زنجیره تامین چیست؟ (دلایل اهمیت مدیریت زنجیره تامین)

• زنجیره تامین چیست؟
• مدل‌های زنجیره تامین
• مراحل زنجیره تامین
• مدیریت زنجیره تامین چیست؟
• دلیل اهمیت مدیریت زنجیره تامین
• نحوه‌ی عملکرد مدیریت زنجیره تامین
• نمونه‌هایی از مدیریت زنجیره تامین
• مشاغل موجود در مدیریت زنجیره تامین

زنجیره تامین شبکه‌ی مهمی در زیرساخت کسب‌وکار است که به تولید و توزیع در شرکت‌هایی که محصولات خود را می‌فروشند، کمک بسیار مؤثری می‌کند؛ این کار منبع عظیمی از مشاغل و حرفه‌ها را برای بسیاری از افراد فراهم می‌کند. اگر در رابطه با زنجیره تامین سؤالی دارید، جای درستی آمده‌اید.

در این مطلب، هرآنچه باید در مورد زنجیره‌ی تأمین بدانید را توضیح می‌دهیم. از جمله این‌که زنجیره تامین چیست، چه گام‌هایی در یک این فرایند وجود دارند و چرا مدیریت زنجیره تامین کار بسیار مهمی‌ است.

آگهی استخدام

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

زنجیره تامین چیست؟

زنجیره تامین از چندین مرحله تشکیل شده‌است تا بتواند محصول یا خدمات را به دست مشتری برساند. اغلب، زنجیره‌ی تأمین به محصولات ملموس و مشخص اشاره می‌کند، اما می‌تواند با توجه به چگونگی تحویل محصولات، شامل مواردی هم‌چون محصولات دیجیتالی یا سایر خدمات نیز بشود.

این مراحل مواردی مانند تبدیل مواد اولیه به محصولات و انتقال این محصولات از انبار به در منزل مشتری را در بر می‌گیرد. تبدیل این گام‌ها به واقعیت بر عهده‌ی افرادی ا‌ست که در صنایعی مانند انبارداری، ارسال، تولید، مونتاژ و ساخت، و حمل‌ونقل کار می‌کنند.

زنجیره‌های تأمین به عنوان مکانیزم کاهش هزینه‌ی نهایی تولید محصول برای مشتری محسوب می‌شود. مدیریت زنجیره تامین، مقرراتی در زنجیره تامین است که فرایندهای تولید مربوط به شرکت را برای کارایی عملیاتی کلی بهینه می‌کند.

مدل‌های زنجیره تامین

پس از آشنایی با این که زنجیره تامین چیست؛ باید بدانید که مدل‌های مختلفی برای زنجیره تامین وجود دارد که هریک از گام‌ها و قوانین مختلفی برای سود رساندن به شرکت استفاده می‌کند. این مدل‌ها عبارت‌اند از:

• چابک (Agile): مدل چابک یا اجایل (Agile) برای شرکت‌هایی مناسب است که محصولات خاصی را تولید می‌کنند، زیرا هنگامی کار می‌کند که تقاضای متناقضی برای یک محصول وجود دارد؛
• جریان پیوسته (Continuous flow): این مدل زنجیره تامین پویایی ا‌ست که برای محصولات با تقاضای زیاد بسیار خوب عمل می‌کند و هم‌چنین تغییرپذیری زیادی ندارد؛
• پیکربندی سفارشی (Custom-configured): ترکیبی از مدل‌های چابک و جریان پیوسته است و برای استفاده در شرکت‌هایی مناسب است که برای رفع نیازهای کسب‌وکار باید پیکربندی فرایندها در مونتاژ و تولید را سفارشی‌سازی کنند؛
• زنجیره‌ی کارآمد (Efficient chain): این مدل هنگامی بهترین عملکرد را دارد که هدف، تولید کارآمدی‌ کاملی در تمام جنبه‌ها برای بازارهای به‌شدت رقابتی باشد؛
• زنجیره‌ی سریع (Fast chain): همان ‌طور که از اسم آن پیداست، این مدل بهترین روش برای رواج محصولاتی‌ است که طول عمر کوتاهی در بازار دارند؛
• مدل تغییرپذیر (Flexible model): در این مدل، کسب‌وکارها در برداشتن و انتخاب بخش‌های مختلف از مدل‌هایی آزادی بیش‌تری دارند که نتیجه‌ی بهتری برای آنان به همراه خواهند داشت.

