارند، ترجیح می‌دهند مدت زمان بیشتری را در آن مجموعه کار کنند و احتمال ترک کارشان کاهش می‌یابد. ایجاد حتی کوچک‌ترین تغییرات میتواند تاثیر شگرفی بر هزینه‌های سازمان بگذارد.
وقتی کارفرما نیازهای شخصی کارکنان را در نظر بگیرد و ارگونومی در محیط کار را اجرا کند، افراد قدردانی بیشتری نسبت به مجموعه و کارفرما خواهند داشت. نمونه‌های مختلفی برای درنظرگرفتن نیازهای شخصی وجود دارد، مثلا سفارش صندلی برای نیرویی که قد بلندتری دارد، درنظرگرفتن وزن بالای یکی از افراد و تهیه صندلی مناسب برای او و یا فراهم‌کردن یک ماوس مسطح برای کسی که در ناحیه مچ احساس درد می‌کند، همه از موارد درنظرگرفتن نیازهای شخصی کارکنان است.
همین موارد برای رعایت ارگونومی نه‌تنها باعث رضایت شخصی افراد می‌شود، بلکه باعث افزایش بازدهی در محیط کار و سرعت انجام کارها خواهد شد.
۴. هزینه آسیبها در محیط کار
زمانی که ارگونومی در محیط کار به خوبی پیاده نشود، حتی بدون درنظرگرفتن میزان آسیب روانی که یک مصدومیت در محیط کار بر فرد، خانواده و دوستانش ایجاد می‌کند، آسیب‌های محیط کار بسیار هزینه‌بر هستند. بر اساس تحقیقات صورت‌گرفته در این حوزه، آسیبها و مصدومیت‌های ایجاد شده در محیط کار در سال ۲۰۱۳، حدود ۶۱ میلیارد دلار بوده است که این هزینه شامل هزینه‌های مستقیم و هزینه‌های غیرمستقیم یعنی کاهش سود سالانه سازمان است.
بیشترین آسیبها در محیط کار مصدومیت مفاصل، رباط و عضلهها است. یکی دیگر از آسیب‌های شایع محیط کار، آسیب‌دیدگی تاندون بوده که حدود ۴۴٪ از مصدومیت‌های جدی را شامل می‌شود. اگر محیط کار بر اساس ارگونومی طراحی شده باشد، میتواند از بیشتر این آسیبها جلوگیری کند.
هنگامی که یک کارمند آسیب می‌بیند و مجبور به ترک شغل خود می‌شود، سازمان نیاز دارد که یک جایگزین مناسب برای آن کارمند پیدا کند. مجموعه باید کار را به فرد جدید آموزش دهد و هفته‌ها منتظر بماند تا کارمند جدید بر کار خود مسلط شود تا بتواند بهره‌وری سابق را به‌دست آورد.
از سوی دیگر، کارمند مصدوم درخواست غرامت می‌کند که همین هزینه‌ها را افزایش خواهد داد. اگر مصدومیت جدی باشد، ممکن است به اعزام مجدد فرد و هزینه آموزش او در پست دیگر منجر شود که هزینه‌های آموزش را افزایش خواهد داد.پس پیاده نکردن ارگونومی در محیط کار هزینه بیشتری برای سازان خواهد داشت.
چک‌لیست ارگونومی محیط کار
۱. صندلی
یکی ازمهم‌ترین موارد ارگونومی در محیط کار صندلی است. اگر بنا به شغلتان نیاز دارید ۸ ساعت در روز در مکانی بنشینید، داشتن یک صندلی با ارگونومی مناسب ضروری است. با داشتن یک صندلی مناسب تضمین می‌کنید که بدن شما آسیب نمی‌بیند و در طول روز در مکان راحتی قرار دارید. یک صندلی با ارگونومی مناسب از پشت و کمر شما حمایت می‌کند. حمایت مناسب از کمر به این معنی است که در هنگام نشستن کمر شما قوس طبیعی خود را حفظ می‌کند؛ بنابراین یک صندلی مناسب، باید پشتی قابل‌تنظیم داشته باشد.
