اضافه کاری چیست؟ (نحوه محاسبه، قوانین، مزایا و معایب آن)
- اضافه کاری چیست؟
- قوانین و شرایط اضافه کاری چیست؟
- نحوه محاسبه اضافه کاری به چه صورت است؟
- انواع اضافه کاری چیست؟
- مزایای اضافه کاری چیست؟
- معایب اضافه کاری چیست؟
افراد شاغل، روزانه ۸ ساعت را در محیط کار سپری کرده و بقیه ساعات روز را به انجام کارهای شخصی می‌پردازند. این معمول‌ترین حالت فعالیت است که گاهی دست‌خوش تغییر می‌شود. در مواقعی مانند افزایش حجم کار، کارفرما از کارکنان تقاضا می‌کند که بیش از ۸ ساعت در محل کار حضور داشته باشند. این موضوع تحت عنوان اضافه کاری از سوی قانون کار به‌رسمیت شناخته شده و قوانین مختلفی نیز برای آن تعیین شده است. در این مطلب قوانین و نحوه محاسبه اضافه کاری را با هم بررسی میکنیم و در مورد مزایا و معایب اضافه‌کاری صحبت میکنیم.
شما هم به‌عنوان یکی از نیروهای کار و یا کارفرما، باید از تمام جزئیات اضافه کاری اطلاعات کافی داشته و از قوانین موجود پیروی نمایید. به همین خاطر پیشنهاد میکنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
اضافه کاری چیست؟
برای توضیح اضافه کاری ابتدا باید با تعریف ساعت کاری در قانون کار آشنا شویم. ساعت کاری تمام کارمندان و کارگران، از سوی قانون کار تعیین شده و تمام نیروهای کار باید در هفته ۴۴ ساعت از وقت خود را به‌صورت کامل در اختیار کارفرما قرار دهند. بر طبق ماده ۵۱ قانون کار، ساعت کاری زمانی است که «کارگر و یا کارمند، زمان و نیروی کاری خود را برای انجام کار در اختیار کارفرما می‌گذارد».
در صورتی که این ۴۴ ساعت را بر ۶ روز کاری تقسیم کنید، عدد ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه حاصل می‌شود که ساعت کاری عادی نیروهای کاری است که به‌صورت معمول ۸ ساعت در روز را در محیط کار به فعالیت می‌پردازند. این میزان کار، حالت روتین و عادی است و کارفرما نمی‌تواند زمان بیشتری را به‌عنوان زمان کاری عادی افراد تعیین کرده و از آنها بخواهد که در آن ساعات اضافه‌تر نیز فعالیت کنند. به همین خاطر هر مدت زمانی بیشتر از آن، اضافه کاری خواهد بود و نحوه محاسبه حقوق در این ساعات اضافه، کاملا با حالت عادی تفاوت دارد.
البته لازم به ذکر است که در برخی از مشاغل سخت و زیان آور، میزان ساعت کاری نیروها، ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته است و برای این افراد، هر مقدار زمانی بیش از آن، اضافه کاری محسوب شده و نحوه پرداخت حقوق برای آن ساعت‌ها نیز بر اساس قوانین اضافه کاری خواهد بود.
نکته مهم دیگر این است که محاسبه این نوع کار، بر اساس ۴۴ ساعت در هفته است و برای مثال اگر بر طبق نظر و البته توافق میان کارفرما و کارگر، در برخی از روزها ساعت کاری کمتر و در برخی روزهای دیگر بیشتر باشد که در مجموع، ساعت کاری افراد شاغل در مجموعه، به همان میزان ۴۴ ساعت در هفته برسد، ساعات بیشتر به‌عنوان اضافه کار در نظر گرفته نمی‌شوند.
نکته دیگری که باید در خصوص اضافه کاری به آن اشاره کنیم این است که میزان ساعت کاری هفتگی بر اساس قرارداد افراد تعیین خواهد شد. بنابراین اگر قرارداد کار پاره وقت امضا کرده‌اید و در طی آن به ۲۲ ساعت کار هفتگی تعهد داده باشید، هر مدت زمان بیشتر از آن باید به‌عنوان اضافه کار در نظر گرفته و بر همان اساس اضافه‌کاری محاسبه شود.
