انواع انگیزه؛ آشنایی با ۱۱ نوع انگیزه و کاربردهایشان در زندگی
- انواع اصلی انگیزه
- انواع انگیزه از نوع درونی
- انواع انگیزه از نوع بیرونی
- کاربرد هریک از انواع انگیزه
- سؤالات متداول
۲ انواع انگیزه اصلیِ درونی و بیرونی نشاندهندهی تمام محرکهای انگیزشی هستند. انگیزهی درونی ناشی از پاداشهای درونی و انگیزهی بیرونی برخاسته از پاداشهای بیرونی است؛ با این حال، در این ۲ دستهی گسترده انواع دیگری نیز وجود دارند که عوامل خاص انگیزشی را برجسته میکنند.
اگرچه داشتن درک کلی از انواع پاداشهای درونی و بیرونی مهم است، اما درک انواع انگیزه های درونی و بیرونی منجر به شناسایی بهتر مشوقها و پاداشها برای گرفتن انگیزه میشود. در این مطلب ابتدا انواع اصلی انگیزه را شرح میدهیم و سپس به گونههای مختلف آنها میپردازیم.
انواع اصلی انگیزه
در ادامهی مطلب انواع انگیزه و پاداشهای درونی یا بیرونیای را که افراد برای ایجاد انگیزه در نظر میگیرند، ذکر کردهایم:
۱. انواع انگیزه: درونی
در بررسی انواع انگیزه ابتدا به انگیزه درونی خواهیم پرداخت. انگیزهی درونی نشاندهندهی تمام چیزهایی است که بر مبنای پاداشهای درونی (بهبود خود یا کمک به دوستان) به افراد انگیزه میدهد. به عنوان مثال، ممکن است شما انگیزهی دریافت ترفیع را داشتهباشید، زیرا مهارتهای ارزشمندی را خواهید آموخت؛ بالعکس، ممکن است انگیزهی موفقیت داشتهباشید، زیرا میخواهید روی سایر افراد تأثیر مثبت بگذارید.
در حالی که مثالهای بالا مثبت هستند، این نوع انگیزه از انواع انگیزه میتواند محرکهای منفی نیز داشتهباشد. به عنوان مثال، میتوانید به خودتان انگیزهی یادگیری چیزهای جدید را بدهید، زیرا در غیر این صورت احساس ناکامی خواهید کرد. نتیجهی عملکردتان مثبت است، اما نوع انگیزهای که به کار بردهاید بیشتر متوقف کردن یک نتیجهی منفی بودهاست؛ به همین دلیل، انواع مختلفی از انگیزههای درونی وجود دارند که تمامشان بر یک پاداش یا راهنمای انگیزشی خاص متمرکزند.
فارغ از مثبت یا منفی بودن، انگیزههای درونی معمولا پایدارتر از انگیزههای بیرونی هستند، زیرا روی موارد مثبت یا نوعدوستانهی قابلکنترل متمرکزند؛ در مقابل، انگیزههای بیرونی معمولا روی مواردی متمرکز میشوند که توسط شخص دیگری به شما داده شدهاند و بنابراین دستیابی به آنها به طور مستقیم در کنترلتان نیست. در ادامه به دیگر انواع انگیزه میپردازیم.
۲. انواع انگیزه: بیرونی
یک مورد دیگر زا انواع انگیزه، انگیزه بیرونی است. انگیزهی بیرونی نشاندهندهی تمام چیزهایی است که شما را بر اساس پاداشهای بیرونی (پول یا تحسین شدن) تحریک میکنند. این نوع انگیزهها رایجتر از انواع درونی هستند و شامل دستیابی به چیزهایی به دلیل تشویق ملموس، ترس یا انتظار میشوند که همه به عوامل بیرونی بستگی دارند. به عنوان مثال، افراد برای رسیدن به سطح حقوق موردانتظارشان میخواهند ارتقای شغلی داشتهباشند.