یک صندلی دارای ساختار ارگونومی در محیط کار از ابر باکیفیت و پارچه باقابلیت تنفس ساخته می‌شود تا نشستن در زمان‌های طولانی روی آن راحت باشد. همچنین صندلی باید عمق مناسبی داشته باشد تا فرد هنگام نشستن بتواند بین زانو و بدن خود کمی فاصله داشته باشد. دسته‌های صندلی باید قابل‌تنظیم باشند تا دست و شانه در موقعیت راحتی قرار بگیرند و خسته نشوند و در هنگام تایپ‌کردن ساعد دست‌ها آزادی داشته باشند. صندلی همچنین باید قابلیت چرخش داشته باشد تا کاربر بدون نیاز به چرخاندن بدنش بتواند به تمام میز دسترسی داشته باشد.
لم‌دادن روی صندلی بر مهره‌ها و دیسک کمر فشار می‌آورد. صندلی باید در قسمت ستون فقرات محکم و قابل اتکا باشد و در هنگام تکیه‌دادن، قسمت گودی کمر کاملا پر شود. اگر در این حالت کف پای شما بر زمین قرار نمی‌گیرد، ارتفاع صندلی را کاهش دهید. اگر پس از کاهش‌دادن ارتفاع احساس کردید که پاهای شما خم شده، ارتفاع را به حالت قبل بازگردانده و از زیرپایی استفاده کنید. پاها باید در یک زاویه متناسب خم شده باشند، نباید هیچ فشاری بر زانوهای شما وارد شود و پشت زانوها نباید به صندلی برخورد کنند.
۲. جاپایی
صندلی‌های اداری برای ۹۵درصد افراد مناسب هستند. بااین‌حال، هنوز هم افرادی هستند که به دلیل شکل بدنشان روی این صندلی‌ها احساس راحتی نمی‌کنند. برای کارمندان کوتاه قامت‌تر یکی از باارزش‌ترین ابزارهایی که می‌توانند استفاده کنند جاپایی است. داشتن فرم بدن مناسب ملزم به این است که کف پای شما به‌صورت مستقیم روی زمین قرار بگیرد اما اگر پاهای شما به اندازه کافی بلند نیستند داشتن یک جاپایی این مشکل را حل می‌کند. تا به اینجای مطلب با چک لیست ارگونومی در محیط کار آشنا شدید و اهمیت و مزایای آن را نیز بررسی کردیم.
۳. پایه نمایشگر و لپ‌تاپ
یکی دیگر از وسایل ارگونومی در محیط کار پایه نمایشگر است. با افزایش محبوبیت لپ‌تاپ‌ها کارمندان زیادی از این وسایل برای کارهای روزمره خود استفاده می‌کنند اما باید به خاطر داشته باشید که نباید از لپ‌تاپ بدون افزایش ارتفاع صفحه‌نمایش در طولانی‌مدت استفاده کرد. نگاه به پایین هنگام استفاده از لپ‌تاپ به خم‌کردن بدن و آویزان‌کردن سر به پایین منجر می‌شود که باعث افزایش فشار به گردن و ستون فقرات شما می‌شود.
برای اجرای ارگونومی در محیط کار مانیتور باید در فاصله‌ای قرار بگیرد که بتوانید به‌راحتی صفحه آن را ببینید. معمولا این فاصله به میزان طول دست شما است. مانیتور در اصول ارگونومی باید کمی پایین‌تر از چشمان شما باشد و تقطه مرکزی آن با شانه‌های شما در یک راستا قرار بگیرد. اگر محفظه‌ای برای فایل‌های فیزیکی لازم دارید، آن را در نزدیکی مانیتور نصب کنید تا برای خواندن فایل‌ها و برگرداندن سر به سمت مانیتور، به سر و گردن خود فشار زیادی تحمیل نکنید.
