رهبری مستبد (Autocratic Leadership) چیست؟
- تعريف رهبری مستبد
- تاریخچه‌‌ی رهبری مستبد
- مزایای رهبری مستبد
- پیامدهای منفی رهبری مستبد
- ویژگی‌های اصلی رهبران مستبد
- نمونه‌هایی از رهبری مستبد مؤثر
- مشاغل مناسب برای رهبری مستبد
شاید در طول مسیر شغلی و حرفه‌ای خود، نقش رهبری را به عهده بگیرید و وظیفه‌ی مدیریت کارمندان و تشویق آن‌ها به شما محول شود. اگر رهبر تیمی باشید که برای رسیدن به هدف سازمانی‌شان به راهنمایی‌های واضح و رهنمودهای دقیق نیاز دارند، ممکن است سبک رهبری مستبد یا رهبری اقتدارگرا (Autocratic Leadership) برای شما سودمند باشد.
در این مطلب، درباره‌ی سبک رهبری مستبد، ویژگی‌های لازم برای رهبری مستبد و چگونگی رسیدن به این سِمَت توضیح خواهیم داد.
تعريف رهبری مستبد
رهبری مستبد، که به عنوان رهبری مستبدانه نیز شناخته می‌شود، نوعی مدیریت است که در آن فقط رهبر قدرت تصمیم‌گیری دارد و دیگران حق تصمیم‌گیری ندارند.
در این سبک، می‌توان از گروه کوچکی از مشاوران معتمد نیز کمک گرفت. رهبری مستبد در مواقعی استفاده می‌شود که به نتایجی بدون خطا و تصمیماتی فوری نیاز است یا خطرات بالقوه و محدودیت‌های زمانی‌ای وجود دارند.
رهبران خودکامه بر کارهای روزمره نظارت دارند و هریک از اعضای تیم را راهنمایی می‌کنند. آن‌ها، به اندازه‌ی سایر رهبران، در تعیین اهداف طولانی‌مدت و پیشرفت شغلی نقش ندارند.
سازمان‌هایی که از سبک رهبری مستبد پیروی می‌کنند، بر این متمرکزند که اعضای تیم طبق برنامه‌ی زمان‌بندی‌شده کارهای مهم را انجام دهند؛ علاوه بر این، این رهبران اغلب در تیم‌هایی کار می‌کنند که اعضا دارای مهارت، تجربه یا آموزش محدودی هستند.
تاریخچه‌‌ی رهبری مستبد
سبک رهبری مستبد غالبا مورد انتقاد قرار می‌گیرد، زیرا اگر در فضای غلط و به شکل غیرصحیحی استفاده شود، رهبر از قدرت خود سو‌ءاستفاده خواهد کرد.
زمانی که مستبدان و دیکتاتورها قدرت مطلقی داشته‌باشند، از این امتیاز سو‌ءاستفاده خواهند کرد و به تحقیر و اجحاف در حق زیردستان خود خواهند پرداخت، اما اگر به‌درستی و در شرایط مناسب استفاده شود، مزایایی خواهد داشت. رهبری مستبد بر استراتژی، اجرا و مدیریت گروه کنترل کامل دارد و چشم انداز آگاهانه و منحصربه‌فردی را خَلق می‌کند.
مزایای رهبری مستبد
رهبری مستبد برای اعضای تیم و کسانی که از این سبک پیروی می‌کنند، مزایایی اساسی به همراه دارد، از جمله:
۱. بهبود بهره‌وری
از آن‌جا که رهبری مستبد وظایف را به طور مستقیم به اعضای تیم واگذار می‌کند، بهره وری بهبود پیدا می‌کند. رهبران به کارمندان کمک می‌کنند که راه‌حل مناسب را بیابند و با تعیین وظایف مشخص، به انجام کارها بدون هرگونه وقفه‌ای کمک می‌کنند.
۲. افزایش ارتباط مستقیم
رهبری مستبد تمام اطلاعات لازم را به کارمندان ارائه می‌دهد، این امر خطوط ارتباطی را ساده‌تر می‌کند. اگر یکی از اعضای تیم برای انجام وظایف خود به توضیح یا اطلاعات بیش‌تری نیاز داشته‌باشد، رهبر به مراجعه به شخص دیگری برای دریافت این اطلاعات نیاز ندارد.
