تفکر انتزاعی (Abstract Thinking) چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
- تفکر انتزاعی چیست؟
- چگونه از تفکر انتزاعی استفاده کنیم؟
- تفکر انتزاعی و تفکر عینی چه تفاوتی دارند؟
- چگونه توانایی تفکر انتزاعی خود را توسعه دهیم؟
- سؤالات رایج در مورد تفکر انتزاعی
تفکر انتزاعی (Abstract Thinking) توانایی درک مفاهیم واقعی مانند آزادی یا آسیبپذیری است، اما به صورت مستقیم با اشیا و تجربیات ملموس فیزیکی سروکار ندارد. در این مطلب درباره‌ی این که تفکر انتزاعی چیست بحث می‌کنیم، تفاوت آن با تفکر عینی (Concrete Thinking) را بیان می‌کنیم، راه‌های توسعه‌ی آن را بررسی می‌کنیم و به چند سؤال رایج درمورد این که افکار انتزاعی یعنی چه و چه مزایایی دارد پاسخ می‌دهیم.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
تفکر انتزاعی چیست؟
امروزه، داده‌ها اهمیت بسیاری برای ما دارند. متخصصان هر صنعتی به دنبال روش‌های مبتکرانه‌ای هستند تا روزانه میلیون‌ها داده را اندازه بگیرند و به تصویر بکشند. اما داده‌ها تقریبا ارزشی ندارند، مگر این‌که فردی بتواند به اعداد نگاه کند، الگوها را شناسایی کند، معنای این الگوها را تحلیل کند و گزارشی را آماده کند که بتواند آن را برای هر فرد دیگری توضیح دهد. تفاوت بین جمع‌آوری داده و درک معنای آن، تفاوت بین تفکر عینی و تفکر انتزاعی است. برای پاسخ بخ سوال افکار انتزاعی یعنی چه باید بگوییم:
تفکر انتزاعی توانایی درک مفاهیم واقعی مانند آزادی یا آسیبپذیری است، اما به صورت مستقیم با اشیا و تجربیات ملموس فیزیکی سروکار ندارد. این تفکر، توانایی کسب اطلاعات از طریق حواس ما و برقراری ارتباط با جهان وسیعتری است.
شوخ‌طبعی نمونه‌ی خوبی از تفکر انتزاعی در محیط کار است. کمدین‌ها در این تفکر خبره هستند. آن‌ها دنیای اطرافشان را مشاهده میکنند، تناقضات، پوچی‌ها و ناعدالتی‌ها را در آن پیدا میکنند و روابطی را مسخره میکنند که انتظارش را نداریم. حال که متوجه شدید تفکر انتزاعی چیست در ادامه به نحوه استفاده از آن می‌پردازیم.
چگونه از تفکر انتزاعی استفاده کنیم؟
تفکر انتزاعی به عنوان قدرت استدلال سطح بالاتر در نظر گرفته می‌شود. شما در مواقع زیر از این تفکر استفاده می‌کنید:
- ساختن اشیا؛
- صحبت‌های کنایه‌ای؛
- حل مسائل؛
- درک مفاهیم؛
- تحلیل موقعیت‌ها؛
- شکل دادن نظریه‌ها؛
- مطرح کردن دیدگاه‌ها.
تفکر انتزاعی و تفکر عینی چه تفاوتی دارند؟
پس از این که متوجه شدید تفکر انتزاعی چیست، ممکن است این سوال برای شما مطرح شود که تفاوت آن با دیگر تفاوت‌ها در چیست؟ به طور معمول، تفکر انتزاعی در مقابل متضاد آن، یعنی تفکر عینی، تعریف می‌شود. تفکر عینی به صورت نزدیک با اشیا و تجربیاتی که به طور مستقیم به دست می‌آيند، در ارتباط است. برای مثال، هنگامی که پروژه‌ای را به گام‌های مشخص، با ترتیب زمانی تقسیم می‌کنیم، تفکر عینی را به کار گرفته‌ایم. در این مسئله، تفکر انتزاعی درک دلایلی است که پروژه را مهم‌تر کرده‌اند. بسیاری از ما نیاز داریم از ترکیب تفکر عینی و انتزاعی استفاده کنیم تا در زندگی روزمره خود موفق عمل کنیم.