انگیزهی بیرونی نیز، همانند انواع انگیزه درونی، میتواند گاهی منفی باشد. به عنوان مثال، انگیزهی شما میتواند این باشد که در کارتان عملکرد بهتری داشتهباشید تا اخراج نشوید. این نشان میدهد که انگیزهی بیرونی نیز، دقیقا همانند انگیزهی درونی، انواع مختلفی دارد که میزان اثرات و محرک بودن هریک متفاوت از دیگری است. پس از بررسی انگیزه درونی و بیرونی به انواع هر یک از آنها میپردازیم.
انواع انگیزه از نوع درونی
در ادامهی مطلب انواع انگیزه درونی و پاداشهایی را که از آنها برای ایجاد انگیزه استفاده میکنند، ذکر کردهایم:
۱. انگیزهی شایستگی و یادگیری
انگیزهی شایستگی که با عنوان انگیزهی یادگیری نیز شناخته میشود، توضیح میدهد که افراد بیشتر از پاداش نهایی، از خود «فرایند» انگیزه میگیرند. در واقع، مسیر طیشده مهمتر از مقصد است، زیرا افرادی که تحتتأثیر این نوع انگیزه از انواع انگیزه باشند، هرچه بیشتر بیاموزند انگیزهی بیشتری نیز پیدا میکنند؛ بدین معنا که به جای تمرکز کردن روی مقصد، در مسیر اهدافشان قدم برمیدارند و برای رسیدن به آنها تلاش میکنند.
به عنوان مثال، موقعیتی را تصور کنید که میخواهید ترفیع شغلی بگیرید. اگر انگیزهی شما یادگیری مهارتها و دانش بیشتر (نه افزایش سطح درآمد) باشد، این نوع انگیزه از نوع شایستگی و یادگیری است. انگیزهی شایستگی یکی از مهمترین و ارزشمندترین انواع انگیزههاست و بهکارگیری آن در تمام راهبردهای موفقیت کمک بسیاری به افراد میکند. دلیل این امر مشخص است. برخلاف پول و مادیات، دانش و مهارتهای حرفهای و تخصصی داراییهایی هستند که هیچکس نمیتواند از شما بگیرد و نقش آنها در موفقیت و پیشرفت شغلی بسیار پررنگتر از پول است.
۲. انگیزهی نگرش
این سوال برای بسیاری از افراد پیش میآید که انگیزه نگرش در انواع انگیزه یعنی چه؟ انگیزهی نگرش در واقع به انگیزهای گفته میشود که ریشه در دیدگاه خودتان یا اطرافیان دارد؛ بدین معنا که وقتی به دلیل نگرش و باورهایتان کاری را انجام میدهید، انگیزهی شما از نوع نگرش است. اگرچه شباهتهایی بین این نوع انگیزه با انگیزهی اجتماعی بیرونی وجود دارند، در انگیزهی ناشی از نگرش، فرد به دنبال دیدگاه، طرز تفکر و احساسات خود و اطرافیانش فعالیت میکند.
برای مثال، اگر میخواهید به این دلیل که شادی دیگران خوشحالتان میکند، به صورت داوطلبانه در آشپزخانهای که برای فقرا و نیازمندان غذا تهیه میکند کار کنید، انگیزهی شما از دیدگاهی که دارید ناشی شدهاست؛ یا اگر مدیر یک شرکت هستید و از پیشرفت و شکوفایی کارمندانتان لذت میبرید، انگیزهی شما از نوع نگرش است. تا به این جای کار با ۲ نوع انگیزه از انواع انگیزه درونی آشنا شدید که در ادامه مطلب موارد دیگر را نیز بررسی میکنیم.
۳. انگیزهی دستاورد
انواع انگیزه درونی شامل انگیزه دستاورد میشود. در این نوع انگیزه افراد برای دستیابی به اهداف خاصی که دارند، به سمت آنها کشیده میشوند. در انگیزهی ناشی از دستاورد غالب افراد به دنبال رسیدن به هدف هستند، نه پاداشی که همراه با آن دریافت میکنند. به عنوان مثال، یک کارآفرین ممکن است کسبوکاری را با هدف ایجاد کلاس جهانی (نه لزوما به دلیل مقاصد مالی) راهاندازی کند.