استفاده از کیبورد و ماوس مجزا و قرار دادن لپ‌تاپ در ارتفاع بالاتر با یک پایه لپ‌تاپ باعث می‌شود سر شما و صفحه نمایشگر در ارتفاع یکسانی قرار بگیرند تا احتیاجی به خم‌کردن گردن خود نداشته باشید. همچنین اگر برای خواندن برخی نوشته‌ها روی صفحه‌نمایش کوچک لپ‌تاپ خود مشکل دارید و صورت خود را به صفحه نمایشگر نزدیک می‌کنید باید برای ایجاد ارگونومی در محیط کار از یک نمایشگر بزرگ‌تر استفاده کنید. خیلی اوقات افراد تا قبل از این‌که درد گردن را تجربه کنند، متوجه نمی‌شوند که برای خواندن چقدر سر خود را به جلو خم می‌کنند.
۴. ماوس
پس از آشنایی با تعدادی از چک لیست ارگونومی در محیط کار به مشکل درد در مچ و تاثیر ارگونومی بر روی آن می‌پردازیم. درد در مچ و دست بین کارکنانی که در طولانی‌مدت از ماوس کامپیوتر استفاده می‌کنند بسیار شایع است. این افراد بهتر است که به جای ماوس معمولی از موس ارگونومیک استفاده کنند. طراحی این ماوس‌ها به‌گونه‌ای است که دست را بیشتر به‌صورت عمودی یا با موقعیت طبیعی‌تری قرار دهند.
از هر مدل ماوسی برای ایجاد ارگونومی در محیط کار که استفاده می‌کنید آن را نزدیک کیبورد خود قرار دهید تا آرنج شما نزدیک بدنتان باقی بماند. همچنین می‌توانید دستی که با آن از ماوس استفاده می‌کنید را عوض کنید تا فشار بر یک دستتان کاهش یابد.
۵. کیبورد
اگر قصد ایجاد ارگونومی در محیط کار را دارید فاصله کیبورد و شما باید به اندازه‌ای باشد که دست‌های شما تقریبا افقی قرار گرفته و مچ‌ها مستقیم به سمت جلو باشد. هر دو قسمت دستان شما باید یک خط مستقیم تشکیل دهند. مچ دست باید بر حاشیه میز یا قطعه مخصوص تکیه‌گاه مچ قرار بگیرد. در هر صورت، مچ‌ها نباید به سمت بالا خم بشوند. آرنج‌ها نیز در یک زاویه نود درجه و در نزدیکی بدن قرار بگیرند.
اگر قادر نیستید به شکل ده انگشتی تایپ کنید و تنها از یک یا دو انگشت برای تایپ استفاده می‌کنید، احتمال آسیب را افزایش میدهید. زیرا هنگامی که بارِ تایپ‌کردن تنها بر روی دو انگشت قرار بگیرد، تاندون‌ها آسیب می‌بینند و فشار بیش از حدی به آن‌ها وارد می‌شود. از سوی دیگر تغییر حالت گردن به‌صورت مستمر از روی کیبورد به سمت مانیتور، باعث ایجاد فشار بر روی گردن و درد در این ناحیه خواهد شد.
زمانی را به یادگیری تایپ ده انگشتی اختصاص دهید؛ این کار هم سرعت تایپ شما را افزایش میدهد هم احتمال آسیب را کمتر می‌کند و هم باعث ایجاد ارگونومی در محیط کار می‌شود. علاوه بر نحوه استفاده درست از کیبورد، باید به‌درستی از ماوس استفاده کنید تا مچ شما در طولانی‌مدت آسیب نبیند.