بنابراین در حال حاضر می‌دانیم که اضافه کاری چیست؛ هر میزان ساعت کاری بیش از آنچه در قانون به‌صورت صریح اعلام شده و یا در طی قرارداد بر آن توافق شده، اضافه کاری خواهد بود و باید نحوه محاسبه آن متفاوت باشد.
قوانین و شرایط اضافه کاری چیست؟
مهم‌ترین و اصلی‌ترین قوانین اضافه کاری در ماده ۵۹ قانون کار اعلام شده است. بر طبق این ماده، شرایط اضافه کاری به صورت زیر است:
- موافقت کارگر با انجام کار بیشتر؛
- پرداخت ۴۰ درصد مزد اضافه، علاوه بر دستمزد هر ساعت عادی در زمان کار بیشتر.
علاوه بر این دو شرط اصلی برای این نوع کار، چندین قانون دیگر نیز وجود دارد که در بخش‌های مختلف قانون به آن اشاره شده است. در ادامه برخی از مهم‌ترین قوانین و شرایط اضافه کاری را با هم مرور خواهیم کرد:
- بر اساس قانون ۸۳، کارکردن افراد نوجوان کمتر از ۱۸ سال کاملا غیر قانونی است و بدیهی است که اضافه کار نیز برای آنها به‌صورت کلی غیر قانونی خواهد بود. در صورت عدم توجه به این موضوع، با خاطی یا خاطیان برخورد قانونی صورت می‌گیرد؛
- بر طبق قانون ۶۱، برای کارگرانی که ساعت کاری آنها بین ساعت ۲۲ الی ۶ صبح است، این نوع کار خطرناک و سخت بوده و به هیچ عنوان مجاز نیست؛
- برای انواع شغل‌های شیفت عصر، علاوه بر مبلغ اضافه کاری یعنی ۴۰ درصد، باید ۳۵ درصد حق شیفت عصر نیز پرداخت شود؛
- دستمزد کارگران و کارمندان در روزهای تعطیل بر طبق اضافه کار و برای هر ساعت کاری، علاوه بر دستمزد عادی، به میزان ۴۰ درصد دستمزد پایه هر ساعت کاری پرداخت می‌شود. البته در صورتی که توافق مجزایی بین کارفرما و نیروهای کار باشد که بر طبق آن مبلغ بیشتری به نیروهای کاری پرداخت شود، این موضوع کاملا قانونی بوده و مغایرتی با قوانین کار نخواهد داشت.
نکته مهمی که باید بدانید این است که مرجع تعیین ساعات کاری و البته اضافه کاری، برعهده سازمان امور اجتماعی است. به همین خاطر اگر کارگر تمایلی به انجام کار بیشتری داشته باشد، این موضوع کاملا عادی و روتین بوده و مغایرتی با قوانین تصویب شده ندارد. البته در صورتی که کارفرما قصد افزایش ساعات کاری را داشته باشد، باید این موضوع را به سازمان امور اجتماعی کار، اطلاع دهد.
با توجه به این که متوجه شدیم شرایط و قوانین اضافه کاری چیست و در صورت توافق کارفرما و نیروی کار به فعالیت بیشتر و اضافه کاری، دستمزد این نوع کار چگونه محاسبه خواهد شد؟
نحوه محاسبه اضافه کاری به چه صورت است؟
در صورت ایجاد توافق بین کارفرما و نیروی کار، یک موضوع مهم‌تر ایجاد خواهد شد و آن، نحوه محاسبه اضافه کار است. به‌صورت عادی باید بدانید که دستمزد شما در هر ساعت اضافه کاری، ۴۰ درصد بیش از ساعت کاری معمول است. به همین خاطر باید ابتدا میزان دستمزد خود را در یک ساعت محاسبه کرده و سپس با کمک آن، میزان اضافه کاری را محاسبه کنید.
در حالت کلی، نحوه محاسبه اضافه کاری به ۳ صورت امکان دارد، در ادامه نحوه محاسبه اضافه کاری در هر کدام از حالت‌های ماهانه، روزانه و ساعتی را با هم بررسی خواهیم کرد.