اگرچه رسیدن به یک هدف ممکن است جز انواع انگیزه بیرونی به نظر برسد، این نوع انگیزه عموما درونی محسوب میشود، زیرا شما تحتتأثیر زرقوبرق پاداشهای احتمالی مثل پول یا شهرت نیستید و این از احساس لذت درونیای ناشی میشود که با انجام دادن کارها و رسیدن به اهداف ارزشمند به دست میآورید.
۴. انگیزهی خلاقیت
این نوع انگیزه از یک احساس درونی سرچشمه میگیرد و فرد را مجاب میکند که در خَلق کردن چیزی مشارکت داشتهباشد. نمونههای انگیزهی خلاقیت شامل مواردی هستند که خلاقیت خود را در آنها به کار میگیرید. هر شرایطی که نویسندگان را به نوشتن کتاب، بازیگران را به بازی در فیلم، نوازندگان را به نواختن ساز و کارآفرینان را به راهاندازی کسبوکار ترغیب میکند، از جنس خلاقیت است.
انگیزهی خلاقیت معمولا در قالب یک احساس درونی برای بیان مطالب و انجام کارها ظاهر میشود. حال چه بخواهید تمام دنیا هنر شما را ببینند، چه فقط نظر تعدادی از دوستانتان درمورد نقاشیهایی که میکشید برایتان مهم باشد، وقتی به خَلق آثاری دست میزنید تا هنر و توانایی خود را نشان دهید، انگیزهی شما از نوع خلاقیت است. چیزهایی که خَلق میکنید، میتوانند ملموس یا حتی نامحسوس و زودگذر باشند. در این مطلب با ۴ انگیزه از انواع انگیزه درونی آشنا شدید که میتوانند تاثیر بسیاری بر روی انگیزه شما داشته باشد. پس از آشنایی با انگیزه فیزیولوژیکی به بررسی انواع انگیزه بیرونی خواهیم پرداخت.
۵. انگیزهی فیزیولوژیکی
برخی اوقات، افراد تحتتأثیر یک نیروی درونی غیرقابلوصف به سمت چیزی کشیده میشوند. برای مثال، وقتی شخصی را از روی عشق و علاقه وارد زندگی خود میکنند، با چنین حالتی مواجه میشوند. تمام اقدامات از احساسات اساسی و عمیقی نشئت میگیرند که ماهیت فیزیولوژیکی دارند و نمیتوان آنها را انکار کرد یا نادیده گرفت. این حالت یکی از انواع انگیزه فیزیولوژیک است که با وجود درونی بودن، از کنترل و ارادهی ما خارج است.
بر اساس هرم مازلو انگیزههای انسان تحتتأثیر نیازهای اصلی (غذا، پوشاک و مسکن) و همچنین نیازهای سطح بالاتر (احساس کامیابی و خودشکوفایی) هستند. تمام انسانها این نیازهای درونی را دارند و تلاش میکنند به آنها پاسخ دهند که این بهخوبی قدرت انگیزههای فیزیولوژیک را نشان میدهد.
انواع انگیزه از نوع بیرونی
در ادامه به انواع انگیزه خارجی و پاداشهایی که شما را به حرکت وامیدارند، اشاره میکنیم.
۱. انگیزهی پاداش
اولین نوع از انواع انگیزه بیرونی، انگیزه پاداش است. برخلاف انگیزهی دستاورد، آنچه در اینجا فرد را به حرکت وادار میکند، پاداشی مثل پول یا جایگاه و مقام است و دستیابی به خود هدف اهمیت چندانی ندارد؛ یعنی افرادی که تحتتأثیر انگیزهی پاداش هستند، به دنبال رسیدن به پاداش نهایت تلاش خود را به کار میگیرند.