۶. تجهیزات روشنایی مناسب
نباید تنها به ابزاری که با آن‌ها کار می‌کنید فکر کنید، بلکه ارگونومی در محیط کار حتی نورپردازی را نیز در برمی‌گیرد. نور کم میتواند منجر به خستگی و کاهش بهره‌وری افراد شود. اگر در زمان کار با یک صفحه‌نمایش، مدت زیادی به آن خیره شوید و اتاق نور مناسبی نداشته باشد مجبور می‌شوید زاویه بدن خود را تغییر دهید تا تصویر را بهتر ببینید، همین تغییرات غیرارادی بدن در درازمدت می‌توانند منجر به آسیب‌های اسکلتی شوند.
برای داشتن ارگونومی در محیط کار باید مکان نمایشگر خود را طوری تنظیم کنید که در طول روز و با حرکت خورشید نور روی آن نیافتد و تصویر همواره واضح باشد. همچنین اگر نور از پشت شما می‌تابد از چراغ مطالعه برای روشن‌کردن محل کار خود استفاده کنید. ترجیحا پنجره در کنار میز کارتان باشد ولی در پشت شما یا پشت مانیتور قرار نگیرد. با توجه به موقعیت پنجره، موقعیت میز کار خود را تغییر دهید. به این مسئله توجه کنید که آیا تنها به مانیتور نیاز دارید یا برای خواندن سایر اسناد فیزیکی، به نور محیط نیز نیاز خواهید داشت.
نور مانیتور را کاهش یا افزایش دهید تا به نور مورنظر خود برسید. فراموش نکنید در طی روز به چشمان خود استراحت دهید و در فواصل منظم به اشیا دیگری در محیط نگاه کنید. هر کسی که مدتی طولانی مقابل سیستم کامپیوتر بنشیند، احتمالا با سندروم دید کامپیوتری مواجه می‌شود. از عوارض این سندروم می‌توان به تاری دید، خشکی چشم‌ها، سردرد و گردن‌درد اشاره کرد.
۷. سایر مواردی که باید برای داشتن ارگونومی در محیط کار به آن‌ها توجه کنید
دمای محیط: اگر در محیط کار شما هوای کثیف، گردوغبار و خاک زیاد وجود دارد، باید فیلتر هوا نصب کنید. از دیگر موارد مهم ارگونومی در محیط کار دمای مناسب است. لایه‌های متنوعی از لباس بپوشید که بتوانید در مواقع لازم و با افزایش یا کاهش دما آن‌ها را کم یا زیاد کنید؛
کارکردن در وضعیت صحیح بدن: از مهم‌ترین مواردی که باید در طول روز برای داشتن ارگونومی در محیط کار به آن توجه شود، وضعیت بدن است. اگر بدن را در یک وضعیت مناسب قرار دهید، احتمال آسیب‌های ناشی از کار پشت میز کاهش خواهد یافت. در هنگام کار نباید کمر را خم کرد زیرا در طولانی‌مدت باعث ایجاد قوز کمر می‌شود؛
کاهش فشار مفرط: اگر در محیط کار، کارهایی انجام میدهید که قدرت بدنی بالایی نیاز دارند یا به صورت مستمر بر مفاصل و عضلهها فشار وارد می‌کنند، بهتر است تا جای ممکن آن‌ها را کاهش داده یا آن کار را با ابزار و ماشین‌آلات مرتبط انجام دهید. هر فشار مفرط بر مفاصل، باعث افزایش آسیبها خواهد شد.