۱. ساعتی
نحوه محاسبه اضافه کاری به صورت ساعتی به این صورت است:
- حقوق ماهانه خود را بر ۳۰ تقسیم کنید؛
- مبلغ به‌دست آمده، میزان حقوق شما برای هر روز کاری است. در مرحله بعد، عدد را در ۷ ساعت و بیست دقیقه تقسیم نمایید. در صورتی که کار شما به‌صورت روزمزدی است، حقوق روزانه خود را بر عدد ۲ تقسیم کرده و باقی محاسبات را با استفاده از حاصل این عبارت، انجام دهید؛
- این عدد، میزان دستمزد شما برای یک ساعت کاری است و برای یافتن میزان دستمزد خود در ساعات اضافه کاری، باید این عدد را با ۴۰ درصد جمع نمایید.
۲. روزانه
نحوه محاسبه اضافه کاری به صورت روزانه، باید مزد روزانه نیروی کار را بیابیم و به همین خاطر باید ابتدا مبالغ پرداختی اصلی به یک کارگر را با هم جمع کرده و از این طریق میزان مزد روزانه کارگر را تعیین کنیم. مزد روزانه کارگر با جمع مبالغ مزد روزانه، پایه سنوات و فوق‌العاده سرپرستی روزانه تعیین خواهد شد.
- بنابراین ابتدا باید مبالغ تعیین‌شده برای هر کدام از این عناوین را مشخص کرده و مجموع آنها را حساب کنیم؛
- در مرحله بعدی، عددی که به‌دست آمده، در عدد ۷.۳۳ (میزان ساعت کاری روزانه) تقسیم شده و مزد ساعتی نیروی کار را مشخص خواهیم کرد؛
- سپس عدد به‌دست آمده باید با عدد ۱.۴ یا همان ۴۰ درصد، جمع شود.
مبلغ به‌دست آمده، میزان دستمزد برای هر ساعت اضافه کاری بوده و برای یافتن میزان دقیق آن برای هر روز، باید میزان ساعت اضافه کاری روزانه در آن عدد ضرب شود. بنابراین اگر فردی روزانه ۳ ساعت اضافه کاری داشته باشد، باید عدد ۳ را در مبلغ به‌دست آمده، ضرب کند.
۳. ماهانه
در صورتی که پرداخت مزد به‌صورت ماهانه باشد، نحوه محاسبه اضافه کاری نیز به‌صورت ماهانه خواهد بود و در این حالت، ابتدا میزان تعطیلات ماهانه تعیین و محاسبه شده و سپس از میزان ساعت کاری ماهانه نیروی کار کسر خواهد شد. به این ترتیب میزان ساعت کاری ماهانه فرد محاسبه شده و سپس محاسبه ساعات اضافه کاری نیز بر اساس آن انجام خواهد شد. در این حالت ابتدا باید مجموع تمام روزهای تعطیل را محاسبه کنیم، تعداد ساعات تعطیل را از تعداد کل ساعات ماه کسر کرده و میزان ساعت کاری آن ماه را مشخص نماییم.
نحوه محاسبه اضافه کاری ماهانه، دقیقا مشابه نحوه محاسبه اضافه کاری روزانه است و تنها تفاوت آن، عدد ضرب شده در مبلغ نهایی خواهد بود. یعنی ابتدا باید با توجه به مبالغ پرداختی، دستمزد یک ساعت کار را به‌دست آورده سپس حاصل را در ۱.۴ یا همان ۴۰ درصد ضرب کنیم. حاصل این محاسبه، مبلغ هر ساعت اضافه کاری است و پس از آن، میزان ساعات اضافه کاری ماهانه را در عدد به‌دست آمده، ضرب خواهیم کرد.
با این وجود این که متوجه شدیم اضافه کاری چیست و چه قوانینی دارد، یک سوال دیگر ایجاد می‌شود: نحوه محاسبه اضافه کاری در روزهای عادی، تعطیلات رسمی، جمعه‌ها و یا در طول شب، یکسان است؟
انواع اضافه کاری چیست؟
اضافه‌کاری همیشه با یک نرخ محاسبه نمی‌شود، زیرا معمولا این نوع کار در زمان‌های مختلفی انجام خواهد شد. ممکن است کارفرما از نیروهای کاری بخواهد که جمعه‌ها نیز در محل کار حاضر شده و یک روز دیگر را در طی هفته تعطیل باشند و یا اینکه بدون داشتن هیچ‌گونه تعطیلی دیگر، تعطیلات رسمی و یا جمعه‌ها را نیز کار کنند. تمام این موارد از سوی قانون پیش‌بینی شده و برای هر کدام از آنها، نرخ محاسبه دستمزد اضافه کار تفاوت دارد. در ادامه ۴ مورد از مهم‌ترین حالت‌های اضافه کاری را با هم بررسی خواهیم کرد.