مراحل زنجیره تامین

ممکن است مراحل زنجیره تامین، بر اساس این‌که مدل از چه شیوه‌ای استفاده می‌کنند، متفاوت باشند؛ البته گام‌های عمومی متعددی وجود دارند که می‌توان آن‌ها را هنگام جمع‌آوری زنجیره تامین در نظر گرفت. در ادامه، برخی از فرایندهایی را ذکر کرده‌ایم که صرف‌نظر از مدل، در بیش‌تر زنجیره‌های تأمین اتفاق می‌افتند:

1. تأمین منابع و استخراج: در این مرحله، شرکت‌ها تأمین مواد خام را برای تولید محصولات مشتریان انجام می‌دهند؛ چیزی شبیه به استخراج سنگ معدن موردنیاز برای تولید فولاد؛
2. تولید: در این مرحله، مواد خام به بخشی از محصول تبدیل شده‌اند؛ برای مثال، فولاد می‌تواند به بخشی از شاسی (Frame) خودرو در فرایند تولید تغییر داده‌ شود؛
3. مونتاژ: در این مقطع زمانی، بخش‌های مختلف فولاد، که در مراحل ۱ و ۲ ساخته شده‌اند، کنار هم قرار داده می‌شوند تا شاسی خودرو را بسازند؛
4. فروش: این‌جا مکانی‌ است که مشتریان محصولات را می‌بینند و می‌توانند خرید کنند. در نمونه‌ی ذکرشده، هنگامی که خودرو به طور کامل ساخته ‌شد، ممکن است در نمایندگی فروش خودرو قرار گیرد؛
5. تحویل: مسئله‌ی اصلی در تحویل این است که در نهایت محصول چگونه به دست خریدار خواهد رسید. در مثال خودرو، ماشین تولیدشده برای فروش به نمایندگی تحویل داده می‌شود، اما هنگامی که مشتری به نمایندگی می‌رود و آن را می‌خرد، باید به دست او برسد. در نمونه‌های دیگر، ممکن است خودرو به صورت سفارشی ساخته و برای مشتری ارسال شود؛ در این مثال، زنجیره تامین به طور مستقیم تأمین و انتقال به مشتری را در بر می‌گیرد.

مدیریت زنجیره تامین چیست؟

مدیریت زنجیره‌ی تأمین مستلزم کنترل محصولات و خدمات در جریان تولید، توسعه و پخش است و برای هم‌پایی با تقاضای کالا و حداکثرکردن ارزش مشتری تلاش می‌کند.

۲ حیطه‌ی کلیدی در زنجیره‌ی تأمین وجود دارد:

۱. جریان مادی؛
۲. جریان اطلاعات.
جریان مادی شامل تبدیل مواد به کالا، انتقال کالا به انبارها و توزیع نهایی آن است. جریان اطلاعات شامل جمع‌آوری اطلاعات برای برنامه ریزی کوتاه‌مدت و بلندمدت کالا است و محصولات را در بالا و پایین زنجیره‌ی تأمین دنبال می‌کند تا بهترین عملکرد را تعیین و استراتژی‌های کلیدی را جهت رشد و سودآوری مشخص کند.

برخی از صنایع که از مدیریت زنجیره تامین استفاده می‌کنند، به شرح زیر هستند:

• خودرو؛
• هوافضا؛
• خرده‌فروشی و کالاهای مصرفی؛
• مراقبت‌های بهداشتی؛
• تکنولوژی؛
• غذا و نوشیدنی.

دلیل اهمیت مدیریت زنجیره تامین

پس از آشنایی با این که مدیریت زنحیره تامین چیست متوجه شدید که مدیریت زنجیره تامین نقش مهمی در عملکرد کسب‌وکار دارد. در ادامه، روش‌های مهمی را خواهیم دید که طبق آن‌ها مدیریت زنجیره تامین مزایایی را برای کسب‌وکار فراهم می‌کند و به آن سرعت می‌بخشد:

استراتژی بهتر

هنگامی که شرکت‌ها روی زنجیره تامین متمرکز می‌شوند و به‌خصوص زنجیره‌ی تأمین خود را با فرایندهای کسب‌وکار موجود و تکنولوژی برای سرمایه‌گذاری‌های جدید هم‌سو می‌کنند، از نظر استراتژیکی آمادگی بهتری برای مدیریت رقابت در فضای بازار خود دارند. هم‌زمانی بین فرایندهای اصلی مثل تکنولوژی، فرایندها و افراد درون زنجیره‌ی تأمین و سازماندهی کلی برای دست‌یابی به موفقیت در کسب‌وکار بسیار مهم است. 