۳. کاهش استرس کارکنان
این رهبران مسئولیت تصمیم گیری را به عهده دارند؛ در نتیجه، استرس وارده به کارکنانی که به انجام این کار علاقه ندارند، کاهش می‌یابد. کارمندان برای تصمیم‌گیری آگاهانه و تأثیرگذار، به رهبری مستبد اعتماد می‌کنند؛ بدین وسیله، افراد می‌توانند بر انجام مسئولیت‌های خود تمرکز کنند.
۴. افزایش سرعت تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری در شرایط سخت و با وجود محدودیت زمانی بسیار سخت است و ممکن است همکاری چندین نفر برای تصمیم‌گیری، یکپارچگی را به خطر بیندازد. رهبری مستبد تمام گزینه‌ها و نتایج را در نظر می‌گیرد و سپس تصمیمی را اتخاذ می‌کند که بیش‌ترین سود را به همراه داشته‌باشد.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
پیامدهای منفی رهبری مستبد
رهبران مستبد این فرصت را دارند که کنترل و مسئولیت کامل اوضاع را در دست بگیرند و عملیات تولیدی را ایجاد و حفظ کنند؛ همچنین، توانایی انجام مدیریت ذره بینی، وادار کردن کارمندان به انجام کاری، زورگویی و بدرفتاری با افراد تیم خود را دارند.
رایج‌ترین پیمادهای این سبک از رهبری عبارت‌اند از:
۱. مدیریت ذره‌بینی
رهبرانی که به داشتن محیط کاری کنترل‌شده گرایش پیدا می‌کنند، وظایف، پیشرفت و عملکرد را به طور مستقیم کنترل می‌کنند. آنان به جای این‌که افراد را راهنمایی کنند، به آن‌ها فرصت دهند یا اهدافی را برایشان تعیین کنند، در کار آن‌ها مداخله می‌کنند و در هر مرحله از کار، آن‌ها را اصلاح می‌کنند. این امر به فرسودگی شغلی و کاهش انگیزه و بهره‌وری منجر می‌شود.
۲. کاهش استقلال افراد تیم
داشتن رهبر مسئول، نگرانی و استرس احتمالی افراد تیم را کاهش می‌دهد، اما از استقلال افراد تیم نیز می‌کاهد. حتی در موقعیت‌های کاری نیز هیچ‌کس نباید به طور کامل به شخص دیگری وابسته باشد.
۳. از بین‌بردن پتانسیل مالکیت فردی
رهبری مستبد مسئولیت تمام شکست‌ها و موفقیت‌های تیم را بر عهده می‌گیرد. در این گونه محیط‌ها، از ایده‌ها، ارزش‌ها و مشارکت‌های اعضای تیم تقدیر و تشکر نمی‌شود.
۴. کاهش میزان اعتماد متقابل
از آن‌جا که رهبران مستبد تمام اطلاعات شرکت را نزد خود نگه می‌دارند، محیط کاری آن‌ها احساس ضعف و نداشتن اطلاعات صحیح را در کارمندان ایجاد می‌کند و سبب می‌شود که نسبت به اقدامات رهبر خود بی‌اعتماد باشند.
همچنین، داشتن کنترل کامل بر اوضاع می‌تواند در رهبر خودکامه احساس انزوا و تنهایی به وجود آورد و در نتیجه، او نسبت به همه‌چیز بی‌اعتماد خواهد بود.
ویژگی‌های اصلی رهبران مستبد
۴ ویژگی زیر رهبران مستبد را قادر می‌سازند که تیم خود را با موفقیت هدایت و راهنمایی کنند:
۱. اعتماد‌به‌نفس
اعتماد به نفس به معنای اعتقاد داشتن به مهارت‌ها و توانایی‌های خویش است. رهبری مستبد باید به توانایی خود در تصمیم‌گیری صحیح و تأثیر آن‌ها اطمینان داشته‌باشد؛ همچنین، باید بتواند در شرایط استرس‌زا و با وجود محدودیت زمانی نیز به دانش و تصمیم خود اعتماد کند.
۲. انگیزه
رهبری مستبد باید مهارت خود‌انگیزشی داشته‌باشد و بتوانند به افراد تیم خود نیز انگیزه بدهد. مهارت‌هایی مانند همدلی و ارتباط موثر به این رهبران کمک می‌کنند تا بدانند که افراد تیم به چه چیزی نیاز دارند و استراتژی‌های واقع‌گرایانه‌ای را بنا کنند.