۱. اضافه کاری عادی
عادی‌ترین حالت اضافه کاری، فعالیت بیشتر در همان روز عادی هفته است و نحوه محاسبه اضافه کاری عادی نیز بدین شکل خواهد بود:
- دستمزد یک ساعت کار روزانه × ۱۴۰ درصد؛
- سپس عدد به‌دست آمده را باید در تعداد ساعات اضافه‌کاری کارگر ضرب کنیم و حاصل آن، مبلغ اضافه‌کاری فرد خواهد بود.
۲. اضافه کاری تعطیلی
بر طبق ماده ۶۳ قانون کار، کارگران باید در تمام روزهای تعطیلی و روز ۱۱ اردیبهشت (روز کارگر)، تعطیل باشند و البته مزد و مزایای خود را دریافت نمایند. بنابراین اگر کارگر در این روزها تعطیل نباشد و البته در روز دیگری نیز در عوض این روزها، استراحت نکند، مجموع کار ماهانه نیروی کار بیش از ساعت معمول یک ماه خواهد بود و به همین خاطر باید این زمان را به‌عنوان اضافه‌کاری برای او محاسبه کنند.
نحوه محاسبه اضافه کاری تعطیلی، ۴۰ درصد بیش از ساعت کار عادی است.
۳. اضافه کاری جمعه
جمعه به‌عنوان روز استراحت و تعطیل هفتگی نیروهای کار است و در صورتی که کارگران در روز جمعه نیز در محل کار حاضر شده و کار کنند (یا با توجه به نوع کار، خارج از محیط کاری وقت خود را به انجام وظایف مرتبط با کار صرف نمایند)، علاوه بر ۴۰ درصد (یا ضرب در ۱۴۰) دستمزد اضافه کار، باید ۴۰ درصد فوق‌العاده جمعه نیز برای آنها محاسبه شود. بنابراین نحوه محاسبه اضافه کاری جمعه بدین شکل خواهد بود:
- تعداد ساعات اشتغال در روز جمعه × ۱۸۰ درصد × دستمزد یک ساعت کار
در صورتی که نیروی کار، روز دیگری را در عوض روز جمعه تعطیل باشد، ۴۰ درصد فوق‌العاده دستمزد کسر خواهد شد و محاسبه دستمزد او بدین گونه خواهد بود:
- تعداد ساعات اشتغال در روز جمعه × ۱۴۰ درصد × دستمزد یک ساعت کار
با توجه به این موضوع، باید بدانید که کارگر برای اضافه‌کاری در روز جمعه، علاوه بر ۴۰ درصد اضافه کاری، ۴۰ درصد جمعه کاری نیز دریافت خواهد کرد.
۴. اضافه کاری شبانه
تمام نیروهای کار که در طی شب و از ساعت ۲۲ الی ۶ صبح فعالیت می‌کنند، شب‌کار بوده و نحوه محاسبه دستمزد آنها با سایر نیروهای شاغل در طول روز تفاوت دارد. نرخ فوق‌العاده شب کاری، ۳۵ درصد بیش از ساعات کاری معمول است. البته باید بدانید که اضافه کاری برای نیروهای شب‌کار و یا تمام افراد شاغل در مشاغل سخت و خطرناک، ممنوع بوده و از لحاظ قانونی غیر قابل انجام خواهد بود. برای محاسبه دستمزد نیروهای شب‌کار، باید از این فرمول استفاده کنید:
- تعداد ساعت‌های شب‌کاری در طول ماه × ۱۳۵ درصد × حقوق پایه
مزایای اضافه کاری چیست؟
اگر احساس می‌کنید که بار کاری زیادی روی دوشتان است و تا دیروقت کار کردن را راه‌حلی برای کاهش آن می‌دانید، باید بدانید که اضافه کاری، فواید زیادی برایتان به همراه دارد. حال، اگر می‌خواهید بهترین نتیجه را در قبال تا دیروقت کار کردن و تلاش‌های خود به دست آورید، باید یک سری موارد ضروری را مدنظر قرار دهید؛ در ادامه بررسی میکنیم که مزایای اضافه کاری چیست:
۱. افزایش درآمد با اضافه کاری
همه افراد، به افزایش درآمد خودشان تمایل دارند. اضافه کاری نیز می‌تواند موجب افزایش درآمد کارکنان گردد؛ به این ترتیب، کارکنان پول بیشتری را برای پرداخت صورت‌حساب، کارت‌های اعتباری، اقساط وام و سایر هزینه‌های خود خواهند داشت؛ همچنین کارکنان با افزایش درآمدشان می‌توانند بخشی از آن را پس‌انداز یا برای سایر برنامه‌های آینده خود مصرف کنند. برخی از کارکنان نیز بخشی از درآمد خود را به تعطیلات و مسافرت اختصاص می‌دهند.