چگونه توانایی تفکر انتزاعی خود را توسعه دهیم؟
تفکر انتزاعی با بیشتر شدن تجربه‌ی ما پیشرفت می‌کند. روانشناسی سوئیسی به نام ژان پیاژه (Jean Piaget) توضیح می‌دهد که چرا توانایی‌های تفکر کودکان با گذر زمان و رشد آن‌ها تغییر می‌کند.
پیاژه معتقد است که کودکان از لحظه‌ی تولد تا حدود ۲سالگی به صورت عینی فکر میکنند. آن‌ها جهان اطراف خود را با استفاده از حواس پنج‌گانه و مهارت‌های حرکتی مشاهده و بررسی میکنند. «آبنبات را روی زمین ببین؛ با دستت آن را بردار و در دهانت بگذار. ببین آن را دوست داری یا نه. این مراحل را تکرار کن.»
از ۲ تا ۷ سالگی، کودکان تفکر نمادین را یاد می‌گیرند که ممکن است پایه و اساس تفکر انتزاعی باشد. آن‌ها نمادهایی مانند حروف، تصاویر و صداهایی که اشیای واقعی را در دنیای حقیقی نشان می‌دهند، یاد می‌گیرند.
از ۷سالگی تا حدود ۱۱سالگی، بچه‌ها استدلال منطقی را پرورش می‌دهند، اما تفکر آن‌ها، با توجه به چیزهایی که به صورت مستقیم مشاهده میکنند، هم‌چنان به صورت گسترده عینی است.
برخی اوقات، تقریبا در ۱۲سالگی و ادامه‌ی مسیر بزرگ‌سالی، بیشتر افراد استدلال منطقی خود را بنا میکنند و آن را با تفکر انتزاعی گسترش می‌دهند.
این مرحله، رشد این مهارت را در بر می‌گیرد که برای یادگیری همدردی، خود را به جای دیگران بگذارند. (اگر بخواهیم از استعاره‌های تفکر انتزاعی استفاده کنیم.) تمرین همدردی را می‌توان به عنوان توانایی تفکر انتزاعی در نظر گرفت. حال که دریافتید افکار انتزاعی یعنی چه به چند سوال رایج درمورد آن پاسخ می‌دهیم:
سؤالات رایج در مورد تفکر انتزاعی
تفکر انتزاعی در مدرسه چگونه به‌کار برده می‌شود؟
پس از این که متوجه شدید تفکر انتزاعی چیست باید نحوه استفاده از آن را نیز بدانید، در بسیاری از وظایفی که دانش‌آموزان در مدرسه انجام می‌دهند، با تفکر انتزاعی سروکار دارند. مهارت‌های ریاضی اغلب تفکر انتزاعی هستند. آن‌ها بر توانایی دانش‌آموزان در مفهوم‌سازی اعداد و عملیات تکیه دارند تا نیازی نباشد که برای شمردن اشیای فیزیکی، از دست‌ها استفاده کنند.
مطالعه‌ی زبان اغلب تحلیل و بیان ایده‌های انتزاعی، تعمیم ماهیت انسان و ناسازگاری‌ها و یادگیری نوشتن قیاس‌های نمادین مانند استعاره‌ها و تشبیه‌ها را در بر می‌گیرد. تاریخ، مطالعات اجتماعی، فلسفه و سیاست، همه به توانایی تعمیم تفکر درمورد مشکلات اجتماعی و به‌کارگیری قضاوت‌های اخلاقی نیاز دارند.
