گانیه؛ همه‌چیز درباره الگوی طراحی آموزشی گانیه

برای افزایش اثربخشی آموزش، مدل‌های آموزشی وجود دارند که آگاهی نسبت به آنها کمک می‌کنند تا به‌صورت مؤثر به اهداف و نتایج دلخواه خود دست پیدا کنیم. یکی از مدل‌های آموزشی، الگوی طراحی آموزشی گانیه (Gagne) است. گانیه از پیش‌گامان رشته روان‌شناسی آموزش، مدل ۹گانه آموزشی را با رویکرد قدم‌به‌قدم برای اینکه افراد بتوانند از فرصت یادگیری بهترین استفاده را ببرند، ارائه داده است. این مدل به مدیران، آموزش‌دهندگان و یادگیرندگان کمک می‌کند تا به سازماندهی برنامه‌های آموزشی و تحقق اهداف یادگیری خود بپردازند.

در این مطلب، ابتدا این ۹ سطح الگوی طراحی آموزشی گانیه تشریح می‌شود و در ادامه، توضیحاتی درمورد چگونگی طرح‌ریزی آن خوایهد خواند.

تاریخچه الگوی طراحی آموزشی گانیه

رابرت گانیه (Robert Gagne) از پیش‌گامان رشته روانش ناسی آموزش محسوب می شود که پرداختن به فنون تدریس را از دهه ۱۹۴۰ آغاز کرد. کتاب گانیه با نام «شرایط آموزش» که اولین بار در سال ۱۹۹۵ منتشر شد، به معرفی شرایط کلیدی آموزش مؤثر پرداخته است. او ضمن ایجاد فرایندی ۹مرحله‌ای، هر یک از آن‌ها را نیز به‌صورت تفصیلی برای آموزش مؤثر توضیح داده است. لگوی طراحی آموزشی گانیه برای ارائه انواع آموزش‌ها مفید بوده است. ما در این مطلب، بر آموزش تیمی در محیط کارمی‌پردازیم. در شکل زیر، مدل ۹سطحی آموزش گانیه نشان داده شده است:

مزایای الگوی طراحی آموزشی گانیه

وقتی هر یک از مراحل به پایان برسد، یادگیرندگان نیز بیشتر در کسب اطلاعات و مهارت‌هایی که فرا‌گرفته‌اند، درگیر می‌شوند. اگر شما نیز تمایل دارید قبل از هر جلسه آموزشی و یا ارائه مطالب از این رویکرد استفاده کنید، بایستی این موضوع را در نظر بگیرید که چگونه جلسات آموزش سازمان‌دهی شوند تا افراد بهترین یادگیری را داشته باشند.

معرفی ۹ سطح مدل گانیه

در این قسمت هر یک از نه سطح توضیح داده شده و برای کاربرد آن نیز مثالی آورده می شود.

سطح ۱ مدل گانیه: جلب توجه (پذیرش)

فرایند آموزش را با جلب توجه دیگران شروع نمایید. این عامل باعث می‌شود تا آموزش با استفاده از محرک‌ها، یادگیری سریع‌تر یا اصطلاحا یادگیری چابک (Agile Learning) اتفاق بیافتد.

کاربرد: به‌وسیله محرک‌هایی مثل بیشتر‌کردن تون صدا، زبان بدن، نمایش‌دادن کلیپی کوتاه مربوط به موضوع یا با استفاده از هر وسیله‌ای که در افراد انتظار آغاز درس را ایجاد کند، می‌توانید توجه مخاطب را به خود جلب کنید.

آگهی استخدام

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

سطح ۲ مدل گانیه: آگاه‌سازی یادگیرنده از هدف (انتظار)

در این مرحله از آگاه‌شدن تیم نسبت به اهداف و انتظارات یادگیری (دوره آموزشی) اطمینان حاصل کنید، در نتیجه آن‌ها با فهمیدن چرایی موضوع، یادگیری را شروع می‌کنند.