با وجود این، باید دقت داشته باشید که موقعیت مالی خود را مدیریت کنید و به شرایط موقتی کار کردن تا دیروقت کنونی تکیه نکنید؛ به عبارتی، موقعیت‌های اضافه کاری در محیط کار کنونی شما، ممکن است موقتی باشند و به همین دلیل نباید هزینه‌های خود را بر اساس یک سری شرایط بی‌ثبات افزایش دهید؛ علاوه بر این، هدف نهایی شما به‌عنوان یک کارمند، باید ارتقای جایگاه شغلی یا تلاش برای پیداکردن موقعیت شغلی جدید در جای دیگری باشد.
۲. کمک به پیشرفت شغلی
در بعضی از مشاغل، صرفا تحویل به‌موقع کارها و انجام‌دادن درست آنها برای ایجاد تمایز بین کارکنان و سایر همکارانشان کافی است؛ با وجود این، در فضاهای رقابتی‌تر، علاوه بر تحویل به‌موقع کار و بی‌نقص‌بودن آن، اضافه کاری تا دیروقت نیز راه دیگری برای تحت‌تأثیر قرار‌دادن مدیر بخش مربوطه به‌شمار می‌آید؛ همچنین اضافه کاری به کارکنان کمک می‌کند تا کارهای بیشتری را در یک پروژه خاص انجام دهند و همین موضوع به کسب نتایج بهتری برای آنان منجر می‌شود؛ علاوه بر این، تلاش افراد برای کسب نتایج بهتر در پروژه نیز می‌تواند نشان‌دهنده اهمیت‌دادن آنان به شغل فعلی و شرکتشان باشد.
با این حال، اگر مدیر شرکت آشکارا درخواست تا دیروقت کار کردن از کارکنان نداشته باشد، آنها نیز نباید روی این موضوع پافشاری کنند. از سوی دیگر، ممکن است که برخی از شرکت‌های کوچک‌تر، توانایی پرداخت هزینه‌های کار کردن تا دیروقت را نداشته باشند؛ علاوه بر این، اضافه کاری بیشتر از حد معمول، می‌تواند نشان‌گر مهارت‌های ضعیف مدیریت زمان هریک از کارکنان باشد.
۳. افزایش بهره‌وری
اختصاص زمانی اضافه‌تر برای تکمیل‌کردن کارها، به این معنی است که بهره‌وری کاری شما به‌طور طبیعی افزایش می‌یابد؛ اما بهره‌وری همیشه به‌معنای افزایش کمیت کارهای انجام‌شده نیست. حال، اگر اضافه کاری تا دیروقت را به‌منزله کارکردن پس از ساعت‌ها کار به‌همراه همکاران در نظر بگیرید، در این صورت خود را در محیطی آرام خواهید یافت که با مسائلی مانند تلفن‌های پی‌در‌پی، مراجعه مشتریان یا مراجعه مدیرتان که هر ۵ دقیقه یک بار در کارتان وقفه می‌اندازند، درگیر نخواهید شد؛ به این ترتیب میزان بهره وری کاری شما بیشتر می‌شود.
حتی مشاغلی مانند خرده‌فروشی یا خدماتی نیز در ساعاتی خارج از زمان‌های رسمی کاری، می‌توانند آرامش بیشتری برای کارکنان فراهم کنند و به تمرکز آنان برای انجام هرچه بهتر کارها کمک کنند؛ در واقع، در این ساعات تمام تمرکز افراد روی انجام کارشان قرار می‌گیرد و دیگر نگران پاسخ‌دهی به مشتریان یا ارائه سرویس موردنظر به آنها نیستند.
