ذهن‌نویسی؛ روشی اثربخش برای ایده‌پردازی خلاقانه
ذهن‌نویسی افراد را قادر می‌سازد تا ایده‌های خلاقانه‌ی خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. با استفاده از ذهن‌نویسی، از جلسات خود بیش‌تر بهره خواهید برد. آیا جلسات طوفان فکری شما مؤثر بوده‌اند؟ آیا همه‌ی افراد برای به اشتراک گذاشتن نظرات خود فرصت دارند یا فقط چندین نفر با صدای بلند صحبت می‌کنند و به دیگران برای حرف زدن اجازه نمی‌دهند؟
اگر فقط صدای افراد با اعتماد به نفس را می‌شنوید، خلاقیت تیم شما کاهش پیدا خواهد کرد و استعداد و مهارت نهفته‌ی افراد درون‌گرا کشف نخواهد شد.
ذهن‌نویسی روش مناسبی برای ارائه‌ی فرصت‌های یکسان به تمام افراد برای شنیده شدن است. به جای این‌که افکار خود را با صدای بلند بگویید، با استفاده از ذهن‌نویسی می‌توانید از افکار و پیشنهادهایتان یادداشت برداری کنید. هنگام بررسی ایده‌ها، این روش بسیار بهتر از استفاده‌ی مطلق از طوفان فکری نتیجه می‌دهد. در این مطلب، توضیح می‌دهیم که ذهن‌نویسی چیست و چگونه می‌توان با استفاده از الگوی مفید ذهن‌نویسی، جلسه‌ی کارآمدی را برگزار کرد.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
ذهن‌نویسی چیست؟
ذهن‌نویسی نیز، مانند طوفان فکری، روشی عالی برای به اشتراک گذاشتن ایده‌های جدید و تشویق به داشتن خلاقیت و ارائه‌ی ایده‌های نوآورانه است. برند روهرباک (Bernd Rohrbach)، متخصص بازاریابی، این روش را در سال ۱۹۶۹ طراحی کرده‌است.
شاید اعضایی از تیم، که شخصیتی خجالتی یا درون‌گرا دارند، تمایل نداشته‌باشند در جلسات طوفان فکری گروهی صحبت کنند. ذهن‌نویسی به افراد اجازه می‌دهد که ایده‌های خود را بنویسند و همه‌ی آنها برای مشارکت، به طور یکسان فرصت داشته‌باشند؛ هم‌چنین، افراد را ترغیب می‌کند تا زمان بیش‌تری را به جمع‌بندی افکار خود اختصاص دهند و آنها را قادر می‌سازد تا ایده‌هایی را که دیگران ارائه می‌دهند، توسعه دهند.
ذهن‌نویسی ۶-۳-۵
شکل محبوب و زنده‌ی ذهن‌نویسی با عنوان ۶-۳-۵ شناخته می‌شود. در طی یک جلسه‌ی ۶-۳-۵، تمرینات ذهن‌نویسی به چند بخش تقسیم می‌شوند. در هر بخش، طی ۵ دقیقه، ۶ نفر باید ۳ ایده‌ی جدید را بنویسند.
پس از بخش اول، همه کاغذ یادداشت خود را با کاغذ شخص دیگری عوض می‌کنند، محتویاتش را می‌خوانند و سپس ۳ ایده‌ی دیگر را یادداشت می‌کنند. این ایده‌ها می‌توانند ایده‌هایی جدید یا مبتنی بر ایده‌هایی باشند که پیش از این به اشتراک گذاشته شده‌اند.
پس از ۶ بخش، تکه‌های کاغذ جمع‌آوری می‌شوند و تمام ایده‌های پیشنهادی مورد بحث قرار می‌گیرند و با مراحل بعدی موافقت می‌شود.
اگرچه در مثال این مطلب از ۶ نفر استفاده شده‌است، اما شما می‌توانید هر تعداد نفراتی را که می‌خواهید به جلسه دعوت کنید. می‌توانید سایر جزئیات (تعداد بخش‌ها و مدت‌زمان اختصاص‌یافته به هر شخص) را متناسب با نیازها تنظیم کنید؛ اما بیش‌تر افراد بر این باورند که نوشتن ۳ ایده در هر بخش، بهترین نتایج را به همراه داشته‌است.
