تسویه حساب کارگر چیست؟ هر آنچه باید درباره‌ی آن بدانید
- تسویه حساب با کارگر چیست؟
- مراحل تسویه حساب با کارگر
- نکات مهم در رابطه با نوشتن برگه تسویه حساب کارگر
هر قرارداد کار پس از طی زمان معینی به پایان می‌رسد. در زمان اتمام قرارداد، کارگر و کارفرما باید نسبت به اتمام دوره همکاری خود با یکدیگر مراحلی را طی کرده و تسویه حساب نهایی را انجام دهند. تسویه حساب یکی از مهمترین مراحل شغلی هر نیروی کار پس از اتمام قرارداد یا پایان فصل کاری است و باید هر دو طرف قرارداد یعنی کارگر و کارفرما، با داشتن اطلاعات کافی و کامل از این پروسه و نحوه‌ی نوشتن برگه تسویه حساب کارگر، به‌بهترین شکل ممکن دوره همکاری خود را به پایان برسانند.
در این مطلب به بررسی موضوع تسویه حساب با کارگران بپردازیم و مهمترین قوانین و نکات موجود درنوشتن برگه تسویه حساب کارگر را با هم مرور کنیم. همراه ما باشید.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
تسویه حساب با کارگر چیست؟
انجام این پروسه معمولا با محاسبه زمان اشتغال کارگر، تعداد مرخصی‌ها، بدهکاری یا بستانکاری کارگر و تمام موارد مشابه آن انجام شده و مبلغ نهایی با رضایت طرفین در برگه درج و سپس امضا می‌شود.
این فرایند به‌صورت خلاصه تمام کاری است که در زمان تسویه حساب کارگر اتفاق می‌افتد، اما معمولا این کار به این سهولت تمام نمی‌شود و بخشهای مختلفی دارد.
یکی از مهمترین نکاتی که در زمان تسویه حساب کارگران وجود دارد، تسویه حساب محضری یا تسویه حساب عادی است. در تسویه حساب عادی، تمام محاسبات حقوق و مزایای کارگر، بر روی کاغذهای عادی انجام شده و بر طبق آن‌ها پرداخت نهایی صورت می‌گیرد. این برگه‌ها که به اسناد عادی شناخته شده‌اند، در صورت بروز اختلاف میان کارگر و کارفرما، سند محکمی برای کارفرما نخواهند بود و کارگر به‌راحتی می‌تواند ادعای خسارت کند.
به همین خاطر سند دیگری نیز موجود است که به نام تسویه حساب محضری شناخته می‌شود. کارفرما با ارائه اسناد محضری و اخذ امضاهای لازم از کارگر، امکان شکایت‌های آتی را از بین می‌برد. با این وجود و حتی با حضور انواع سندهای محضری، شکایت کارگران در این رابطه ادامه داشت و به همین خاطر در سال ۱۳۹۷ و با صدور یک رأی جدید، دیوان عالی اداری اعلام کرده که صرف وجود تسویه حساب محضری، کافی نیست و باید مدارک دیگری نیز برای اثبات پرداخت تمام حق و حقوق کارگران از سوی کارفرما ارائه شود.
با توجه به این موارد و وجود حساسیت بالا نسبت به موضوع تسویه حساب با کارگر، بهتر است دانش خود را در این زمینه افزایش داده و چه به‌عنوان کارگر و چه به‌عنوان کارفرما، با اطلاعات کافی و کامل این فرایند را طی کنید.
مراحل تسویه حساب با کارگر
در زمان تسویه حساب، کارفرما باید سندی را تنظیم کند که در آن تمام حقوق، مزایا و همه پرداختی‌های کارگر در آن درج شده باشد. در این سند علاوه بر محاسبه پرداختی‌های کارگر، باید مراحل اداری و مالی و تعیین وضعیت بیمه بیکاری نیز انجام شده و سپس در صورت صحت و توافق کارگر و کارفرما بر مبلغ و جزئیات درج شده در سند، پرداخت صورت بگیرد. البته باید بدانید که این پرداختی نباید به‌صورت نقد باشد و مبلغ حتما باید به شماره حساب بانکی کارگر واریز شود. پس از پرداخت مبلغ، کارگر برگه تسویه حساب را امضا کرده و فرایند تسویه خاتمه می‌یابد. مهمترین بخشهای تسویه حساب با کارگر شامل مراحل زیر بوده و انجام این مراحل برای داشتن یک تسویه حساب دقیق و کامل، ضروری است.