کاهش خستگی با وجود ارگونومی در محیط کار: فرسودگی و خستگی نیروها یکی از عوارض کار سنگین در طولانی‌مدت است. حمل وسیله‌های مختلف در زمان‌های طولانی یکی از مثال‌های واضح کار سنگین برای نیروها خواهد بود. می‌توان خستگی و فرسودگی نیروها را با افزودن زمان‌های کوتاه برای استراحت و خرید تجهیزات مناسب، کاهش داد. اگر یک روز کامل را به تایپ‌کردن و روز دیگر را به جلسه‌ها اختصاص میدهید، این دو را با یکدیگر ترکیب کنید تا تمام روز مقابل مانیتور نباشید. سرگرمی‌هایی کوتاه و جذاب به برنامه‌ی روزمره خود اضافه کنید تا کمی از میزان استرس محیط کار بکاهید؛
به حداقل رساندن نقاط فشار: در طراحی و ایجاد ارگونومی در محیط کار باید نقاط فشار را شناخت. تمام افرادی که برای مدت طولانی رو صندلی می‌نشینند، می‌دانند یکی از قسمت‌هایی که فشار زیادی تحمل می‌کند، پشت زانوها است. این حالت در زمانی افزایش می‌یابد که صندلی بسیار کوتاه یا بسیار بلند باشد. یکی دیگر از این نقاط فشار، نقطه اتصال ران‌ها و پایین میز در هنگام نشستن است. برای رفع این موارد باید از ابزار موجود همانند مَت‌های طبی استفاده کرد؛
حذف موانع در ارگونومی در محیط کار: محیط کار باید راحت و هموار باشد. به این منظور کارفرما باید تمام موانع موجود را حذف کند تا نیروها با خیال راحت در محیط تردد کنند؛
ساخت یک محیط راحت: این اصول برای تمام بخش‌های یک محیط کار مناسب، کاربرد دارد. اصول ارگونومی شامل نورپردازی، فضا، تهویه مناسب و سایر موارد مهم دیگر است که وجود هر کدام باعث ایجاد راحتی بیشتر برای افراد شاغل در محل کار خواهد شد. برای ایجاد یک محیط کاملا ارگونومی تمام این موارد را بررسی کرده و سعی کنید به بهترین و مناسب‌ترین شکل آن‌ها را به کار ببرید؛
تحرک، حرکات کششی، نرمش: بهتر است در حین کار توقف‌های کوتاهی داشته باشید و در آن زمان، چند نرمش و حرکت کششی ساده انجام دهید. حرکات کششی را براساس کاری که روزانه انجام میدهید انتخاب کنید تا میزان آسیب‌های محیط کار را به حداقل برسانید.
با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.
صدمات ناشی از نبود تجهیزات ارگونومیک در محیط کار
اگر به ایجاد و داشتن ارگونومی در محیط کار در محیط کار اهمیت ندهید دچار صدمات ارگونومیک خواهید شد. صدمات ارگونومیک و اختلال‌های عضلانی و اسکلتی بر عضلهها، اعصاب، تاندون، مفاصل، غضروف و ستون فقرات تاثیر می‌گذارند. این اختلالات به‌عنوان آسیب فشار تکراری نیز شناخته می‌شوند. این اختلالات بدترین تاثیرها را بر استخوان‌ها و مفاصل می‌گذارند و به‌تنهایی دلیل اغلب آسیب‌های محیط کاری‌اند.
سایر عوامل خطرزا در محیط کار شامل سن، تغذیه، نحوه فعالیت و سایر موارد این چنینی است. عوامل خطرزای ارگونومیک شامل مواردی همچون تکرار فعالیت‌های سخت، وضعیت بدن نامناسب در درازمدت، نشستن در وضعیت یکسان برای مدت طولانی و حمل اشیا سنگین است. همان‌طور که می‌بیند عوامل خطرزای ارگونومی می‌توانند بر هر فردی با هر سن و نیروی بدنی تاثیر منفی خود را بگذارد.
راه‌های پیشگیری از آسیب‌های ارگونومی در محیط کار:
- استفاده از ماشین و ابزار برای انجام کارهای سخت و سنگین؛
- تصحیح وضعیت نشستن؛
- استفاده از بالشتک‌های طبی و سایر ابزار لازم برای کارهای طولانی پشت میز؛
- اجتناب از انجام کارهای تکراری آسیب‌زا.
اکنون که با تجهیزات ارگونومی و دلایل اهمیت ارگونومی در محیط کار آشنا شدید، در ادامه قصد داریم بررسی کنیم نشانه‌های نامناسب‌بودن ارگونومی در محیط کار چیست تا اگر این نشانه‌ها را داشتید، تجهیزات مناسب تهیه کنید و از بروز آسیب‌های بیشتر جلوگیری کنید.