تأکید بر طراحی شبکه

کار مدیریت زنجیره‌ی تأمین این است که با استفاده از مدل‌های استراتژیک، چیدمان سنجیده‌ی شبکه‌های زنجیره تامین را تقویت کند. این تأکید بر طراحی، اجرای کسب‌وکار را کارآمدتر می‌کند. مدیر زنجیره‌ی تأمین با استفاده از تکنولوژی، متمرکزسازی فرایندها را انجام می‌دهند؛ این کار بخش اساسی طراحی زیرساخت‌های زنجیره‌های تأمین امروزی محسوب می‌شود.

خدمات مشتری بهتر

هدف مدیریت زنجیره‌ی تأمین این است که محصول را سالم و کامل به مشتری تحویل دهد و رضایت مشتری را جلب کند. این کار به تحویل محصولات سرعت می‌بخشد و مشتری را نیز خوشحال‌تر می‌کند. اساسا، هدف نهایی زنجیره تامین این است که مشتری تجربه‌ی خوب و شرکت فروش بیش‌تری داشته‌باشد.

کاهش هزینه‌ها

کارآمدی بالاتری که به صورت استراتژیک و با زنجیره‌ی تأمین به دست آمده‌است، مزیت خوبی برای کسب‌وکاری محسوب می‌شود که همیشه به دنبال کاهش هزینه‌ها بوده‌است. زنجیره‌ی تأمین مؤثر هزینه‌های کلی را کاهش و کارآمدی را افزایش می‌دهد.

عملکرد کارآمدتر تأمین‌کننده

زنجیره‌های تأمین متکی به روابط فروشندگان، تأمین‌کنندگان و شخص ثالث هستند. مدیری که بتواند روابط کاری قوی‌تری را با تأمین‌کنندگان بررسی و برقرار کند، عملکرد بهتری را برای شرکت به ارمغان می‌آورد؛ هم‌چنین، این کار مزایایی را برای تأمین‌کنندگان و شرکت‌ها فراهم می‌کند.

تأکید مضاعف بر مسئولیت‌ شرکت

تمرکز مدیران زنجیره تامین بر این است که از تأمین بخش‌های محصول از نظر اخلاقی، حل کامل خطرات در فرایند تولید و موارد این‌چنینی مطمئن شوند؛ این بدان معنی‌ است که کسب‌وکارها قادرند وظایف شرکت خود را در قبال انتظارات مشتریان مدرن خود انجام دهند.

نحوه‌ی عملکرد مدیریت زنجیره تامین

پس از آشنایی با تعریف زنجیره تامین و اهمیت مدیریت آن دریافتید که کار مدیریت زنجیره تامین درک نیازهای مشتری و تطبیق برنامه‌ها بر اساس آن اطلاعات است. مدیریت زنجیره تامین تولید را به حمل‌ونقل و پخش محصول پیوند می‌دهد و این کار را از ابتدا که محصول صرفا ماده‌ای اولیه است تا زمانی‌ که محصول نهایی به مصرف‌کننده تحویل داده می‌شود، انجام می‌دهد.

مدیریت زنجیره‌ی تأمین هم موجودی داخلی و هم موجودی فروشندگان را کنترل می‌کند تا با فروش‌های گذشته و آینده هماهنگ شود و نیازهای عرضه را تعیین کند.

مدیریت زنجیره تامین گام‌های خاصی را برای رسیدن به هدف تولید و فروش طی می‌کند:

۱. تطابق برنامه‌ها با نیازها و خواسته‌های مشتری

این گام شامل ارزیابی عواملی مانند فروش و موجودی کالا برای بهبود پتانسیل رشد و استفاده از منابع است. ممکن است مدیران، به منظور صرفه‌جویی در هزینه و منابع، هدف‌هایی را برای افزایش فروش یا کاهش موجودی کالا تعیین کنند.

۲. تعیین لجستیک‌های (Logistics) مشتری

لجستیک شامل استفاده از مکان‌های کلیدی برای قرار دادن محصولات تا زمان توزیع از طریق شبکه‌های محلی و کوچک‌تر است. مدیران زنجیره‌ی تأمین برای تجزیه‌و‌تحلیل ترندها یا تغییرهای فصلی و تأثیراتشان بر توزیع، داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و برای حداکثر کردن میزان توزیع، برنامه‌ریزی می‌کنند.

