هوش تجاری (BI) در کسب و کار چیست و چه اهمیتی برای کسب‌و‌کار دارد؟

• هوش تجاری چیست؟
• نمونه‌هایی از BI
• هوش تجاری در قیاس با تجزیه‌وتحلیل تجاری
• راهبرد BI چیست؟
• نرم‌افزارها و سیستم‌های هوش تجاری
• تحلیل‌گر هوش تجاری

سیستم هوش تجاری (BI)، نرم‌افزارها و امکاناتی را به‌ کار می‌گیرد تا داده‌ها را به اطلاعاتی کاربردی تبدیل کند که تصمیمات تجاری راهبردی سازمان متأثر از آن هستند. ابزارهای سیستم BI به مجموعه‌داده‌ها دسترسی دارند، تحلیل داده می‌کنند و یافته‌های تحلیلی را در گزارش‌ها، داشبوردها، نمودارها، جدول‌ها و نقشه‌ها ارائه می‌کنند تا اطلاعات مفصلی را درمورد وضعیت کسب‌وکار به کاربران ارائه دهند. در این مطلب پاسخ می‌دهیم هوش تجاری یا BI چیست ، به نمونه‌های هوش تجاری، تفاوت‌های آن با تجزیه‌وتحلیل تجاری و نرم‌افزارهای آن می‌پردازیم. 

آگهی استخدام

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

هوش تجاری چیست؟

نمونه‌هایی از BI

گزارش‌دهی جنبه‌ی اصلی هوش تجاری است و داشبورد شاید نمونه‌ی کاملی از این ابزار باشد. داشبوردها نمایشی گرافیکی هستند که داده‌های موجود را به طور خودکار در قالب جداول و انواع نمودار گردآوری می‌کنند تا درکی را از وضعیت آنی شرکت ارائه ‌دهند.

سیستم BI به کاربران تجاری نمی‌گوید که چه کاری را انجام دهند یا اگر روش خاصی را در پیش گیرند چه اتفاقی می‌افتد. سیستم هوش تجاری فقط در زمینه‌ی تهیه‌ی گزارش نیست، بلکه روشی را به افراد عرضه می‌کند تا با ساده‌سازی اقدامات ضروری برای جست‌وجو، ادغام داده‌های لازم و بررسی آن‌ها برای تصمیم‌گیری‌های صحیح تجاری، بتوانند برای فهم روندها و کسب اطلاعات، داده‌ها را بررسی کنند.

برای مثال، کریس هاگانز (Chris Hagans)، معاون عملیاتی شرکت مشاوره دابلیو سی آی (Consulting WCI: شرکت مشاوره‌ای با محوریت BI)، می‌گوید شرکتی که می‌خواهد زنجیره تامین خود را بهتر مدیریت کند، به قابلیت‌های این سیستم نیاز دارد تا مشخص کند کدام محصولات معمولا با تأخیر مواجه می‌شوند یا کدام روش‌های حمل‌و‌نقل بیش‌تر در تأخیر نقش دارند.

سیندی هاوسون (Cindi Howson)، معاون پژوهشی شرکت گارتنر (Gartner: شرکت تحقیقاتی و مشاوره‌ای در زمینه‌ی فناوری اطلاعات)، می‌گوید موارد استفاده‌ی بالقوه از این سیستم فراتر از معیارهای معمول برای عملکرد تجاری، یعنی رشد فروش و کاهش هزینه است. او به نظام تحصیلی در کلمبوس، اوهایو (Columbus, Ohio) و موفقیت آن با استفاده از ابزارهای هوش تجاری اشاره می‌کند که برای بررسی نقاط داده‌ی متعددی، از آمار حضور و غیاب گرفته تا عملکرد دانش‌آموزان، برای بهبود یادگیری آنان و بالا رفتن نرخ فارغ‌التحصیلان دبیرستان از آن بهره برده‌اند.

فروشندگان هوش تجاری، تبلو (Tableau) و جی ۲ (G2) هم‌چنین به نمونه‌های عینی از نحوه‌ی استفاده سازمان‌ها از ابزار BI اشاره می‌کنند:

• سازمان‌های تعاونی می‌توانند از این سیستم برای پیگیری کسب و حفظ اعضا استفاده کنند؛
• ابزارهای هوش تجاری می‌توانند به طور خودکار گزارش‌های فروش و تحویل را از داده‌های مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) تهیه کنند؛
• تیم فروش می‌تواند از این سیستم برای ساختن داشبوردی استفاده کند که نشان دهد مشتریان احتمالیِ هریک از نمایندگان فروش در کجای کانالِ اطلاعاتی قرار دارند.