۳. نظم و شفافیت اعمال
رهبران مستبد، هنگام راهنمایی و تفویض وظایف به اعضای تیم، باید صریح و ثابت‌قدم باشند و به طور دقیق بگویند که چه انتظاراتی دارند و فرایند انجام وظایف را شرح دهند تا مطمئن شوند که افراد وظایفشان را به بهترین نحو انجام می‌دهند.
۴. مطمئن بودن
این رهبران از قوانین شرکت خود پیروی می‌کنند، زیرا درک می‌کنند که این دستورالعمل‌ها کارایی و بهره‌وری را افزایش خواهند داد. این امر آن‌ها را، به‌خصوص در تیم‌هایی که از سلسله‌مراتب اداری استفاده می‌کنند، به افرادی معتمد تبدیل می‌کند.
نمونه‌هایی از رهبری مستبد مؤثر
هنگام که به بررسی مفید بودن رهبری مستبد در یک محیط خاص می‌پردازید، باید در نظر بگیرید که آن محیط چگونه از این سبک رهبری بهره‌مند خواهد شد.
۱. ایجاد انگیزه در تیم برای رسیدن به اهداف روزانه
جیسون (Jason) در یک کارخانه تولیدی، به عنوان ناظر به کار مشغول است و تعدادی از کارگران جدید را مدیریت می‌کند. وظیفه‌ی تیم او این است که هر محصول ناقصی را از مجموعه خارج کند.
جیسون سیستم جدیدی را پیاده‌سازی کرد که در آن به فردی که در پایان هر شیفت، بیش‌ترین تعداد محصول معیوب را خارج کرده‌باشد، پاداش داده می‌شود. این سیستم بهره‌وری را افزایش و تعداد محصولات معیوب وارد‌شده به مرحله‌ی بعد را کاهش می‌دهد.
۲. تشکیل تیم‌های سازنده‌تر
راجر (Roger) وظیفه‌ی مدیریت تیمی را در یک مرکز تماس خدمات مشتری به عهده دارد. بسیاری از اعضای تیم او تجربه و دانش محدودی دارند. راجر از سبک رهبری مستبد بهره‌مند شد و انتظارات خود را به طور شفاف بیان کرد.
او متن کاملی را از سؤالاتی که مشتریان مطرح می‌کنند و پاسخ آن سؤالات آماده کرد تا اعضای تیم بتوانند خدمات مداوم و مؤثری را ارائه دهند. با این کار، امتیاز دریافتی از مشتریان افزایش یافت و به دلیل بهبود سیستم پشتیبانی، مشتریان بیش‌تری به آن‌ها مراجعه کردند و در نتیجه، تجارت آن‌ها رونق بیش‌تری پیدا کرد.
۳. ایجاد اهداف متمرکز
مری (Mary) در یک کارخانه‌ی تولید غذای حیوانات خانگی مشغول به کار است. او برای اعضای تیم، تضمین کیفیت هدفی را تعیین کرد تا اشتباهاتی را که باعث هدر رفتن غذای حیوانات خانگی می‌شوند، کاهش دهند.
هرکس که برای دستیابی به این هدف تلاش نکرد، آموزش‌های بیش‌تری را دریافت کرد. با تعیین این هدف مشترک در بین همه‌ی اعضای تیم، تمرکز بر کیفیت و بهره‌وری افزایش یافت و از تعداد اشتباهات مرتکب‌شده کاسته شد.
۴. تصمیم‌گیری‌های مهم
الیزابت (Elizabeth) پزشک بیمارستان است و در شرایط اورژانسی کار می‌کند. یکی از بیماران وی تب داشت و به نظر می‌رسید دارویی که دکتر در ابتدا تجویز کرده‌است، علائم او را بدتر می‌کند.
الیزابت برگه‌ی گزارش را دوباره بررسی کرد تا از پیشرفت بیماری، داروهای تجویز‌شده فعلی و آلرژی‌های بیمار مطلع شود. او به‌سرعت دارو را تغییر داد و بیمار را به پرستار حاضر سپرد. تب بیمار کاهش یافت و وضعیت او تثبیت شد.
الیزابت با استفاده از دانش گسترده خود درمورد وضعیت بیمار و گزارش پزشکی، تصمیمی گرفت که به بهبود وضعیت او کمک کرد.