جدا از بحث آموزشی مدارس، هدایت موقعیت‌های اجتماعی پیچیده‌ای که در یک روز معمولی در مدرسه اتفاق می‌افتند نیز تفکر انتزاعی را در بر می‌گیرد.
مزایای تفکر انتزاعی چیست؟
افرادی که قادر به تفکر انتزاعی هستند، اغلب در موارد زیر بسیار خوب عمل میکنند:
- تست هوش؛
- حل مسائل پیچیده؛
- خَلق هنر در همه‌ی زمینهها؛
- ارائه‌ی راهکارها و راهنمایی‌های نوآورانه (تفکر متمایز).
چگونه تفکر انتزاعی را بهبود دهیم؟
اگر می‌خواهید مهارت‌های تفکر انتزاعی خود را بهبود دهید، می‌توانید موارد زیر را، که روش‌های ساده‌ای هستند، امتحان کنید:
- بداهه‌گویی: اگر گروه تئاتر بداهه‌کاری در اطرافتان وجود دارد، کارگاهی با آن‌ها بردارید و به خودتان اجازه دهید که این شکل از اجرای نامحدود را کشف کنید؛
- حل پازل: پازل‌های ۳بعدی، بصری و کلمات به شما آموزش می‌دهند که در برابر اتفاقاتی که در لحظه برایتان پیش می‌آیند، به جایگزین نیز فکر کنید؛
- ساخت مدل‌های ۳ بعدی: تحقیقات نشان می‌دهند که افرادی که در حوزه‌های علم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضی خبره هستند، با انجام پروژه‌های هنری و صنعتی، توانایی‌های تفکر انتزاعی خود را بهبود می‌بخشند؛
- استفاده از خطاهای دید: برخی از محققان برای آموزش دانش‌آموزان از هنر و عکس‌هایی با خطای دید استفاده میکنند تا آن‌ها بتوانند اشیا را به صورت‌های مختلف ببینند؛ توجه به امور از دیدگاه‌های مختلف، مشخصه‌ی بارز تفکر انتزاعی است؛
- بازی با زبان‌های کنایی: توانایی نوشتن تشبیه‌ها، استعارات، تمثیل‌ها و حتی بخشی از جان‌بخشی می‌تواند این تفکر را تقویت کند. درمورد چیزی به صورت واقعی فکر کنید و آن را به چیزی انتزاعی ربط دهید؛ مثلا «در روزی که محکومیت وی صادر شد، باران یک‌ریز می‌بارید؛ گویی که عدالت می‌گریست.» یا «روان‌شناس با گفتن این‌که مغز زنان مثل بشقاب اسپاگتی است، به صورت جنسیت‌زده‌ای اظهارنظر کرد.»
شرایط محدود کننده تفکر انتزاعی چیست؟
برخی از شرایط عصب‌شناسی ممکن است در توانایی‌های شما در تفکر انتزاعی اختلال ایجاد کنند.
- طیف اختلالات اوتیسم: محققان دریافته‌اند که برخی از افرادی که اختلال اوتیسم دارند، ممکن است با مفاهیم و حل مسئله مشکل داشته‌باشند؛
- اسکیزوفرنی: برخی از اَشکال تفکر انتزاعی، به‌خصوص مواردی که تفسیر موقعیت‌های اجتماعی را در بر می‌گیرند، ممکن است با اسکیزوفرنی محدود شوند؛
- آسیب‌های مغزی تروماتیک یا طبیعی: آسیب‌هایی که از تصادفات یا در لحظه‌ی تولد ایجاد می‌شوند، مانند طیف اختلالات جنین الکلی، می‌توانند روی ناحیه‌ای از مغز تأثیر بگذارند که تفکر منطقی را امکان‌پذیر می‌کند؛
- ناتوانی‌های ذهنی: افرادی که معلولیت‌های ذهنی دارند، اغلب در استفاده و درک مهارت‌های تفکر منطقی با مشکل مواجه هستند؛
- زوال عقل: اغلب، بخش‌هایی از مغز که در بسیاری از انواع زوال عقل درگیر هستند، با بخش‌هایی مشترک‌اند که مهارت‌های تفکر انتزاعی را کنترل میکنند.
