اظهارنامه مالیاتی شخص حقیقی و حقوقی (راهنمای جامع)
- اظهارنامه مالیاتی چیست؟
- خوداظهاری چیست؟
- انواع اظهارنامه مالیاتی کدامند؟
- تکمیل و ارسال اظهارنامه بر عهده چه کسانی است؟
- چه مدارکی برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی لازم است؟
- اظهارنامه مالیاتی شخص حقیقی و حقوقی به چه‌صورت تکمیل می‌شود؟
- جریمه دیرکرد ارسال اظهارنامه مالیاتی شخص حقیقی و حقوقی چیست؟
سازمان امور مالیاتی وظیفه محاسبه و اخذ مالیات از سایر افراد حقیقی و حقوقی جامعه را برعهده دارد. از این مالیات جمع‌آوری شده در راستای تأمین مخارج عمومی کشور استفاده می‌شود و شامل تمام مواردی است که دولت‌ها تأمین هزینه‌های آن‌ها را برعهده دارند. در این مطلب قصد داریم به بررسی اظهارنامه مالیاتی شخص حقیقی و حقوقی بپردازیم و پاسخ دهیم اظهارنامه مالیاتی چیست، چه کسانی باید این اظهارنامه‌ها را تکمیل و ارسال کنند و از همه مهم‌تر نحوه تکمیل آن‌ها به چه صورت است.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
اظهارنامه مالیاتی چیست؟
اظهارنامه مالیاتی در واقع یک گزارش کامل از درآمدها، هزینه‌ها و تمام اطلاعات مالی دیگری است که باید به وزارت دارایی ارسال شود. افراد باید در زمان معین‌شده این اطلاعات را ثبت کرده و به سازمان دارایی ارسال کنند، زیرا عدم ارسال یا تأخیر در ارسال این گزارش باعث صدور جریمه خواهد شد.
تا پیش از این، ارسال اظهارنامه به‌صورت کاغذی و حضوری انجام می‌شد؛ اما خوشبختانه در حال حاضر و از سال ۱۳۹۱، انجام این فعالیت از طریق سامانه‌های مشخص و به‌صورت الکترونیکی انجام می‌شود. افراد می‌توانند به‌صورت الکترونیکی این خود اظهاری را انجام داده و کد رهگیری مربوط به آن را دریافت کنند.
تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی، به دو مورد مهم یعنی شناسه ملی شرکت و سال مالیاتی بستگی دارد. شناسه ملی شرکت باید از طریق سایت سازمان ثبت اسناد و املاک قوه قضاییه گرفته شود.
سال مالیاتی، به‌صورت رسمی از ۱ فروردین آغاز شده و تا ۲۹ اسفند ادامه دارد. به‌صورت طبیعی آغاز کار شرکت‌ها و مؤسسه‌های مختلف همیشه از ابتدای سال جدید نیست و به همین خاطر تاریخ شروع فعالیت یک مجموعه یا مؤسسه، آغاز سال مالی آن بوده و تا ۱۲ ماه پس از آن، این سال مالی ادامه دارد. اگر سال مالی یک شرکت با سال مالیاتی رسمی تطابق نداشته باشد، مبنای محاسبه درآمد سالانه، سال مالی آن مجموعه خواهد بود.
مسئولان آن مجموعه تا ۴ ماه پس از اتمام سال مالی شرکت خود، فرصت دارند که اظهارنامه مالیاتی خود را تکمیل کرده و ارائه دهند. با وجود این توضیحات کاملا واضح است که افراد حقیقی سال مالی مجزا ندارند و بر طبق سال مالیاتی رسمی، باید مدارک مربوطه را ارائه دهند.
زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی حداکثر تا ۳۱ تیر است و تمام افرادی که سال مالیاتی آن‌ها بر طبق تاریخ مشخص‌شده رسمی است، باید در این زمان اظهارنامه مالیاتی خود را تحویل دهند. در غیر این صورت، ملاک تعیین زمان ارسال، بر طبق سال مالی آن شرکت است.