اگر شما نیز ترجیح می‌دهید که شب‌ها در شرکت بمانید، از فضای آرام‌تر آن استفاده کنید و چند ساعت بیشتر کار کنید، ممکن است تغییر شیفت کاری برایتان انتخاب مناسب‌تری باشد. البته کار در شیفت شب نیز چالش‌های خاص خود را دارد؛ اما درنظرگرفتن یک برنامه کاری باثبات، کوتاه‌تر از برنامه پیشین و بدون اضافه کاری، به‌احتمال زیاد برای سلامتی خودتان مفیدتر است.
۴. اضافه کاری مفیدتر از شغل دوم داشتن
یکی دیگر از مزایای اضافه کاری این است که به کارکنان این امکان را می‌دهد که در شغل کنونی خود که آشنایی کاملی با جنبه‌های مختلف آن دارند، بیشتر درآمد کسب کنند؛ اگرچه کارکردن در شغل دوم، راه دیگری برای افزایش درآمد است، نیاز به کسب تجربه‌های جدید، عادت‌کردن به محیط جدید و به‌احتمال زیاد آموزش مهارت‌های متفاوت دارد؛ در حالی که اضافه کاری، به کارکنان اجازه می‌دهد تا در همان مکان پیشین و بر اساس آموخته‌های کنونی خود، ساعت‌های بیشتری کار کنند و درآمدشان را افزایش دهند. در مقابل، کارکنان برای فعالیت در شغل دوم باید زمان خود را به‌دقت برنامه‌ریزی کنند تا بین دو محیط کار و خانه، در رفت‌وآمد باشند؛ به این ترتیب، بخش زیادی از زمان شخصی خود را از دست می‌دهند؛ همچنین رفت‌وآمد بیشتر، به‌معنای مصرف سوخت بیشتر، استهلاک خودروی شخصی، افزایش هزینه‌های لباس و حتی افزایش هزینه تأمین تکنولوژی و ابزار موردنیاز برای فعالیت در شغل دوم است.
۵. بهبود روابط با همکاران
اضافه کاری‌های اجباری یا اختیاری به‌همراه چند نفر از همکاران، موجب می‌شوند تا زمان بیشتری را با آنان بگذرانید. تداوم این اضافه‌کاری‌ها برای مدت طولانی و همکاری با کارکنان دیگر برای انجام پروژه‌های مختلف، می‌تواند روابط کاری شما با دیگر همکارانتان را بهبود دهد؛ همچنین به این طریق، با افراد جدیدی به‌عنوان دوستان صمیمی خودتان آشنا می‌شوید.
برخی از مشاغل نیز به‌صورت دوشیفته هستند؛ به این ترتیب، کارمندان با کار کردن تا دیروقت می‌توانند کارمندان شیفت دیگر را ملاقات کنند؛ این موضوع می‌تواند باعث ایجاد روابط صمیمانه‌ای بین کارکنان شود؛ به‌عنوان مثال، شما به‌عنوان کارمند شیفت صبح می‌توانید به سؤالات بیمه‌ای کارمندان شیفت شب پاسخ دهید؛ چراکه این افراد به‌احتمال زیاد، امکان ملاقات با کارکنان بخش نیروی انسانی شیفت ۸ صبح تا ۵ عصر را ندارند.
علاوه بر این، به‌طور قطع همکارانتان از کمک شما برای انجام سریع‌تر مسائل مربوط به مشتریانی که باید تا روز بعد منتظر آنان بمانند، قدردانی می‌کنند. در واقع، فقط چند ساعت اضافه کاری به‌خصوص در جایگاه شغلی نظارتی، می‌تواند شکاف بین شیفت‌های کاری را پر کند و روحیه کارکنان را بهبود بخشد.
معایب اضافه کاری چیست؟
پس از این که دریافتید مزایای اضافه کاری چیست، در ادامه معایب آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد. صرف‌نظر از اینکه کارکنان به اختیار خودشان و برای افزایش ساعات کاری، تصمیم می‌گیرند که تا دیروقت کار کنند یا دستورالعمل کاری شرکت، آنان را به انجام این کار مجبور می‌کند، در هر صورت اضافه کاری ریسک‌ها و معایبی برای آنان به همراه دارد. در این قسمت ۵ مورد از معایب آن را بررسی میکنیم.