۱. تسویه اداری
در مجموعه‌ها و سازمان‌های بزرگ، تسویه حساب اداری یکی از مهمترین بخشهای خاتمه کار است و باید پیش از امضای تسویه حساب، تسویه ادارای صورت بگیرد. ممکن است کارگر در مجموعه و شرکت محل اشتغال، ابزارهای مختلفی در اختیار داشته باشد که با توجه به نوع فعالیتش، ممکن است حفاظتی، ایمنی و یا رفاهی باشند. در تسویه ادارای باید تمام این ابزارها و وسایل به‌صورت کاملا سالم به مجموعه بازگردانده شوند.
علاوه بر این ممکن است در سایر بخشهای سازمان مثل فروشگاه، صندوق امانات و یا هر بخش دیگری، کارگر مبلغی را بدهکار باشد. به همین خاطر در اولین بخش تسویه حساب، کارگر باید به تمام این بخشهای مراجعه کرده و تسویه حساب را انجام دهد. یکی از روش‌های خوبی که در حال حاضر در اغلب سازمان‌ها انجام می‌شود، ارائه یک برگه به کارگر است که نام تمام بخشهای سازمان و نام مسئولین آن‌ها را در آن درج شده است. کارگر باید به هر بخش مراجعه کرده و با اخذ امضای مسئول آن بخش، پروسه تسویه حساب خود را آغاز کند.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
۲. تسویه حساب مالی
پس از تسویه اداری و تحویل‌گرفتن تمام ابزارآلاتی که در اختیار کارگر قرار گرفته بود، مرحله تسویه حساب مالی آغاز می‌شود. کارگر در این بخش باید به بخش اداری سازمان مراجعه کرده و وضعیت دقیق فعالیت خود، میزان مرخصی‌های استفاده شده و استفاده نشده، غیبت‌ها، تأخیرها و تمام موارد دیگر را تعیین کند.
پس از اتمام این مرحله، کارگر باید به بخش حسابداری سازمان مراجعه کرده و تمام مطالبات مالی خود را بررسی کند. بخشهای مهم در این قسمت، تعیین مطالبات حقوقی، مزایا و بدهکاری و یا بستانکاری و پس از آن تعیین میزان مزایای کارگر است. مزایای پایان کار نیز بر طبق قوانین موجود، شامل این موارد است:
- حق سنوات: دریافت مبلغی معادل یک ماه دستمزد به ازای هر سال اشتغال در مجموعه و درصورت اشتغال کمتر از یک سال، دریافت دستمزد معادل ۲ روز و نیم ثابت، به ازای هر یک ماه کار کردن در مجموعه؛
- دستمزد مبنا یا ثابت عیدی: دستمزد مبنا و یا ثابت عیدی یکی دیگر از پرداختی‌های در زمان اتمام کار است که به ازای یک سال آخر معادل دو ماه دستمزد و برای کمتر از یک سال، پرداخت مبلغی معادل ۵ روز دستمزد ثابت برای هر ماه کار در مجموعه خواهد بود؛
- مرخصی: در حالت عادی هر فرد شاغل قادر به ذخیره تنها ۹ روز از مرخصی‌های سالانه خود است و سایر مرخصی‌های استفاده نشده، از بین می‌روند. البته ممکن است کارگر در همان ابتدا با کارفرما توافقی داشته و بر طبق آن باید بهای روزهای مرخصی استفاده نشده را دریافت کند؛
- محاسبه میزان مرخصی: در برخی مجموعه‌ها، تمام روزهای مرخصی محاسبه و تسویه می‌شوند و مبنای پرداخت برای هر روز مرخصی معادل یک-سی‌ام مزایای دریافتی ماه است.