هوش تجاری در قیاس با تجزیه‌وتحلیل تجاری

حال که می‌دانیم BI چیست و چه کاربردی دارد، در ادامه می‌خواهیم بهتر به تفاوت بین BI و تجزیه و تحلیل تجاری (Business Analytics) نیز بپردازیم. نکته‌ای که از این نمونه‌ها متوجه شده‌اید، این است که آن‌ها اطلاعاتی را درباره‌ی وضعیت کنونیِ کسب‌وکار یا سازمان ارائه می‌دهند:

• مشتریان احتمالی برای فروش‌ها امروز در کجای کانال اطلاعاتی قرار دارند؟
• در این ماه چند عضو از دست داده یا به دست آورده‌ایم؟

این واقعیت ما را به تفاوت اصلی هوش تجاری با اصطلاح مرتبط دیگر، یعنی تجزیه‌وتحلیل تجاری، می‌رساند. هوش تجاری توصیفی است و به شما می‌گوید که اکنون چه اتفاقی می‌افتد و در گذشته چه اتفاقی افتاده که ما را به آن وضعیت رسانده‌است. از سوی دیگر، تجزیه‌وتحلیل تجاری یک اصطلاح فراگیر برای شیوه‌های تجزیه‌وتحلیل داده‌هایی پیش‌گویانه و پیش‌گیرانه است. پیش‌گویانه به این معنا که می‌توانند به شما بگویند در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و پیش‌گیرانه به این معنا که می‌توانند به شما بگویند برای رسیدن به نتایج بهتر باید چه کار کنید. (تجزیه‌وتحلیل تجاری اغلب به عنوان زیرمجموعه‌ای از دسته‌ی بزرگ‌تر تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در نظر گرفته می‌شود که به‌ویژه بر تجارت متمرکز است.)

تفاوت قدرت توصیفیِ هوش تجاری و قدرت پیش‌گویانه یا پیش‌گیرانه‌ی تجزیه‌وتحلیل تجاری، فراتر از چارچوب زمانی‌ای است که در‌مورد آن صحبت می‌کنیم؛ هم‌چنین، به اصل این سؤال می‌پردازد که هوش تجاری برای چه کسی است.

همان طور که وبلاگ إستیچ‌دیتا (Stitchdata) توضیح می‌دهد، هدف این سیستم ارائه‌ی تصاویر کلی مفهوم از وضعیت فعلی امور به مدیران کسب‌وکار است. در حالی که پیش‌بینی‌ها و توصیه‌های حاصل از تجزیه‌وتحلیل تجاری نیازمند تحلیل و تفسیر متخصصان فنّاوری اطلاعات و ارتباطات هستند، یکی از اهداف هوش تجاری این است که درک آن باید برای کاربرانِ نهاییِ نسبتا غیرتخصصی، آسان باشد و حتی باید بتوانند عمیقا داده‌ها را بررسی کنند و گزارش‌های جدیدی از آن‌ها تهیه کنند.

راهبرد BI چیست؟

اکنون به این سؤال پاسخ می‌دهیم که راهبرد BI چیست. در گذشته، متخصصان فناوری اطلاعات کاربرانِ اصلیِ نرم‌افزار‌های هوش تجاری بودند. با این حال، ابزارهای این سیستم به‌ گونه‌ای تکامل یافته‌اند که ساده‌تر و کاربرپسندتر باشند و کاربران فراوانی را در حیطه‌های مختلف سازمانی قادر به استفاده از این ابزارها ‌کنند.

هاوسون، معاون پژوهشی شرکت گارتنر، هوش تجاری را در ۲ نوع از هم متمایز می‌کند؛ اول، «هوش تجاری سنتی یا کلاسیک» که در آن، متخصصان فناوری اطلاعات برای تهیه‌ی گزارش از داده‌های درون‌سازمانی استفاده می‌کنند؛ دوم، «هوش تجاری مدرن» که در آن، کاربرانِ تجاری با سیستم‌های چابک و پویا ارتباط برقرار می‌کنند تا داده‌ها را سریع‌تر تجزیه‌وتحلیل کنند.