۱. تأثیرگذاشتن روی سلامت جسمی
شاید چند ساعت اضافه کاری در طول روز، مسئله بزرگی به نظر نرسد، اما محققان دانشگاه کلمبیا دریافته‌اند که فقط چند ساعت کار اضافه و بدون تحرک در روز، روی سلامتی فرد تأثیر منفی دارد و می‌تواند به‌اندازه سیگارکشیدن برای قلب او مضر باشد.
با وجود این، اگر مجبور به کار کردن تا دیروقت هستید، تلاش کنید تا از نشستن طولانی‌مدت و چسبیدن به کامپیوترتان خودداری کنید؛ هر چند دقیقه یک‌بار استراحت کوتاهی داشته باشید یا خیلی سریع در دفتر کارتان پیاده‌روی کنید تا فرایند پمپاژ خون در بدنتان بهتر انجام شود.
در مقابل، اضافه کاری در مشاغلی که به کارهای بدنی سنگین نیازمند است نیز می‌تواند سلامت بدن را به خطر بیندازد و به فرسودگی شغلی و خستگی بیش‌ازحد عضلات بدن منجر شود؛ در نهایت، تمامی این موارد می‌توانند موجب آسیب‌رسیدن به سلامت جسمانی فرد شوند. این در حالی است که پرداخت قبض‌های بیمارستان، گذراندن مرخصی‌های طولانی‌مدت برای بهبود سلامتی و اختصاص زمانی برای بازیابی توانایی کامل خود جهت اشتغال، ممکن است ارزش اضافه‌کاری‌های چندساعته را نداشته باشند.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
۲. تأثیرگذاشتن اضافه کاری روی سلامت روانی
بسیاری از کارمندان به‌دلیل حجم بالای کار و مطالبات مدیر خود، مجبور هستند که تا دیروقت کار کنند. یک نظرسنجی نشان می‌دهد که چیزی بیش از ۴۰٪ کارکنان، به‌دنبال افزایش تعهدات کاری و حجم بالای وظایف خود، استرش و فشار روحی بیشتری را متحمل می‌شوند؛ علاوه بر این، استرس شدید در محل کار می‌تواند به بی‌خوابی، پرخوری، به‌هم‌خوردن رژیم غذایی، افسردگی و سایر مشکلات مربوط به سلامت روان افراد منجر شود.
بنابراین، اگر در کار خود فشار کاری و حجم بالای مسئولیت‌های مربوطه را احساس کردید، با سرپرست بخشتان درمورد تقسیم کار بین همکاران یا استخدام نیروی کمکی بیشتر، صحبت کنید؛ اگر هم نمی‌توانید ارتباط خوبی با مدیریت یا بخش منابع انسانی برای رسیدگی به مسائل موجود برقرار کنید یا اینکه آنها به مسائل موردنظرتان توجهی نشان نمی‌دهند، بهتر است به‌دنبال محیط کاری مناسب‌تری باشید.
۳. کاهش زمان شخصی با اضافه کاری
در حال حاضر، کارکنان مشاغل مختلف بخش زیادی از زمان خود را به کارشان اختصاص می‌دهند؛ با وجود این، اگر چند ساعت دیگر از زمان شخصی خودشان را در طول روز برای اضافه کاری صرف کنند، در عمل چیزی برای زندگی شخصی و رسیدگی به مسائل خانوادگی خود نخواهند داشت. این موضوع، به‌معنای کاهش خواب، اختصاص زمان کمتر به تفریح‌های شخصی و معاشرت کمتر با اعضای خانواده و اطرافیان خواهد بود.
علاوه بر این با افزایش کار کردن تا دیروقت ، تعادل بین کار و زندگی شخصی فرد نیز به همان اندازه بر هم می‌خورد؛ حال آن تعادل مناسب بین کار و زندگی شخصی، می‌تواند زندگی شاد و سالمی را برایشان فراهم کند؛ همچنین اضافه کاری به‌میزان بیشتر از حد معمول، می‌تواند مشکلات مختلفی را در روابط عاشقانه شما ایجاد کند.
مطالعات دانشگاه کرنل (Cornell) نشان می‌دهند که ۳۰٪ از افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی، کارکردن به‌مدت بیش از ۶۰ ساعت در طول هفته را عامل اصلی بروز مشکلات جدی در خانواده خود دانسته‌اند. چنین مشکلاتی می‌توانند در نهایت موجب جدایی و طلاق در خانواده‌ها شوند؛ بنابراین تلاش کنید تا بین کمک مالی به خانواده و صرف زمان کافی برای بهبود روابط عاطفی خود با آنان، به‌شکل مناسبی تعادل برقرار کنید.