نشانه‌های نامناسب‌بودن ارگونومی در محیط کار
۱. پشت میز خود راحت نیستید؟
وقتی پشت میز خود احساس راحتی نمی‌کنید، به این معنی است که بدنتان در وضعیت خوبی قرار ندارد یا میز و صندلی ارگونومی در محیط کار ندارید و در حال آسیب‌دیدن است. پس سعی کنید میز و صندلی قدیمی را با یک میز و صندلی استاندارد عوض کنید و ارزیابی مجددی روی آن انجام دهید.
صندلی شرکت ممکن است برای شما مناسب نباشد
آن دسته از کارمندانی که از نظر وضعیت جسمانی مانند سایرین نیستند، یا کمی بلند قدتر و یا کوتاه‌تر از دیگران هستند، و یا سنگین‌وزن‌تر هستند، صندلی‌های استاندارد ممکن است برایشان مناسب نباشند و نیاز به یک صندلی ارگونومی در محیط کار دارند. در واقع صندلیِ کار باید با وضعیت جسمانی شما، قد و وزن و نیز نوع کارتان هم‌خوانی داشته باشد. بنابراین این افراد به وسایل ارگونومی در محیط کار بیشتر نیاز دارند.
برای افرادی که قد کوتاهی نسبت به سایرین دارند و پاهایشان در هنگام نشستن روی صندلی معمولی به زمین نمی رسد، صندلی‌های مخصوصی وجود دارد. برای کارمندانی با وزن بالاتر از وزن طبیعی، صندلی وجود دارد که قادر است تا وزن ۳۰۰ کیلوگرم را نیز تحمل کند. صندلی‌های راحت و استاندارد در سایزها و شکل‌های گوناگون وجود دارند. با نگاهی اجمالی به راهنمای خرید صندلی راحت و استاندارد برای سرکار می‌توانید درک بهتری از این موضوع داشته باشید و همزمان نیازهای خود را بسته به وضعیت جسمانی خود برآورده کنید.
جای میز و صندلی ایراد دارد
به غیر از وجود وسایل ارگونومی در محیط کار ، باید همچنین به چیدمان محیط کار و فواصل وسایل از خودتان توجه کنید. به چیدمان وسایل روی میزتان نگاه کنید. شاید ممکن است متوجه نشده باشید که موس سیستم‌تان بیش از حد از شما دور است و دسترسی به آن سخت است. و یا محل قرارگیری صفحه نمایشگرتان یا خیلی بالا و یا خیلی پایین است، به همین خاطر مجبورید گردنتان را به سمت جلو بکشید تا صفحه نمایشگر را ببینید. وقتی می‌خواهید از تلفن استفاده کنید، شاید ناخودآگاه و طبق عادت مجبور هستید خود را به سمت دیگر میزتان برسانید.
اگر در طول روز چندین بار مجبور به پاسخگویی تلفنی هستید و همزمان نیاز به نوشتن یا تایپ‌کردن دارید، از هدست یا هدفون استفاده کنید. نگه‌داشتن تلفن بین گوش و شانه نه‌تنها اصلا راحت نیست بلکه احتمال ایجاد آسیب را افزایش میدهد. از وجود خودکار و کاغذ در نزدیکی خود مطمئن شوید تا هنگام نیاز به آن‌ها، مجبور نباشید برای یافتنشان به زحمت بیافتید تا مطلبی را سریع بنویسید. دقیقا همین جزئیات ساده و به‌نظر پیش پا افتاده هستند که باعث بروز دردها و ناراحتی‌های پشت‌میزنشینی می‌شوند.
همیشه این قضیه را به‌خاطر داشته باشید که محیط کاری شما باید در خدمت شما باشد و بنابرصلاح شما تغییرکند، و نه برعکس پس تمام تلاش خود را به کار بگیرید تا به ایجاد ارگونومی در محیط کار بپردازید.