هاوسون توضیح می‌دهد که سازمان‌ها برای انواع خاصی از گزارش‌دهی، مانند گزارش‌های نظارتی یا مالی که در آن‌ها صحیح بودن بسیار مهم است، اغلب هوش تجاری کلاسیک را انتخاب می‌کنند و در آن، سؤالات و مجموعه‌داده‌های مورداستفاده‌ استاندارد و قابلِ‌پیش‌بینی هستند. سازمان‌ها معمولا زمانی از ابزارهای مدرن هوش تجاری استفاده می‌کنند که کاربران تجاری، به دیدی کلی ازاطلاعاتی  که به‌سرعت در حال تغییر هستند نیاز دارند. برای نمونه، مسائل بازاریابی، که ارزش سریع بودن در آن‌ها، بیش‌تر از دریافت ۱۰۰٪ صحیح داده‌هاست.

اما در حالی که هوش تجاریِ مطمئن برای تصمیات راهبردی تجاری ضروری است، بسیاری از سازمان‌ها به‌ دلیل الگوهای ضعیف داده‌ها، اشتباهات تاکتیکی و موارد دیگر، برای اجرای استراتژی‌های مؤثر هوش تجاری در تقلا هستند.

هوش تجاری سلف‌سرویس

حال که دریافتید راهبرد BI چیست در ادامه‌ی مطلب به هوش تجاری سلف‌سرویس می‌پردازیم. این انگیزه که هرکسی می‌تواند اطلاعات مفید را از ابزارهای BI کسب کند، سبب شده‌است که هوش تجاری سلف‌سرویس ظهور کند، که رده‌ای از ابزارهای BI با هدف بی‌نیازی از مداخله‌ی فناوری اطلاعات در تهیه‌ی گزارش‌هاست. ابزارهای هوش تجاری سلف‌سرویس، سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا گزارش‌های اطلاعات داخلی شرکت را به‌راحتی در دسترس مدیران و سایر کارکنان غیرفنی قرار دهند.

از جمله رموز موفقیت هوش تجاریِ سلف‌سرویس، داشبوردهای هوش تجاری و رابط‌های کاربری هستند که شامل لیست‌های آبشاری و نکات جزئی می‌شوند که به کاربران این امکان را می‌دهند که داده‌ها را با روش‌های قابل‌فهم پیدا کنند و تغییرِ شکل دهند. بدون شک، ضروری است که کارمندان در این زمینه آموزش‌های مشخصی را ببینند، اما اگر مزایای ابزارها به اندازه کافی روشن باشند، آنان برای همکاری مشتاق خواهند شد.

البته در نظر داشته‌باشید که هوش تجاری سلف‌سرویس مشکلاتی نیز دارد. با تبدیل کاربران تجاری به مهندسان علمِ داده در این مورد خاص، ممکن است در نهایت به ترکیبی از معیارهای درهم‌برهم برسید که در هر واحد‌ متفاوت هستند، با مشکلات امنیتی داده‌ها مواجه شوید و حتی در صورت نبود کنترل متمرکز بر توزیع ابزار، هزینه‌های هنگفتی ناشی از مجوز بهره‌برداری یا خدمات نرم‌افزاری برایتان به بار آید؛ بنابراین، حتی اگر به استفاده از هوش تجاری سلف‌سرویس در سازمان خود مقیدید، نمی‌توانید فقط یک سیستم آماده‌ی مصرف بخرید، کارکنانتان را به رابط کاربری متصل کنید و به نتیجه‌ی مطلوب امیدوار باشید.

استخدام برنامه نویس اندروید

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

نرم‌افزارها و سیستم‌های هوش تجاری

انواع مختلفی از ابزارها در زیرمجموعه‌ی BI قرار می‌گیرند. سرویس انتخاب نرم‌افزار سلکت هاب (SelectHub) برخی از مهم‌ترین آن‌ها را به شرح زیر تقسیم‌بندی کرده‌است:

• داشبوردها؛
• بصری‌سازی‌ها؛
• گزارش‌دهی؛
• داده‌کاوی؛
• ETL (استخراج، تبدیل، بارگیری؛ ابزارهایی که داده‌ها را از یک مخزن داده به مخزنی دیگر وارد می‌کنند)؛
• OLAP (پردازش تحلیلی آنلاین).

از نظر سلکت هاب، در بین این ابزارها، داشبوردها و بصری‌سازی‌ بیش از بقیه محبوب‌‌اند، چراکه چکیده‌های سریع و آسانی را از داده‌ها ارائه می‌کنند که ضمانت ارزش‌مندی BI محسوب می‌شوند.

فروشندگان و پیشنهادهای فراوانی در فضای BI وجود دارند و بررسی زمان‌بر آن‌ها می‌تواند طاقت‌فرسا باشد.