۴. افزایش احتمال نارضایتی شغلی
همه ما دوست داریم که از مشاغل خود بیشترین بهره را ببریم؛ اما در کنار بهره‌گیری از شغلتان، می‌توانید به بهترین شکل ممکن از جنبه‌های مثبت زندگی شخصی خود نیز استفاده کنید؛ به‌عبارت دیگر، حتی اگر از کار خود لذت ببرید، زمانی که چیزی حدود ۹۰٪ زندگی شخصی‌تان را برای انجام کارهای مربوط به شغلتان صرف می‌کنید، به‌احتمال زیاد با گذشت زمان، علاقه و اشتیاق خود را برای ادامه کار از دست خواهید داد؛ در نهایت، اضافه کاری باعث می‌شود انرژی بدنتان کاهش یابد و توانایی خلاقیت‌تان در حل مشکلات و مسائل کاری مختلف از بین خواهد رفت.
در چنین شرایطی، بهره‌وری شما در محیط کار کاهش می‌یابد و دیگر امکان ارتقای جایگاه شغلی خود را نخواهید داشت. حال اگر به همه این موارد، دشواری‌های اضافه کاری اجباری را نیز اضافه کنیم، مشکلاتی مانند فرسودگی، بداخلاقی و کاهش روحیه کاری کارکنان تشدید می‌شوند و همه این مسائل در کنار هم، موجب می‌شوند تا شغل حرفه‌ای به ابزاری برای افزایش آسیب‌های روحی آنان تبدیل شود.
۵. دریافت‌نکردن حقوق اضافه کاری
افزایش درآمد، بسیاری از کارمندان را به کار کردن تا دیروقت تشویق می‌کند، اما حقیقت تأسف‌بار این است که حدود ۵۹٪ از کارکنان، درازای اضافه کاری حقوقی را دریافت نمی‌کنند؛ به عبارتی، کارمندان غالبا بدون دریافت حقوق، اضافه کاری می‌کنند و اگر مدیرشان پیش از آنها محل کار را ترک کرده باشد، هرگز ساعت‌های اضافه کاری آنان ثبت نخواهد شد. برخی از شرکت‌ها نیز ساعات اضافه کاری کارکنان را به‌منزله ساعات کاری جبران‌کننده روزهای مرخصی آنان حساب می‌کنند. ممکن است کارکنانی که دستمزد ساعتی دریافت می‌کنند نیز با مشکلاتی روبه‌رو شوند؛ مسائلی مانند: کم‌کردن ساعات اضافه کاری یا یکسان درنظرگرفتن نرخ پرداخت ساعات اضافه کاری با ساعات کاری رسمی از جانب کارفرما؛ بنابراین اگر به پول بیشتری احتیاج ندارید، بازگشتن به خانه در زمان مناسب، استراحت‌کردن و گذراندن وقت با خانواده و دوستانتان، برایتان انتخاب مناسب‌تری به نظر می‌رسد.
توجه داشته باشید که درآمدتان با کار کردن تا دیروقت افزایش پیدا می‌کند، اما در نهایت ممکن است کار بیشتر از حد معمول، به فرسودگی شما منجر شود؛ از سوی دیگر، به‌احتمال زیاد پیشرفت شغلی چشمگیر یا امکان ارتقای شغلی نداشته باشید.
جمع‌بندی
در این مطلب بررسی کردیم که اضافه کاری چیست؛ مهم‌ترین نکته‌ای راجع به اضافه کاری باید بدانید این است که کارفرما نمی‌تواند نیروها را مجبور کند که در روز بیش از ۴ ساعت به‌عنوان اضافه کاری فعالیت کنند و در صورتی که این مدت زمان بیشتر شود، باید نیروهای جدیدی را برای یک شیفت دیگر، استخدام نماید. اضافه کاری یکی از حقوق معین و واضح در قانون کار است و شما به‌عنوان کارفرما یا کارمند و کارگر، باید از تمام جزئیات آن مطلع باشید. در این نوشتار مهم‌ترین نکات و قوانین و نحوه محاسبه اضافه کاری را با هم بررسی کرده و امیدواریم تمام سوالات شما را در این زمینه، پاسخ داده باشیم.
با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.
منبع: careeraddict.com
دیدگاه