مشاغل مناسب برای رهبری مستبد
رهبران مستبد در بسیاری از صنایع و محیط‌های حرفه‌ای موفق هستند. ارتش و دادگستری ۲ حوزه‌ای هستند که از سبک رهبری مستبد برای ایجاد نظم و کنترل شرایط اضطراری استفاده می‌کنند. در حوزه‌ی پزشکی و ساخت‌و‌ساز نیز از این سبک رهبری استفاده می‌شود.
در این‌جا چند موقعیت شغلی را برای رهبران مستبد نام می‌بریم:
۱. افسر اصلاح
وظایف اصلی افسر اصلاح:
باید از قوانین سخت‌گیرانه‌ی سیستم قضایی پیروی کنند تا از ایمنی زندانیان و افسران اصلاحی دیگر مطمئن شوند. آن‌ها به بازرسی از کانون اصلاح‌و‌تربیت می‌پردازند، تا امکانات و امنیت زندانیان را بررسی و به زندانیان کمک کنند.
آموزش‌های لازم برای این شغل در کشورهای مختلف یکسان نیست، اما آن‌ها باید آموزش‌های لازم، از جمله نکات ایمنی، اجرایی و سیاست‌های نهادی، را دریافت کنند. آن‌ها از رهبری مستبد استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند که همه‌ی کارمندان از قوانین پیروی می‌کنند.
هر مرکز یک سرپرست دارد و وظیفه‌ی تصمیم‌گیری برای زندانیان را بر اساس قوانین قضایی بر عهده دارد.
۲. مسئول انبار
وظایف اصلی مسئول انبار:
صنایع تولیدی با دستورالعمل‌های خاصی فعالیت می‌کنند و باید محصولات باکیفیتی را تولید کنند. مسئول انبار وظیفه‌ی آموزش کارکنان، تنظیم و حفظ استانداردهای تولید، ارتقای ایمنی و ارائه‌ی گزارش کیفی را بر عهده دارد.
او از سبک رهبری مستبد استفاده می‌کند تا مطمئن شود که اعضای تیم به‌خوبی از تجهیزات بهره‌مند می‌شوند، اهداف تولید را برآورده و محصولات باکیفیتی را تولید می‌کنند. مسئول انبار سال‌ها تجربه دارد و موارد بسیاری را آموزش دیده‌است.
۳. مدیر رستوران
وظایف اصلی مدیر رستوران:
صنعت رستوران‌داری استانداردهای مختلفی دارد، اما مدیران رستوران باید تلاش کنند تا خدمات باکیفیتی را ارائه دهند. مسئولیت‌های آن‌ها شامل آموزش کارمندان، بررسی کیفیت و پاسخگویی به مشتریان است.
رهبری مستبد به مدیران رستوران‌ها کمک می‌کند تا استانداردهای با کیفیت بالا را حفظ کنند و تجربه‌ی خوبی برای مشتریان خود به ارمغان آورند.
۴. جراح
وظایف اصلی جراح:
اتاق عمل محیطی پرفشار برای پزشکان است. جراحان وظیفه‌ی تثبیت شرایط بیمار، انجام اقدامات جراحی و رسیدگی به شرایط اضطراری را بر عهده دارند.
جراح از رهبری مستبد برای حفظ تمرکز تیم و تفویض وظایف صحیح به افراد استفاده می‌کند. جراحان تحصیلات پیشرفته دارند و آموزش‌های عملی‌ای را دریافت می‌کنند؛ همه‌ی این‌ها دانش و اقتدار لازم برای رهبری را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
خلاصه
- رهبری مستبد یا اقتدارگرا، که به عنوان رهبری مستبدانه نیز شناخته می‌شود، نوعی مدیریت است که در آن فقط رهبر قدرت تصمیم‌گیری دارد و دیگران حق تصمیم‌گیری ندارند؛
- رهبری مستبد برای اعضای تیم و کسانی که از این سبک پیروی می‌کنند، مزایایی اساسی به همراه دارد؛ مثل بهبود بهره‌وری، افزایش ارتباطات، کاهش استرس و افزایش سرعت تصمیم‌گیری؛
- مدیریت ذره‌بینی، کاهش استقلال افراد و اعتماد مقابل همکاران از جمله پیامدهای منفی غیرقابل‌اجتناب سبک رهبری مستبد هستند؛
- مشاغلی مانند جراح، افسر اصلاح، مأمور انبار و مدیر رستوران از جمله مشاغل منطبق با رهبری مستبد هستند.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
منبع: indeed.com
دیدگاه