برخی از نقش‌آفرینان اصلی این حوزه عبارت‌اند از:

• تبلو (Tableau): یک پلتفرم تحلیلی سلف‌سرویس که بصری‌سازی داده‌ها را مهیا می‌کند و می‌تواند با طیف وسیعی از منابع داده‌ها، از جمله انبار داده‌ی اس کیو ال مایکروسافت آژور (Microsoft Azure SQL Data Warehouse) و اکسل (Excel) هماهنگ شود؛
• اسپلانک (Splunk): پلتفرم تحلیلی هدف‌مند که قادر به ارائه‌ی هوش تجاری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در سطح سازمانی است؛
• آلتریکس (Alteryx): تجزیه‌وتحلیل‌ها را از طیف وسیعی از منابع با هم ترکیب می‌کند تا روند کار را ساده کند و گنجینه‌ای از اطلاعات هوش تجاری فراهم آورد؛
• کلیک (Qlik): که مبتنی بر بصری‌سازی داده‌ها، هوش تجاری و تجزیه‌وتحلیل است، یک پلتفرم BI جامع و قابل ارتقاء را ارائه می‌دهد؛
• دومو (Domo): یک پلتفرم ابری که ابزارهای این سیستم را متناسب با صنایع مختلف (خدمات مالی، خدمات درمانی، تولید و آموزش) و سِمَت‌ها (مدیران عامل، فروشندگان، متخصصان BI و کارکنان فناوری اطلاعات) را فراهم می‌کند؛
• دوناس بی آی (Dundas BI): بیش‌تر برای ایجاد داشبوردها و کارت‌های ارزیابی استفاده می‌شود، اما می‌تواند گزارش‌دهی موردی و استاندارد را نیز انجام دهد؛
• استودیو داده گوکل (Google Data Studio): نسخه‌ی تقویت‌شده‌ای از پلتفرم شناخته‌شده‌ی گوگل آنالیتیکس (Google Analytics)؛
• انیشتین آنالیتیکس (Einstein Analytics): تلاش Salesforce.com برای بهبود هوش تجاری به‌وسیله‌ی هوش مصنوعی؛
• بِرست (Birst): یک سرویس ابری که در آن، نمونه‌های متعددی از نرم‌افزارهای BI داده‌ای مشترک را پشتیبانی می‌کنند.

تحلیل‌گر هوش تجاری

شاید برایتان این سؤال پیش بیاید که وظایف تحلیل‌گر هوش تجاری چیست و چه نقشی در سازمان دارد. هر شرکتی که قصد دارد به طور جدی از سیستم BI استفاده کند، باید در بین کارکنان خود تحلیل‌گران هوش تجاری داشته‌باشد. به‌ طور کلی، هدف این تحلیل‌گران استفاده از تمام امکانات ابزارهای BI برای به دست آوردن اطلاعات موردنیاز شرکت‌هاست که مهم‌ترین آن‌ها یافتن مواضع کاهش درآمد و شناسایی حوزه‌های قابل‌پیشرفت به‌ منظور ذخیره‌ی پول شرکت یا افزایش سود است.

حتی اگر شرکت شما روزانه به ابزارهای هوش تجاری سلف‌سرویس متکی باشد، این تحلیل‌گران نقش مهمی دارند، زیرا برای مدیریت ابزارها و حفظ رابطه با فروشندگان ضروری هستند؛ هم‌چنین، آن‌ها گزارش‌هایی را که مدیران قرار است تهیه کنند، تنظیم و یک‌دست می‌کنند تا مطمئن شوند که نتایج در سراسر سازمان منسجم و قابل فهم هستند. تحلیل‌گران هوش تجاری برای جلوگیری از معضل ورودی و خروجی اشتباه، باید مطمئن شوند که اطلاعات واردشده به سیستم صحیح و هماهنگ هستند، که اغلب مستلزم بیرون آوردن آن‌ اطلاعات از سایر پایگاه‌های داده و پاکسازی آن‌هاست.

خلاصه

هوش تجاری ابزاری برای ارائه‌ی گزارش است که داده‌ها را به اطلاعات کاربردی تبدیل می‌کند. در این مطلب بررسی کردیم که BI چیست و چه راهبردهایی دارد و همچنین سیستم‌ها و نرم‌افزارهای آن چیست. امیدواریم مطالعه‌ی این مطلب برای شما مفید بوده‌باشد. نظرات خود را با ما به‌اشتراک بگذارید.

رزومه ساز

با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.

منبع: cio.com