مقایسه‌ی ذهن‌نویسی و طوفان فکری
برگزاری جلسات طوفان فکری به صورت منظم که در آن همه‌ی افراد پیشنهادهای خود را با صدای بلند ارائه می‌دهند، روش واقعی و امتحان‌شده‌ای برای ارائه‌ی ایده‌های جدید است. اگر تمام شرکت‌کنندگان در این جلسه اعتمادبهنفس داشته‌باشند و از توجه کردن به پیشنهادهای دیگران استقبال کنند، روش پرانرژی، مهیج و مؤثری برای مقابله با چالش‌ها خواهد بود.
با این حال، تمام افراد به اندازه‌ی کافی برای شرکت در جلسات طوفان فکری اعتمادبهنفس ندارند. برخی از افراد با شنیدن نظرات منفی مضطرب می‌شوند یا نگران هستند که ایده‌هایشان مناسب نباشند.
برخی از افراد برای ارائه‌ی ایده‌های جدید زمان بیش‌تری دارند که می‌تواند توانایی آنها را برای شرکت در جلسات سنتی طوفان فکری محدود کند. این امر به معنای تبدیل شدن ایده‌های افراد به تنها گزینه‌ی روی میز است و به‌ویژه زمانی صادق است که افرادی که در ابتدا صحبت کرده‌اند، هدایت بحث را بر عهده بگیرند.
با وجود این، در ذهن‌نویسی تمام افراد در یک سطح قرار دارند. همه‌ی شرکت‌کنندگان به طور هم‌زمان مشارکت می‌کنند و همه‌ی پیشنهادها ناشناس هستند؛ هم‌چنین، افراد زمان بیش‌تری در اختیار دارند تا به ایده‌های خود فکر کنند و آنها را توسعه دهند. این امر خلاقیت افراد را افزایش می‌دهد، زیرا آنان را قادر می‌سازد تا ایده‌هایی را ارائه دهند که ممکن است در جلسه‌ی طوفان فکری عادی بسیار خطرناک قلمداد شوند.
چگونه یک جلسه‌ی ذهن‌نویسی اجرا کنیم؟
اگر فکر می‌کنید که تیم شما می‌تواند از این جلسه بهره‌مند شود، برای سازمان‌دهی و ساختار آن از یک الگوی ذهن‌نویسی استفاده کنید. به‌سادگی الگو را دانلود کنید، به تعداد موردنیاز چاپ کنید، سپس شما برای برگزاری جلسه آماده هستید.
برای اجرای یک جلسه‌ی ذهن‌نویسی باید مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. شخصی را به عنوان ناظر تعیین کنید
ناظر باید مطمئن شود که تمام افراد در مسیر صحیح خود باقی بمانند. ابتدا باید الگوی کپی‌شده را به همه‌ی افراد تحویل دهد و سپس از شرکت‌کنندگان بخواهد که تاریخ و موضوع جلسه را یادداشت کنند. با استفاده از این روش، می‌توانید مطمئن شوید که تمام افراد می‌دانند به دنبال چه نتیجه‌ای هستید.
۲. درمورد طول و تعداد بخش‌ها تصمیم بگیرید
هدف این است که برای ارائه‌ی ایده‌های خود و پاسخگویی به دیگران، به تمام افراد به قدر کافی فرصت دهید، اما نگذارید که همه‌چیز خیلی طولانی شود. در نظر بگیرید که افراد برای چه مدتی متمرکز می‌مانند. هر بخش را به‌سرعت پشت سر بگذارید تا همه‌ی افراد متمرکز و پرانرژی باقی بمانند.
۳. بخش ۱ را شروع کنید
ناظر کرنومتر را روشن می‌کند و به همه می‌گوید که درباره‌ی موضوع ارائه‌شده، ۳ ایده یادداشت کنند. در این مرحله به بحث و گفت‌وگو نیاز نیست.
۴. یادداشت‌ها را تبادل کنید
وقتی زمان به پایان رسید، ناظر باید تمام یادداشت‌ها را جمع‌آوری و سپس به طور تصادفی میان افراد توزیع کند. بهتر است یادداشت‌ها را شماره‌گذاری کنید تا توزیعشان آسان‌تر شود و افراد یادداشت یکسان و مکرری را دریافت نکنند.
۵. مراحل را در هر بخش تکرار کنید
در طول هر بخش، شرکت‌کنندگان باید ۳ ایده‌ی دیگر را بنویسند. می‌توانند ایده‌های جدیدی را بنویسند یا بر اساس ایده‌هایی که افراد دیگر آنها را ارائه داده‌اند، ایده‌ی جدیدی را بیان کنند. بعد از هر بخش، یادداشت‌ها دوباره عوض می‌شوند؛ در صورت امکان، هر بار به شخص دیگری داده می‌شوند.