برای مثال، اگر میخواهید ترفیع بگیرید تا حقوق و دستمزد بیشتری داشتهباشید، در حالی که مسئولیتها و مهارتهای جدید شما را ترغیب نمیکنند، انگیزهی شما از نوع پاداش است. البته باید اشاره کنیم که انگیزهی ناشی از پاداش چیز بدی نیست؛ اگرچه انگیزهی پاداش و انگیزهی دستاورد نقطهی مقابل یکدیگر به نظر میرسند، میتوانند کاملا سازگار با هم برای رسیدن به یک هدف استفاده شوند.
برای مثال، فرض کنید آنچه شما را تشویق میکند که ترفیع بگیرید، یادگیری مهارتها، مسئولیت بیشتر و داشتن حقوق و مزایای بهتر باشد. در این حالت یک عامل درونی (انگیزهی دستاورد) و یک عامل بیرونی (انگیزه دریافت پاداش) باعث میشوند تا نیروی محرکهی شما ۲ برابر شود. سعی کنید در اهداف خود به دنبال انواع انگیزه درونی و بیرونی باشید تا بتوانید این دو نیروی قوی را با یکدیگر ادغام کنید.
۲. انگیزهی ترس
دومین نوع از انواع انگیزه بیرونی، انگیزه ترس است. انگیزهی ترس با استفاده از یادآوری عواقب بد و ناگوار، افراد را به سمت انجام کارهایشان سوق میدهد. انگیزهی ترس را میتوان به عنوان یک «انگیزهی منفی» در نظر گرفت، زیرا شما فقط تلاش میکنید که از عواقب بد جلوگیری کنید، به جای اینکه خود یا دیگران را با نتایج مثبت تشویق کنید. انگیزهی ترس از تنبیه یا محرکهای منفی، مانند اخراج کردن، به عنوان راهی برای حرکت به سمت اهداف و انجام وظایفتان استفاده میکند.
اگرچه انگیزه ترس بد به نظر میرسد، در واقع برای رسیدن به اهداف مثبت میتواند کمکتان کند. به عنوان مثال، اگر اضافه وزن دارید و دوست ندارید کسی بدن شما را ببیند، همزمان در باشگاه و کلاس آموزش شنا ثبتنام کنید. ترس از استخر رفتن مجبورتان میکند که به طور مرتب باشگاه بروید. انگیزهی ترس جزئی از انواع انگیزه بیرونی است که باید آن را به عنوان عوامل استرسزا یا محدودیتهای مثبت در نظر بگیرید که به شما کمک میکند تا بر عادات بدتان غلبه کنید.
۳. انگیزهی قدرت
انگیزهی قدرت به معنای داشتن قدرت کنترل زندگی خود و دیگران است. تمام افراد میخواهند حق انتخاب داشتهباشند؛ بنابراین، تلاش میکنند روی محیط اطراف خود کنترل بیشتری پیدا کنند تا بتوانند حق انتخاب خود را افزایش دهند؛ به همین دلیل، اساس انگیزهی قدرت توانایی انتخاب مسیر زندگی خود و دیگران است.
در دورههایی از تاریخ انگیزهی ناشی از قدرت باعث بروز فجایع بزرگی شدهاند، از جمله حکومت نازی آلمان که میل به قدرت و کنترل دیگران در آن تمام اصول اخلاقی و ارزشهای انسانی را زیر سؤال میبرد. البته میل به قدرت همیشه تا این حد مخرب نیست و اگر شدت آن تعدیل شود، میتواند مفید نیز باشد. اینکه بتوانیم روی زندگی خود کنترل بهتری داشتهباشیم، کمک بسیاری به موفقیت و انجام هرچه بهتر مسئولیتهایی که داریم میکند. تا به این جای کار با ۳ نوع انگیزه از انواع انگیزه بیرونی آشنا شدید که پس از آشنایی با آخرین مورد آن یعنی انگیزه ارتباط اجتماعی به کاربرد هر یک از آنها میپردازیم
۴. انگیزه ارتباطات اجتماعی
انسانها موجوداتی اجتماعی هستند. انگیزهی اجتماعی که به آن انگیزهی وابستگی نیز گفته میشود، بیان میکند که احساس تعلق و مقبولیت به ما انگیزه میدهد. انسانها تمایلی درونی به برقراری ارتباط با دیگران دارند و انگیزهی اجتماعی باعث میشود که با همکاری در یک گروه اجتماعی به دنبال ارتباط باشیم. اگرچه به نظر میرسد که این نوعی انگیزهی درونی باشد، در واقع این انگیزه از مقبولیتی که سایر افراد به ما میدهند، حاصل شدهاست و چیزی نیست که افراد بتوانند در خودشان ایجاد کنند.