۳. تدوین استراتژی‌هایی برای برون‌سپاری حوزه‌های کلیدی

حال که متوجه شدید نحوه عملکرد مراحل دیگر مدیریت زنجیره تامین چیست، به تاثیر آن در تدوین استراتژی‌ها می‌پردازیم، استراتژی‌ها بر اساس ارزیابی فرایند اجرای تکنیک‌های کاهش هزینه، مانند برون‌سپاری تولید، طراحی می‌شوند. با حفظ این فرایندها در کمپانی یا با استفاده از مشاغل محلی، روی بازاریابی و توزیع بهتر نظارت می‌شود. مدیران برای برآورده کردن انتظارات و کاهش هزینه‌ها، مسئولیت‌ها را به دیگران محول می‌کنند.

۴. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها برای پشتیبانی از فرایند تصمیم‌گیری و درک نیاز مشتری

جمع‌آوری اطلاعات به شناسایی زمینه‌های کمبود کمک می‌کند و روش‌های افزایش ارزش را هم برای شرکت و هم برای مشتری بهبود می‌بخشد. داده‌ها بینش ارزش‌مندی را درمورد تقاضای مشتری فراهم می‌کنند تا مدیران بتوانند استراتژی‌های مقرون به‌صرفه‌ای را ایجاد کنند بدون اینکه کیفیت محصول یا رضایت مشتری را نادیده بگیرند.

نمونه‌هایی از مدیریت زنجیره تامین

مدیریت زنجیره تامین ممکن است از یک کمپانی به کمپانی دیگر متفاوت باشد که به نوع محصول و مشتری بستگی خواهد داشت.

بیایید برای فهم بهتر چگونگی مدیریت زنجیره تامین، به مثال‌های زیر نگاهی بیندازیم:

سوپرمارکت

زنجیره‌ی یک سوپرمارکت محلی شامل کالاهای فراوانی از چندین تولیدکننده است. سوپرمارکت‌ها موجودی و پخش خود را برای تهیه‌ی غذای تازه، محصولات کنسروشده و بسته‌بندی‌شده و همچنین اقلام دارویی مصرفی کنترل می‌کنند. هریک از این‌ها از جای دیگری می‌آیند و مدیر زنجیره‌ی تأمین بر این‌که کالاها از کجا می‌آیند، چقدر کالا در انبار مرکزی وجود دارد و چه کالاهایی در قفسه‌ی فروشگاه هستند، نظارت می‌کند.

گام‌های زنجیره‌ی تأمین سوپرمارکت مسیری را به شرح زیر طی می‌کنند:

• تصمیم گیری درمورد این‌که کدام کالاها بر اساس نیاز مشتری و تقاضای فعلی باید به کدام انبارها فرستاده شوند. مدیر زنجیره‌ی تأمین بر تغییر احتمالی تقاضاها بر اساس تغییر فصل یا محل نظارت می‌کند؛
• سازماندهی پخش برای این‌که اقلام از انبار مرکزی خارج شوند و به انبار محلی سوپرمارکت برسند. مدیران تأمین بر اساس موجودی و پیش‌بینی فروش، تعیین می‌کنند که کدام انبارهای محلی تأمین می‌شوند؛
• پخش از انبار محلی سوپرمارکت به قفسه‌های فروشگاه ادامه می‌یابد. مدیران بر اساس داده‌های فعلی و گذشته که نشان می‌دهند کدام محصول فروخته می‌شود و کدام‌ خیر، موجودی فروشگاه را تعیین می‌کنند.

کافی‌شاپ

به نظر می‌رسد که زنجیره‌ی تأمین برای یک کافی‌شاپ پیچیدگی کم‌تری نسبت به زنجیره‌ی خواروبارفروشی دارد؛ به‌خصوص اگر به میزان قابل‌توجهی محصول کم‌تری ارائه دهند. زنجیره‌ی تأمین کافی‌شاپ شامل مدیریت گام‌ها از درو کردن تا فنجان است.