محاسبه مالیات به دو روش علی‌الراس و خوداظهاری امکان‌پذیر است:
- روش علی‌الراس: در روش علی‌الراس ماموران اداره مالیات به‌صورت مستقیم مسئولیت تمام فرآیند محاسبه اموال مجموعه‌ها و افراد حقیقی یا حقوقی را برعهده گرفته و مالیات اموال‌شان را حساب می‌کنند. در این حالت، افراد تنها وظیفه پرداخت آن مبالغ را برعهده دارند؛
- روش خود اظهاری: روش دیگری نیز وجود دارد که روش خود اظهاری است و در این حالت افراد حقیقی یا حقوقی، اعلام می‌کنند که در «سال مالیاتی» خود چقدر سود داشتند و میزان مالیات پرداختی آن‌ها به چه میزان است. در ادامه‌ی مطلب توضیحات بیشتری در مورد خوداظهاری ارائه خواهیم داد.
خوداظهاری چیست؟
یکی از اصطلاحات پر تکرار در این حوزه، خوداظهاری است که به‌عنوان یک مودی مالیاتی باید با آن آشنا باشید.
خوداظهاری زمانی است که افراد حقیقی یا حقوقی جمع‌آوری مدارک خود را بدون کمک ماموران سازمان امور مالیاتی انجام داده، میزان مالیات را محاسبه و برای پرداخت آن اقدام می‌کنند.
پس از خوداظهاری تمام مدارک توسط کارشناس امور مالیاتی بررسی خواهد شد و بر اساس مقدار مالیات اعلام‌شده از سوی افراد، پرداخت صورت می‌گیرد. البته این حالت تنها زمانی رخ خواهد داد که مدارک فرد با مدارک کارشناس کاملا تطابق داشته باشند.
نکته مهم این است که اگر شرکت‌ها به مدت ۳ سال متوالی به‌صورت خوداظهاری مدارک خود را ارائه داده باشند و اظهارنامه مالیاتی آن‌ها مورد تایید واقع شود، به آن‌ها امتیاز خوش‌حسابی تعلق گرفته و این موضوع در پرداخت مالیات آتی آن‌ها لحاظ می‌شود.
انواع اظهارنامه مالیاتی کدامند؟
اظهارنامه مالیاتی به چندین دسته کلی تقسیم می‌شود که پیش از تکمیل اظهارنامه مالیاتی خود، باید با انواع آن آشنا شوید:
- اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی: به دو دسته اظهارنامه انفرادی و اظهارنامه مشارکتی قابل ارائه است و تا پایان خرداد آخرین مهلت ارسال آن خواهد بود؛
- اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی: اشخاص حقوقی و شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در تاریخ ۲۹ اسفند به‌اتمام می‌رسد، تا تیر ماه باید اظهارنامه مالیاتی خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند؛
- اظهارنامه املاک: تمام افرادی که ملک یا املاکی دارند و آن را به سایرین اجاره می‌دهند، باید مالیات آن را پرداخت کنند. پایان تیر ماه آخرین فرصت ارائه اظهارنامه مالیاتی املاک است؛
- اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل خودرو: تمام افراد مالک خودروهای باری، راه‌سازی، عمومی و تاکسی‌ها در پایان سال باید مالیات بر درآمد کسب‌شده را بپردازند؛
- اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده: این نوع اظهارنامه به‌صورت فصلی تسویه می‌شود؛
- اظهارنامه مالیات بر ارث: به دو دسته مالیات بر ارث به جا مانده و مالیات بر ارث مستقیم تقسیم می‌شود و تا یک سال پس از فوت فرد، وراث فرصت ارسال اظهارنامه را خواهند داشت؛
- اظهارنامه انحلال شرکت: پس از تصمیم‌گیری برای انحلال شرکت، باید اظهارنامه انحلال را که شامل اطلاعاتی هم‌چون میزان سود، زیان، درآمد و هزینه‌های شرکت بوده تا ۶ ماه پس از تاریخ انحلال شرکت به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند.
این ۶ مورد مهم‌ترین اظهارنامه‌های مالیاتی هستند که در این‌جا به‌صورت خلاصه آن‌ها را شرح دادیم. موارد دیگری نیز وجود دارند که در صورت لزوم باید برای آن‌ها نیز اظهارنامه مالیاتی اختصاصی تکمیل کرده و در طی زمان مشخص به سازمان امور مالیاتی تحویل دهید.