روانشناسی تکاملی به ما میآموزد که تمام انسانها نیازمند برقراری روابط اجتماعی هستند؛ به همین دلیل، مهم است که همواره به دنبال روابط جدید باشید و همچنین در جهت رشد ارتباطاتی که از قبل دارید بکوشید. یافتن گروهی از افراد که دوستتان دارند و شما نیز نسبت به آنها احساس تعلق میکنید، میتواند شما را به سمت موفقیت سوق بدهد و نشاط و خوشبختی شما را تضمین کند. حال که با تمام انواع انگیزه بیرونی آشنا شدید، سوال این است که کاربرد این انگیزهها چیست؟
کاربرد هریک از انواع انگیزه
بهترین راهبرد این است که انواع گوناگون انگیزهها را با هم ترکیب کنید و برای رسیدن به اهدافتان همزمان آنها را به کار بگیرید؛ با این حال، ممکن است در شرایطی خاص به ترکیب انگیزههای گوناگون با یکدیگر نیاز داشتهباشید.
برای آشنایی بیشتر با ترکیب انواع انگیزههای مختلف و اینکه هریک برای چه زمانی مناسباند، ادامهی مطلب را دنبال کنید.
انواع انگیزه در کسبوکار
دنیای کسبوکار شرایط منحصربهفردی دارد. شما اغلب تلاش میکنید به خودتان و سایر افراد انگیزه بدهید. برخی اوقات، حتی سعی میکنید در دیگران بیش از خودتان انگیزه ایجاد کنید.
برای اینکه بتوانید انگیزهی کافی برای خود و تیمتان به وجود آورید، موارد زیر را به یاد بسپارید.
انواع انگیزه در کسبوکار:
- انگیزهی دستاورد؛
- انگیزهی پاداش؛
- انگیزهی ترس؛
- انگیزهی قدرت؛
- انگیزهی شایستگی؛
- انگیزهی نگرش؛
- انگیزهی خلاقیت.
انواع انگیزه در ورزش
در ورزش نیز مانند کسبوکار انواع انگیزه وجود دارد که میتواند مختص به فرد یا تیم باشد. انگیزهی درونی و بیرونی برای هریک از ورزشکاران میتوانند محرکهای قدرتمندی باشند. به عنوان مثال، ممکن است انگیزهی یک ورزشکار برای برنده شدن در مسابقهای به چالش کشیدن شایستگیها و تواناییهای خود و از طرفی دریافت جایزهی نقدی آن باشد.
برای تیمها انگیزه در غالب موارد از نوع بیرونی است و روی اهداف کل تیم در جهت برنده شدن متمرکز میشود. در تیمهایی که ساختار پیچیدهتری دارند و تمام اعضا به پیشرفت و موفقیت یکدیگر علاقهمندند، انگیزهی درونی نیز کاربرد خواهد داشت.
در ادامه انواع انگیزه مخصوص ورزش را بیان کردهایم:
- انگیزهی دستاورد؛
- انگیزهی پاداش؛
- انگیزهی ترس؛
- انگیزهی قدرت؛
- انگیزهی شایستگی.
انواع انگیزه در آموزش
انگیزهها در محیطهای آموزشی به جای اینکه به صورت عملی به افراد آموزش داده شوند، حالت تئوری به خود میگیرند؛ به همین دلیل، باید از تئوریها و نظریههای توقع، برابری و هیجان برای انگیزه دادن در سیستمهای آموزشی بهره گرفت. خوشبختانه، در صورت استفادهی صحیح از نظریات انگیزشی میتوان به محرکهای انگیزشی عملی و قدرتمندی برای خود و دیگران تبدیل شد.