• دانه‌های قهوه برای تولید، درو می‌شوند. مدیران بر انتقال دانه‌ها به رُسترها نظارت می‌کنند.
• دانه‌ها برای رُست‌شدن، تولید و بسته‌بندی فرستاده می‌شوند. مدیران تأمین تعیین می‌کنند که این‌ها کجا اتفاق بیفتند.
• دانه‌ها آماده‌اند. مدیرانِ تأمین دانه‌ها را برای حداکثرکردن تازگی و طعم و کوتاه‌کردن مسیر رسیدن به قفسه‌های فروشگاه، چه در رُسترهای متمرکز و چه در رستر محلی توزیع می‌کنند.
• از رُسترهای متمرکز تا فروشگاه‌های شخصی. مدیران تأمین چگونگی توزیع محصول نهایی را با درنظرگرفتن تمامی موارد شامل این‌که چند دانه برای دَم‌کردن استفاده یا در بسته‌های بیرون‌بر فروخته می‌شود، تعیین می‌کنند.

مشاغل موجود در مدیریت زنجیره تامین

۱. هماهنگ‌کننده‌ی لجستیک

وظایف اولیه: هماهنگ‌کننده‌ی لجستیک نیازهای مشتری را بر اساس معیارهای مشخص تعیین می‌کند و توزیع‌کنندگان را به مکان‌های مناسب اعزام می کند. همچنین برای تسهیل پخش و فراهم کردن تجربه‌ی مثبت برای مشتری، گزارش‌های مربوط به هزینه‌های حمل‌ونقل را بایگانی و ناوگان را پیگیری می‌کند.

۲. مدیر خرید

وظایف اولیه: مدیران خرید تیم‌های متشکل از خریداران و هماهنگ‌کننده‌ها را در مسیر ایجاد محصول از ماده‌ی اولیه و رسیدن آن به مشتری هدایت می‌کنند. مدیران خرید جزئیات پخش را مخابره می‌کنند و موجودی کالا را در چندین مکان مدیریت می‌کنند.

۳. مدیر زنجیره‌ی تأمین

وظایف اولیه: مدیر زنجیره‌ی تأمین ابتکار در کاهش هزینه‌ها را پشتیبانی و گزارش می‌کند. همچنین بر چندین مکان نظارت می‌کند و از پردازش به‌موقع کالاها برای توزیع، اطمینان حاصل می‌کند.

۴. مدیر تدارکات

وظایف اولیه: مدیر تدارکات مذاکرات قراردادها و تجزیه و تحلیل قیمت‌ها را انجام می‌دهد و بهترین رویکرد را برای سیر محصول تعیین می‌کند. آن‌ها رهبری و تفکر استراتژیک را برای هماهنگی طی مسیر محصول نشان می‌دهند. مدیر تدارکات همچنین استراتژی‌ها و برنامه‌های جدیدی را برای بهبود کل زنجیره‌ی تأمین اجرا می‌کند.

۵. معاون زنجیره‌ی تأمین

وظایف اولیه: نقش رهبری و حمایت را برای کل زنجیره تأمین فراهم و میزان خرید و موجودی مواد اولیه را تنظیم می‌کند. معاون زنجیره‌ی تأمین بر انتخاب تولیدکنندگان و فروشندگان برای توزیع کالاهای نهایی نظارت می‌کند. آن‌ها هم‌چنین استراتژی‌هایی را برای تولید، کیفیت و توزیع تدوین می‌کنند.

کلام آخر

در این مطلب به این پرداختیم که زنجیره تامین چیست همچنین بررسی کردیم که دلایل اهمیت مدیریت زنجیره تامین چیست؛ زنجیره‌ی تأمین حاوی اطلاعات کلیدی برای کمپانی است تا از این طریق چگونگی فروش یک محصول را مشخص شود و انطباق‌های لازم برای سودکردن مشتری از طریق کاهش هزینه‌ها و ارزش محصول انجام شود. کمپانی‌هایی که به زنجیره‌ی تأمینشان توجه می‌کنند، می‌توانند سود خود را بالاتر ببرند و در رفع نیازهای مشتریانشان بهتر عمل کنند. مدیریت زنجیره تامین تولید را به حمل‌ونقل و پخش محصول پیوند می‌دهد و این کار را از ابتدا که محصول صرفا ماده‌ای اولیه است تا زمانی‌ که محصول نهایی به مصرف‌کننده تحویل داده می‌شود، انجام می‌دهد.

شما چه نکته یا مطلبی را دارید تا به این مطلب اضافه کنید؟ با ما درمیان بگذارید.

استخدام مهندس عمران

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

منبع: indeed.com