چگونه می توانیم میزان قاطعیت خود را تقویت کنیم؟

 تا چه اندازه خود را فردی قاطع می دانید؟ قاطعیت برای شما چه مفهومی دارد؟ به نظر شما قاطعیت به این معنی است که همیشه حق و حقوق خودتان را در نظر بگیرید؟ آیا فکر می کنید مدیری که در اواخر ساعت کاری و روز قبل مرخصی وظیفه جدیدی را به کارمند خود محول می کند، فردی قاطع به حساب می آید؟ یا اگر کارمند به مدیر خود اطلاع دهد که به محض برگشت از مرخصی این کار را انجام خواهد داد، قاطعیت خود را نشان داده است؟

جواب های این نوع سوالات می تواند نسبی باشد و در واقع شناسایی دقیق رفتار قاطع خیلی راحت نیست. شاید عمده دلیل آن این است که مرز بین قاطعیت و رفتار تهاجمی بسیار باریک است. تعاریف این دو می تواند به ما در شناسایی تفاوت های آنها کمک کند:

قاطعیت بر مبنای تعادل رفتاری شکل می گیرد: در واقع پیش زمینه قاطعیت هر فرد نیازمند پیش بینی نیازها و خواسته ها او بوده به طوری که حقوق، احتیاجات و خواسته های دیگران را نیز در نظر بگیرد. وقتی شما قاطع باشید، خواسته خود را  به طرف خود انتقال می دهید اما الزامی به انجام شدن آن نیست.

رفتار تهاجمی بر اساس اصل برتری است.  برخلاف قاطعیت، این نوع رفتار بیشترین منافع هر فرد را بدون توجه به حقوق، نیازها و احساس یا مطلوبیت های دیگران در نظر می گیرد. وقتی شما رفتار تهاجمی داشته باشید، بدون این که از طرف مقابل بپرسید، خواسته خود را طلب می کنید.

در پاسخ به مثال های بالا، وقتی مدیر از کارمند خود می خواهد که در اواخر ساعت کاری وظیفه جدیدی را انجام دهد، رفتار نسبتا تهاجمی تری داشته است. چرا که در این تقاضا خواسته و احساس کارمند دیده نشده و صرفا وادار به انجام آن شده است. در طرف مقابل، وقتی کارمند به مدیر خود اطلاع می دهد که پس از برگشت از مرخصی این وظیفه را انجام خواهد داد، قاطعیت خود را نشان داده است. البته او حق مدیر را در نظر گرفته و اعلام کرده که به محض رسیدن از مرخصی حتما آن را انجام می دهد.

قاطع بودن خیلی ساده نیست، اما می توان این مهارت را یاد گرفت. تقویت قاطعیت با فهم درست از جایگاه و باور به ارزش های خودمان شروع می شود. وقتی شما قاطع باشید، پایه اعتماد به نفس نیز در شما شکل گرفته است. رفتار قاطع به شما کمک می کند که اعتماد به نفس را در خودتان ایجاد کنید و روابط کاری و زندگی خودتان را نیز بهبود دهید.

به طور کلی افراد قاطع:

• وضعیت «برد- برد» را در روابط راحت تر به دست می آورند. آنها به ارزش طرف مقابل نیز توجه کرده و با توجه به آن زمینه مشترک را سریع پیدا می کنند.

• حل کننده بهتری از مسائل هستند- نسبت به انجام وظایف و یافتن راه حل توانمند تر نشان می دهند.

• استرس کمتری دارند- آنها از قدرت شخصی خود، آگاه هستند و حس تهدید یا قربانی بودن در موارد بدون پیش بینی و غیر قابل انتظار به آنها دست نمی دهد.

• کننده کار هستند- آنها از عهده کارهای به خوبی بر می آیند- زیرا می دانند که می توانند.

وقتی شما قاطعیت داشته باشید، کارها را با یکدلی و حس عدالت انجام می دهید. این نیرو از خود- اتکایی شما نشات می گیرد و رفتار قلدرمآبانه (زورگویی) شما نیست. وقتی شما با دیگران با برابری و احترام رفتار کنید، افراد نیز رفتار متقابل را برای شما نشان خواهند داد. در این صورت افراد شما را به عنوان رهبر در نظر می گیرند و تمایل دارند با شما صحبت کنند.

تقویت قاطعیت:

به طور طبیعی برخی افراد از قاطعیت بیشتری برخوردارند. اگر خلق و خوی شما بیشتر به رفتار تخاصمی گرایش دارد، بهتر است مهارت های زیر را تمرین کنید:

احترام به حق خود و دیگران:

• درک این که حق، احساس، فکر، نیاز و مطلوبیت های خودتان به همان اندازه مهم است که برای دیگران اهمیت دارد.

• به یاد داشته باشید که شما نیز به اندازه دیگران مهم هستید.

• حق خودتان را بشناسید و از آنها حفاظت کنید.

• باور داشته باشید که شما همیشه شایسته رفتار با احترام و با عزت هستید.

• نسبت به همه چیزی عذرخواهی نکنید.

شناخت نیازها و خواسته ها، درخواست کردن آنها از دیگران برای رسیدن به رضایت:

• منتظر کسی نمانید که بتواند نیاز شما را تشخیص دهد.

• بدانید که برای بهره بردن از تمام پتانسیل خود، بایستی به خواسته های خود پاسخ دهید.

• به دنبال راههایی باشید که رسیدن به خواسته های شما بدون قربانی کردن دیگران باشد.

درک این که افراد در قبال رفتار خودشان پاسخ گو هستند:

• این که افراد نسبت به قاطعیت شما چه واکنشی نشان می دهند (عصبانیت یا دلخوری)، شما مسئول نیستید. شما بایستی فقط خودتان را کنترل کنید.

• مادامی که به حریم نیازهای دیگران وارد نشده اید، حق دارید که خواسته های خودتان را مطرح کنید.

بیان تفکرات و احساس منفی خودتان به روش سالم و مثبت:

• شما می توانید عصبانی شوید، اما همیشه احترام به دیگران را حفظ کنید.

• آنچه که به ذهنتان می رسد را بگویید، ولی طوری که به احساس دیگران نیز احترام بگذارید.

• عواطف خودتان را کنترل کنید.

• با افرادی که به حقوق شما احترام نمی گذارند، مقابله کنید.

نه گفتن را یاد بگیرید:

• حدود خودتان را بشناسید و بدانید چه چیزهایی باعث مزیت شما می شود.

• این که هر چیزی را نمی توانید انجام دهید و یا هر پیشنهادی را نمی توانید قبول کنید.

• حق خودتان را در نظر بگیرید و در راستای آن پیش بروید.

• راه حل مناسبی را برای پیشنهاد ها ارائه دهید و همیشه گزینه برد-برد را در نظر بگیرید.

قاطع بودن به این معناست که بتوانید میان رفتار جدی و خشن خودتان تعادلی ایجاد کنید. برای این که قاطعیت را در خودتان ایجاد کنید باید خودآگاهی بیشتری از خودتان داشته باشید (برای مطالعه بیشتر می توانید به مقاله ۴ گام برای درک عمیق تر از توانایی های خودمان مراجعه نمایید). در واقع بایستی از پس شرایط و موقعیت های دشوار بربیایید و در صورت لزوم با آنها مقابله کنید.

جدیت و قاطع بودن قابل یادگیری و اکتساب است. البته هر کسی درجه ای از آن را دارد و می توان آن را تقویت کرد. فقط باید مراقب باشید که قاطعیت بیش از حد به رفتار تهاجمی و خشونت آمیز تبدیل نشود.

منبع: Mind Tools