کاربرد: به گروه می‌توانید توضیح دهید که در پایان این دوره چه مطالبی را فرا خواهند گرفت و این یادگیری چه مزایایی برای آن‌ها و سازمان خواهد داشت.

برای مثال شما توضیح می‌دهید که در صورت یادگیری این دوره، سازمان در ۲۰ درصد در هزینه‌های اضافی، صرفه‌جویی خواهد داشت و با توجه به کاهش اخیر بودجه، این فرایند باعث می‌شود که ۶ نفر از کارکنان بخش شغل خود را از دست ندهند. حال تیم شما از دلیل یادگیری این فرایند و خطرهایی که یاد‌نگرفتن مطالب برای سازمان ایجاد می‌کند، آگاه شده است. در نتیجه آنها انگیزه و پذیرش بیشتری برای یادگیری خواهند داشت.

سطح ۳ مدل گانیه: تحریک به‌خاطر‌آوری یادگیری‌های پیشین (‌بازیابی)

وقتی افراد مباحث جدیدی را یاد می‌گیرند، سعی کنید این مطالب را با موضوعاتی که قبلا یاد گرفته‌اند، تطبیق دهید.

کاربرد: برنامه ریزی آموزشی که قبلا برای تیم خود انجام داده‌اید را مرور کنید و آن را در آموزش فعلی نیز به کار بگیرید. همچنین از گروه بپرسید که آیا تجربه پیشین در موضوع آموزشی دارند یا خیر. اگر در یادگیری موضوعات قبلی مشکل داشته‌اند، سعی کنید که در این دوره آن‌ها را برطرف سازید. همچنین، ارتباطی بین موضوعاتی که قبلا یادگرفته‌اند و موضوعات فعلی که در حال آموزش‌دیدن هستند، برقرار کنید.

سطح ۴ مدل گانیه: ارائه مواد آموزشی و محرک‌ها (ادراک انتخابی)

اطلاعات جدیدی را به‌صورت مؤثر به گروه خود ارائه دهید. طیف متنوعی از مواد آموزشی و محرک‌های مرتبط با مفاهیمی که می‌خواهید انتقال دهید را شناسایی کرده و در فرایند آموزش از آن‌ها استفاده کنید.

کاربرد: اطلاعات را به‌شکل منطقی و به روشی ساده متناسب با درک و فهم مخاطبان سازمان‌دهی کنید. سعی کنید تنوعی از ابزارها و سبک‌های مختلف را برای یادگیری افراد به‌کار گیرید، زیرا آن‌ها سبک‌های یادگیری متفاوتی دارند.

سطح ۵ مدل گانیه: تدارک راهنمایی برای یادگیری (کدینگ)

برای کمک به تیم برای یادگیری، از رویکردهای بدیل استفاده کنید؛ به این شکل که اطلاعاتی که قصد دارید قطعا به مخاطب منتقل شوند را برجسته و متمایز کنید.

کاربرد: استفاده از مثال‌ها، مورد‌کاوی‌ها، شکل‌ها، داستان سرایی و قیاس به یادگیری مؤثر تیم کمک می‌کند.

استخدام تهران

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

سطح ۶ مدل گانیه: فراخوان عملکرد (‌پاسخ‌گویی)

در این مرحله، باید مطمئن شوید که افراد توانایی ارائه دانشی را که آموخته اند، دارند. این توانایی وابسته به این است که آن ها چه چیزهایی در طول دوره آموزشی یاد گرفته اند.

اگر شما به افراد دانش و یا مهارتی را آموزش داده اید، از آنها بخواهید تا این یادگیری را به کار گیرند. (تمرین ایفای نقش می تواند در این مرحله مفید باشد.) اگر اطلاعات جدیدی را به آنها آموزش داده اید، با سوال کردن از آنها یادگیری شان را محک بزنید.

سطح ۷ مدل گانیه: ارائه بازخورد (تقویت)

پس از این که تیم دانش و مهارت‌های آموخته شده خود را ارائه داد، به آنها بازخورد داده و در صورت نیاز نکاتی را تذکر دهید. 