انواع انگیزه برای دانشجویان
اگر دانشجویی هستید که میخواهید برای تحصیل انگیزه داشتهباشید یا معلم هستید و میخواهید به دانشآموزانتان انگیزه بدهید، پیشنهاد میکنیم از ارائه دادن تئوریهای انواع انگیزه، که در قسمت آموزش به آنها اشاره کردیم، صرفنظر کنید. در اینجا بهتر است با شناخت انگیزههای ضروری مسیر موفقیت خود را هموار کنید.
انواع انگیزه مناسب دانشجویان شامل موارد زیر هستند:
- انگیزهی دستاورد؛
- انگیزهی پاداش؛
- انگیزهی شایستگی؛
- انگیزهی خلاقیت.
انواع انگیزه در روانشناسی
روانشناسی و روانشناسان، همانند آموزش، بیشتر از اینکه به توصیههای عملی یا کاربردی بپردازند، به نظریههای انواع انگیزه علاقهمندند؛ به همین دلیل، بیشتر نظریههای روانشناسی در دوران تحصیل آموزش داده میشوند. نظریههایی مانند انتظار انگیزه، عدالت انگیزه و برانگیختگی انگیزه بیشترین کاربرد را در روانشناسی دارند.
سؤالات متداول
چند نوع انگیزه وجود دارد؟
انگیزه انواع مختلفی دارد. جامعترین آنها انگیزههای درونی و بیرونی هستند که تمام پاداشهای درونی و بیرونی را نشان میدهند؛ با این حال، در این ۲ دسته حدود ۷۹ نوع انگیزهی خاص وجود دارد که هریک از آنها یک عامل انگیزشی را برجسته میکند.
برخی از تکنیکهای انگیزشی چیست؟
تکنیکهای زیادی به منظور انگیزه دادن به افراد و همچنین گروهها استفاده میشوند. به عنوان مثال، مشوقهای مثبت (افزایش سطح درآمد یا ارتقای شغلی) و همچنین مشوقهای منفی (تنبیه) روشهای انگیزشی هستند. در نهایت، هر برنامهی عملیاتیای که به افزایش انواع انگیزه در خود شخص یا اطرافیان او منجر شود، به عنوان یک روش انگیزشی شناخته میشود.
آیا انگیزه میتواند منفی یا مثبت باشد؟
بله، انگیزه میتواند از نوع مثبت یا منفی باشد. به عنوان مثال، شما میتوانید از طریق تکنیکهای مثبتی (تحسین کردن) و تکنیکهای منفی (تنبیه) به افراد انگیزه دهید؛ همچنین، شما بسته به اقدامات انتخابیتان، میتوانید آنها را ترغیب یا منصرف کنید.
سبک انگیزشی غالب شما چیست؟ برای آگاهی از سبک انگیزشی غالب خود روی دکمهی زیر کلیک کنید:
خلاصه
به طور کلی، در حالی که تمام انواع انگیزهها درونی یا بیرونی هستند، انواع مختلفی از انگیزهها وجود دارند که میتوانند برای رسیدن به موفقیت به شما کمک کنند. هریک از انگیزهها عامل انگیزشی خاص خود را دارند، اما شما میتوانید از چندین نوع انگیزه در کنار هم برای دستیابی به اهدافتان استفاده کنید. مطمئن شوید که از هریک در زمان و مکان درست استفاده کنید؛ همچنین، تلاش کنید که دریابید کدامیک بیشار از سایرین انگیزهی شما را افزایش دادهاست.
منبع: evantarver.com
شما این جلسه از انگیزه و راهکارهای ایجاد انگیزه را مطالعه کردهاید.
برای ثبت این جلسه و مطالعه کامل دوره، وارد شوید.
دیدگاه