۲. آیا این علائم و نشانه‌ها را دارید؟
اگر درد و ناراحتی حس می‌کنید، نباید آن را پشت گوش بیاندازید. به‌جای دنبال مقصربودن، توجیه‌کردن با دلایلی مثل پابهسنگذاشتن و یا انجام تمرین‌های ورزشی، افراد باید از خود بپرسند که آیا درد به‌خاطر شیوه کارکردنشان است یا نه؟ دردهای بدن شما می‌توانند نشانگر RSI یا آسیب فشار تکراری (Repetitive Strain Injury) باشد. اگر درد در بدن خود حس می‌کنید، می‌توانید به راحتی با انتخاب وسایل ارگونومی در محیط کار سرعت وخامت اوضاع را کاهش دهید.
نشانه‌ها و علائم آسیب فشار تکراری
آسیب فشار تکراری در اثر کارهای تکراری، یکنواخت، قرارگرفتن در معرض ارتعاشات و یا فشارهای مکانیکی، و قرارگرفتن در موقعیت‌های سخت و طاقت‌فرسا ایجاد می‌شود. این نوع آسیب تقریبا تمام قسمت‌های بدن شما را تحت تاثیر قرار میدهد، ولی بسته به نوع کارتان، برخی از قسمت‌های بدن بیشتر در معرض خطر هستند.
آسیب‌های این فشار تکراری عبارتند از:
- حساسیت یا درد در عضله یا مفصل؛
- گزگز عضوی از بدن؛
- سوزن‌سوزن‌شدن دست‌ها یا بازوها؛
- ناتوانی و ضعف؛
- بی‌حسی؛
- کمردرد.
افرادی که مدت زمان طولانی در یک‌جا می‌نشینند، در معرض مشکلات و دردهای کمر هستند. ۸۰٪ کارمندان در طول زندگی خود از کمردرد رنج می برند. وضعیت قرارگیری بدن، حرکات تکراری و مداوم، و در نهایت کارهای دشوار، همگی باعث بروز کمردرد می‌شوند. بنابراین وجود وسایل ارگونومی در محیط کار امری ضروری است.
درد مچ دست
اگر ارگونومی در محیط کار را پیاده سازی نکنید ممکن است به درد مچ دست دچار شوید. درد مکرر و خسته‌کننده مچ دست یا تمام دست میتواند هشداری برای بیماری آسیب فشار مزمن باشد. باید وظایف خود را در طول روز تغییر دهید، تا مجبور نباشید زمان زیادی را صرف تایپ‌کردن و یا استفاده از ماوس کنید. با وقفه‌انداختن بین تایپ‌کردن‌های مکرر خود، در واقع به دست‌ها و مچ دستتان اجازه استراحت میدهید. مطمئن باشید که ماوس‌تان طراحی کاربرپسند دارد، مخصوصا اگر مجبور به استفاده طولانی از آن هستید.
درد شانه
حتی با وجود ابزار و وسایل ارگونومی در محیط کار، دسترسی به وسایلی که در سطح بالاتری از شما قرار دارند، درست نیست. پس اگر چیدمان اتاق کار این‌گونه است و برای دسترسی به پرونده‌ها و وسایل باید خود را کش دهید، جای وسایلتان را عوض کنید، تا وسایل در سطح پایین‌تری از شما قرار بگیرند. اگر از درد شانه می‌رنجید، صندلی با دسته قابل‌تنظیم به شما کمک می‌کند تا فشار را از روی شانه‌های خود بردارید همچنین ورزش گردن کارمندان نیز میتواند بسیار برای شما مفید باشد.
آسیب فشار مزمن تا حد زیادی درمان‌پذیر است، به‌خصوص وقتی در مراحل اولیه باشد. این بیماری وقتی پیشرفته شود، درمانش سخت می‌شود، و بیماران با دردهایی دست و پنجه نرم می‌کنند که نه تنها کار، بلکه زندگی شخصی‌شان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند.