۶. درمورد تمام ایده‌ها گفت‌وگو کنید
بعد از بخش نهایی، ناظر تمام یادداشت‌ها را جمع‌آوری و سپس تمام پیشنهادهای ارائه‌شده را مطرح می‌کند و درباره‌ی آنها به گفت‌وگو می‌پردازد. برای این کار از تخته وایت‌برد استفاده کنید یا اگر جلسه به صورت آنلاین برگزار می‌شود، از یک ابزار آنلاین مانند میورال (Mural) یا جم بورد (Jamboard) استفاده کنید؛ سپس افراد می‌توانند درباره‌ی ایده‌های مطرح‌شده بحث کنند و تصمیم بگیرند که کدام‌یک را اجرا کنند.
ذهن‌نویسی آنلاین
جلسات ذهن‌نویسی می‌توانند به صورت آنلاین یا مجازی نیز برگزار شوند.
- ابتدا، ناظر باید یک نسخه‌ی الکترونیکی از الگو را برای همه ایمیل کند؛
- هریک از فایل‌ها را شماره‌گذاری کنید، مانند «یادداشت بخش ۱»؛ سپس از شرکت‌کنندگان بخواهید که ایده‌های خود را در آن بنویسند؛
- در پایان هر بخش، هر شخص پیش از این‌که یادداشت‌های خود را به ناظر ارسال کند، باید آنها را ذخیره و شماره‌گذاری کند، مانند «یادداشت بخش ۲»؛
- سپس این موارد را دوباره در بین شرکت‌کنندگان توزیع کنید و برای بخش بعدی اماده شوید.
اجرای جلسه‌ی ذهن‌نویسی به این روش، زمان بیش‌تری به طول می‌انجامد؛ حتی شاید لازم باشد که این فعالیت را طی چند روز انجام دهید تا افرادی که در مکان‌ها و مناطق زمانی دیگری ساکن هستند نیز بتوانند ایده‌های خود را مطرح کنند.
هم‌چنین، این‌که همه‌چیز ناشناس باقی بماند و افراد ۱ یادداشت را بیش از ۱ بار دریافت نکنند، شاید کمی دشوار باشد، اما تا زمانی که ناظر دستورالعمل‌های روشنی را ارائه دهد و به همه کمک کند تا در مسیر صحیح قرار بگیرند، این روش برای حل مشکلات احتمالی مؤثر خواهد بود.
مثالی از ذهن‌نویسی
در این‌جا، درباره‌ی چگونگی اجرای جلسه‌ی نوشتن ذهن‌نویسی نمونه‌ای را آورده‌ایم. در این مثال، تیمی در یک شرکت اتوبوس‌رانی به نام کمپانی لوکال باس (The Local Bus Co) در حال بررسی راهی برای بهبود برنامه‌های مسافران است.
یادداشت زیر نشان می‌دهد که چگونه طیف گسترده‌ای از ایده‌ها به‌سرعت خَلق می‌شوند و چگونه می‌توان ایده‌های مختلفی را در طول جلسه طرح کرد.
نکات کلیدی
- ذهن‌نویسی و نوشتن ایده‌ها مشابه طوفان فکری است؛ می‌توان از آن برای خَلق ایده‌های جدید، تشویق به ارائه‌ی راه‌حل‌های خلاقانه و توسعه‌ی راه‌حل‌های نوآورانه استفاده کرد؛ اما ذهن‌نویسی به جای این‌که مردم را به بحث و گفت‌وگو درمورد ایده‌های جدید وادار کند، افراد را ترغیب می‌کند که ایده‌های جدید خود را بنویسند و آنها را به صورت ناشناس با یکدیگر به اشتراک بگذارند؛
- یک الگوی مشهور از ذهن‌نویسی با عنوان ۶-۳-۵ شناخته می‌شود که در آن طی ۵ دقیقه، ۶ نفر ۳ ایده را یادداشت می‌کنند. این الگو می‌تواند متناسب با نیازهای خاص شما تغییر داده شود.
- بعد از هر بخش، شرکت‌کنندگان یادداشت‌ها را با یکدیگر عوض می‌کنند و این روند چندین بار تکرار می‌شود. در هر بخش می‌توانند به ایده‌های دیگران پاسخ دهند یا ایده‌های جدیدی را اضافه کنند؛
- پس از بخش نهایی، تمام ایده‌های مربوط به اشتراک گذاشته می‌شوند، سپس همه‌ی افراد می‌توانند درباره‌ی پیشنهادهای ارائه‌شده به بحث بپردازند و با بهترین آنها توافق کنند.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
منبع: mindtools.com
دیدگاه