کاربرد: تصور کنید که به تیم روش جدیدی را برای برخورد با مشتریان عصبانی آموزش داده‌اید. پس از ایفای چند سناریو، متوجه می‌شوید که برخی افراد در این «موقعیت ساختگی» نسبت به این که مشتری را آرام کنند، زیاد جدیت به خرج نمی‌دهند. شما با ارائه بارخورد و نکاتی آن‌ها را از اشتباه خودشان آگاه می‌کنید تا این اشتباهات را رفع کنند.

سطح ۸ مدل گانیه: ارزیابی عملکرد (بازیابی)

اعضای تیم بایستی بتوانند در آزمون و یا سایر ابزارهای سنجش موفق عمل کنند تا مشخص گردد که آنها دانش و مهارت‌های آموخته شده را به طور مؤثر فرا گرفته‌اند.

کاربرد: آزمون‌ها، پرسش‌نامه‌های کوتاه یا حتی نوشته‌های کوتاه روش خوبی برای سنجش دانش تیم در یادگیری است.

سطح ۹ مدل گانیه: افزایش یادگیری و انتقال (تعمیم)

در این مرحله، اعضای تیم در صورتی که دانش و یا مهارتی را که کسب کرده‌اند، باید بتوانند آنها را در موقعیت‌هایی متفاوت به‌کار‌بگیرند و نشان دهند که اطلاعات ارائه‌شده را یاد گرفته‌اند.

کاربرد: تکرار تمرین بهترین روش برای حصول اطمینان از یادگیری اطلاعات و استفاده مؤثر از آن است. اطمینان حاصل کنید که اعضای تیم شما شانس کافی را برای استفاده از دانشی که کسب کرده‌اند، دارند. برنامه‌ای برای برگزاری تمرین و تکرار داشته باشید و با برگزاری جلساتی مرور اطلاعات و مهارت‌ها را ادامه دهید. در صورتی که افراد به دامنه بیشتری از اطلاعات برسند، برنامه‌های متنوعی را که افراد را در موقعیت‌های مختلف قرار دهد، برای تعمیم یادگیری در نظر بگیرید.

مقایسه الگوی طراحی آموزشی گانیه با سایر روش‌های آموزشی

مدل ۹گانه آموزشی گانیه راهکار مناسبی را برای کمک به مدیران و شکل‌گیری فرایند یادگیری فراهم می‌کند. هر یک از مراحل، مکمل مراحل دیگر است و با استفاده از همه ۹ سطح می‌توانید از یادگیری و درک اطلاعات توسط تیم خود اطمینان حاصل کنید. با این که مدل گانیه از سایر روش‌های معروف آموزشی متمایز است، می‌توان آن را با دیگر روش‌ها ترکیب کرد.

مدل ARCS، یکی دیگر از روش‌های مناسب آموزشی است که آن را می توانید در الگوی طراحی آموزشی گانیه استفاده کنید. این مدل به انگیزش و درک یادگیرندگان از فوائد مهارت و یا اطلاعات جدید تأکید دارد. با توجه به مرحله دوم مدل گانیه، مدل ARCS می‌تواند به شما در آگاهی از نحوه افزایش انگیزه تیم و درگیر ساختن آنان در آموزش کمک کند.

جمع‌بندی

الگوی طراحی آموزشی گانیه چک‌لیستی را فراهم می‌کند که به اطمینان حاصل‌کردن از تجربه موفقیت‌آمیز و جامعیت آموزش و یادگیری کمک می‌کند. درنتیجه، استفاده ساختارمند و درست از این مدل باعث می‌شود، سازمان‌ها و تیم‌ها از برگزاری دوره‌های آموزشی خود نتیجه بهتری کسب کنند.

تست شخصیت شناسی

به‌کمک تست‌های خودشناسی، توانایی‌ها و استعدادهایتان را بشناسید.

منبع: mindtools.com