۳. دردهای خفیف مزمن شده‌اند؟
اگر دردهای خفیف، مزمن و همیشگی شوند، مقصر میز و صندلی و محیط کارتان است. اکثر افرادی که با آسیب فشار مزمن دست و پنجه نرم می‌کنند، برای بهبود، نیاز به استراحت دارند. ادامه استفاده از میز و صندلی‌های غیراستاندارد و نبود وسایل ارگونومی در محیط کار به معنی اضافه‌شدن دردتان است و امیدی به بهبودی نیست.
اگر قادر نیستید از محل کارتان مرخصی بگیرید، هرازگاهی سعی کنید از پشت میز خود بلند شوید و راه بروید. وقتی به صندلی خود بازگشتید، حواستان به نحوه نشستن و کار با کامپیوتر باشد. برای دریافت تمرین‌های ورزشی و نرمش‌ها با یک متخصص مشورت کنید تا عضله‌هایتان را آماده و قوی نگه دارید و بهترین درمان‌های ممکن را بگیرید.
۴. آیا از زمان شروع کار پشت میزی، فرم و وضعیت بدنتان تغییر کرده است؟
وقتی ارگونومی در محیط کار رعایت نشود و میز و صندلی‌تان مناسب و راحت نباشد، شکل و حالت بدن رفتهرفته تغییر می‌کند. استفاده طولانی‌مدت از کامپیوتر میتواند موجب تغییراتی در حالت بدن شما شود. کش‌دادن بدن به پشتی صندلی و یا خم‌شدن بیش از حد به این معناست که ستون فقراتتان از تعادل خارج شده است. قوز‌کردن روی صفحه‌کلید رایانه میتواند باعث ایجاد شانه‌های خمیده و پشت گرد شود. برای جلوگیری از این آسیبها، از باکیفیت‌بودن صندلی خود اطمینان حاصل کنید. پاهایتان به هنگام نشستن روی صندلی باید به زمین بخورد و پشتی صندلی باید تمام سطح پشت بدنتان را پوشش دهد.
سردردها، گردن‌دردها، کمردردها و شانه‌دردهای مزمن همگی از علائم این تغییرات در نشستن است. بد نشستن میتواند موجب ایجاد شانه گرد، تحلیل مفاصل و اختلال و درد ستون فقرات شود. برای آسیب‌ندیدن، باید مدام حرکات ورزشی و کششی انجام دهید. به صدای بدن خود گوش دهید و از فیزیوتراپیست برای بهبود حالت بدنی خود کمک بگیرید. سرمایه‌گذاری روی خرید میز و صندلی مناسب و باکیفیت برای اتاق کارتان، کلید داشتن وضعیت بدنی مناسب و استاندارد است. بنابراین بهتر است به وجود وسایل ارگونومی در محیط کار خود بیشتر اهمیت دهید.
سخن آخر درباره ارگونومی در محیط کار
نحوه‌ی کار شما تاثیر مستقیمی بر سلامت جسم و روان‌تان می‌گذارد. اگر هرروز در معرض فشارهای ذهنی و بدنی زیادی هستید یا یک کار تکراری را به مدت طولانی در طی روز انجام میدهید، احتمال ایجاد آسیب افزایش می‌یابد.
در این مطلب بررسی کردیم اصول ارگونومی در محیط کار چیست و به اهمیت ارگونومی در محیط کار اشاره کردیم. همچنین توضیح دادیم در صورت نبود تجهیزات ارگونومی محیط کار، چه آسیب‌هایی به کارکنان وارد می‌شود. مهم‌ترین آسیب در محیط کار شما چیست؟ با استفاده از اصول ارگونومی محیط کار کدام را می‌توانید تغییر داده یا بهبود بخشید؟
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
منبع:
publichealthnotes.com
ergolink.com
ergolink.com
ergolink.com
دیدگاه