۳. تعیین وضعیت بیمه بیکاری کارگر
بیمه بیکاری یکی از مهمترین بخشهای دوران کاری یک کارگر است و این بخش در زمان تسویه حساب با کارفرما تعیین خواهد شد. قانون بیمه بیکاری این‌گونه است که اگر فرد پس از اتمام همکاری، بیکار شود و البته بیکاری او غیر ارادی و به‌خواست کارفرما یا به دلایل غیر قابل اجتناب دیگر بوده و قراردادی نداشته باشد، طبق قانون اگر دارای حداقل ۶ ماه خدمت در یک کار دائمی باشد، شامل دریافت مستمری بیمه بیکاری خواهد شد.
در صورت داشتن قرارداد کار، کارگر می‌تواند با یک نسخه از قرارداد خود و برگه تسویه حساب دریافت شده در زمان پایان کار، به اداره کار مراجعه کرده و با دریافت معرفی‌نامه، مستمری بیمه بیکاری دریافت کند.
۴. رضایتنامه کارگر
آخرین و یکی از مهمترین بخشهای تسویه حساب، اعطای رضایتنامه به کارگر است. داشتن رضایتنامه به کارگر کمک می‌کند که در آینده به‌راحتی یک کار دیگر یافته و شغل خود را در مجموعه دیگری ادامه دهد.
طبق ماده ۱۸۷ قانون کار، کارفرما مکلف است در زمان اتمام دوره کاری و بنا به درخواست کارگر، گواهی انجام کار با درج مدت زمان کاری کارگر (مدت زمان شروع، پایان و نوع کار انجام‌شده) را در اختیار او بگذارند.
با انجام این ۴ مرحله، تسویه حساب با کارگر بر طبق اصول لازم به‌اتمام خواهد رسید. یکی از مهمترین نکات موجود در این فرایند، برگه تسویه حساب است و تقریبا تمام موارد قانونی فعلی و آتی بین کارگر و کارفرما، بر طبق این برگه بررسی خواهد شد. به همین خاطر بهتر است پیش از تسویه حساب، از نکات مهم مرتبط با برگه تسویه حساب نیز مطلع شوید. در بخش بعد به بررسی برگه تسویه حساب خواهیم پرداخت.
نکات مهم در رابطه با نوشتن برگه تسویه حساب کارگر
مهمترین نکته راجع به برگه تسویه این است که باید برای هر کارگر به‌صورت مجزا یک برگه تسویه نوشته و تکمیل شود و مهم‌تر از همه اینکه از کپی‌کردن یک برگه تسویه یکسان برای تمام افراد خودداری نمایید.
انجام این کار به این دلیل ضرورت دارد که هر برگه موارد قانونی مختص به خود را خواهد داشت و از آن‌جا که شرایط کاری و استخدامی همه کارگران یکسان نیست، برگه تسویه آن‌ها نیز نمی‌تواند یکسان باشد.
نکته مهم دیگری که باید در نظر داشته باشید این است که همراه با برگه تسویه حساب، ارائه سند پرداختی به کارگر نیز ضرورت دارد. نداشتن سند پرداختی به معنای عدم پرداخت حق و حقوق کارگر بوده و می‌تواند مشکلات قانونی مختلفی برای کارفرما ایجاد کند.
جمع‌بندی نهایی
یکی از مهمترین بخشهای اتمام کار، تسویه حساب کارگر و کارفرما است. کارفرما باید با محاسبه دقیق حقوق و مزایای نیروی کار خود، تسویه حساب را بر طبق قوانین اداره کار کشور انجام داده و تمام مزایای کارگر را پرداخت کند. متاسفانه در این بخش شاهد موارد مختلفی از اخذ امضای غیرقانونی یا تسویه حساب صوری هستیم، هر چند هیچ‌کدام از این موارد جنبه قانونی ندارد و حتی با این وجود، کارگر می‌تواند به مراجع معتبر مراجعه کرده و نسبت به این موارد برای شکایت از کارفرما اقدام کند.
برای جلوگیری از ایجاد این گونه موارد، توصیه می‌کنیم پیش از اتمام دوره کاری، از تمام جنبه‌های قانونی تسویه حساب مطلع شده و بر اساس آن، کار خود را با کارگر یا کارفرمای طرف قراردادتان خاتمه دهید.
با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.
دیدگاه