چه زمانی تفکر انتزاعی کمکی نمی‌کند؟
خب تا به اینجای مطلب متوجه شدیم که تفکر انتزاعی چیست و چه مزایایی دارد، اما این تفکر چه زمانی کاربرد ندارد؟ برخی اوقات، توانایی تصور، پیش‌بینی و برقراری ارتباطات در عملکرد سالم بدن اختلال ایجاد می‌کند. در این مواقع تفکر انتزاعی کمکی نمی‌کند.
برای مثال، با در نظر گرفتن یک اختلال شناختی به نام فاجعه‌پنداری (catastrophizing)، اگر شما مطابق عادت، بدترین سناریوها را تصور کنید، ممکن است سطح اضطرابتان افزایش یابد و نشانه‌های افسردگی‌تان بدتر شوند.
تعمیم بیش‌از‌اندازه مثال دیگری است. اگر تجربه‌ی شکست را برای اثبات این موضوع در نظر بگیرید که شما همیشه شکست‌خورده‌اید، آن‌گاه نتیجه‌ی نادرست و خارج از انتظاری از تعمیم خواهید گرفت. تحقیقی معتبر نشان می‌دهد که این نوع انتزاع بین اضطراب و افسردگی مشترک است.
اگر شما یکی از این حالات را دارید، ممکن است تفکر انتزاعی هرازگاهی برایتان مشکل‌ساز باشد:
- اضطراب؛
- افسردگی؛
- اختلال وسواس جبری؛
- اختلال استرس پس از سانحه (PSTD).
خبر خوب این است که محققان دریافته‌اند که می‌توانید مهارت‌های تفکر عینی را تمرین کنید و از آن‌ها برای بهبود نشانه‌های افسردگی و حتی برای کمک به تصمیم گیری در حین دوره‌های افسردگی استفاده کنید.
جمع‌بندی
- در این مطلب به این پرداختیم که تفکر انتزاعی چیست. تفکر انتزاعی، توانایی ملاحظه‌ی مفاهیم است فراتر از آن چیزی که به صورت فیزیکی مشاهده می‌کنیم. شناسایی الگوها، تحلیل ایده‌ها، تلفیق اطلاعات، حل مسائل و ساخت اشیا، همگی تفکر انتزاعی را در بر می‌گیرند؛
- توانایی تفکر انتزاعی با جاافتاده‌تر شدن ما پیشرفت می‌کند و می‌توانیم آگاهانه نیز با بداهه‌گویی و بازی با پازل‌ها، مدل‌ها و زبان آن را بهبود دهیم؛
- برقراری تعادل درست بین تفکر عینی و تفکر انتزاعی برای حفظ سلامت ذهنی و عملکرد روزانه بسیار مهم است؛
- این تفکر، توانایی درک مفاهیم واقعی مانند آزادی یا آسیبپذیری است، اما به صورت مستقیم با اشیا و تجربیات ملموس فیزیکی سروکار ندارد؛
- بسیاری از وظایفی که دانش‌آموزان در مدرسه انجام می‌دهند، با استدلال انتزاعی سروکار دارند. مهارت‌های ریاضی اغلب انتزاعی هستند. این تفکر با بیشتر شدن تجربه‌ی ما پیشرفت می‌کند؛
- برخی از شرایط عصب‌شناسی مانند اختلالات اوتیسم، زوال عقلی و ناتوانی‌هایی ذهنی ممکن است در توانایی‌های شما در تفکر انتزاعی اختلال ایجاد کنند.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
منبع: healthline.com
شما این جلسه از دوره تفکر را مطالعه کرده‌اید.
برای ثبت این جلسه و مطالعه کامل دوره، وارد شوید.
دیدگاه