تکمیل و ارسال اظهارنامه بر عهده چه کسانی است؟
پیش از بررسی نحوه تکمیل یک اظهارنامه مالیاتی، باید به یک سوال مهم پاسخ دهیم: چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی تنظیم کنند و چه کسانی از انجام این کار معاف هستند؟ در این بخش به بررسی دقیق این موضوع می‌پردازیم.
تمام افراد ذکرشده در لیست زیر، ملزم به تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی هستند:
- تمام اشخاص حقیقی که در ایران شاغل بوده و باید مالیات خود را بپردازند؛
- تمام اشخاص حقوقی شاغل در ایران که معافیت مالیاتی نداشته و باید مالیات خود را بر طبق موارد مشخص‌شده پرداخت کنند؛
- تمام اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که محل کار آن‌ها خارج از ایران است؛
- تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که خارج از ایران اقامت دارند، اما درآمد آن‌ها از داخل کشور تأمین می‌شود؛
- تمام اتباع غیر ایرانی که در ایران درآمد دارند و مشمول پرداخت مالیات هستند.
تمام این افراد باید طبق موارد تعیین شده در قانون، اظهارنامه مالیاتی خود را تکمیل و سپس ارسال کنند. البته موارد مشخصی نیز وجود دارد که قانون ارسال اظهارنامه مالیاتی شامل آن‌ها نخواهد بود و در واقع مالیات پرداخت نمی‌کنند. موارد زیر در این دسته‌بندی قرار دارند:
- شهرداری‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه آن‌ها در تمام ۳۱ استان کشور؛
- تمام سازمان‌ها و نهادهایی که از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند؛
- تمامی موسسات و وزارت‌خانه‌ها؛
- کارگران، صیادان، عشایر، شرکت‌های تعاونی دانشجویی و دانش‌آموزی.
با توجه به این موارد باید بدانید که اگر شخص حقیقی یا حقوقی هستید که شرکت، مؤسسه، تعاونی، فروشگاه، کارگاه و سایر مجموعه‌های مشابه ثبت کرده‌اید، باید اظهارنامه مالیاتی خود را در طی زمان تعیین‌شده تکمیل و ارسال کنید. نکته مهم این است که اگر در طی سال گذشته هیچ فعالیتی نداشته و درآمد شما صفر باشد، با این وجود باید اقدام به تکمیل اظهارنامه کرده و دفتر روزنامه و دفتر کل را سفید تحویل دهید.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
چه مدارکی برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی لازم است؟
تکمیل اظهارنامه مالیاتی به مدارک زیر نیاز دارد:
- هر نوع مجوز صادر شده از مراجع ذی‌صلاح؛
- تمام مدارک شرکت و مؤسسه شامل اساس‌نامه، شرکت‌نامه، آخرین تغییرات اساس‌نامه و موضوع فعالیت شرکت؛
- اجازه‌نامه یا گواهی سند محل قانونی شرکت؛
- رونوشت از کارت ملی و شناسنامه اعضای هیئت مدیره و تمام کسانی که در مجموعه دارای امضای تعهدآور هستند؛
- گواهی ترازنامه اشخاص حقیقی و حقوقی؛
- صورت سود و زیان تمام افرادی که بر طبق قانون باید اظهارنامه عملکرد خود را تنظیم کنند؛
- مبلغ درآمد و فروش داخل یا خارج از کشور؛
- گواهی‌های گردش حساب با مهر شعبه شرکت، مؤسسه یا سازمان؛
- صورت بهای تمام شده کالاهای ساخته یا فروخته شده؛
- تمامی قراردادهای شرکت یا مؤسسه با اشخاص حقیقی، حقوقی، خصوصی یا دولتی؛
- مانده سود و زیان دوره‌های پیشین و گردش حساب تعدیلات سنواتی؛
- شماره ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری؛
- سند مالیات‌های پرداخت شده که تایید سازمان امور مالیاتی را داشته باشند؛
- کارت بازرگانی؛
- کد کاربری، رمز عبور، کد رهگیری پیش ثبت نام برای ارسال اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی؛
- گواهی حساب‌های سال‌های پیش فرد پرداخت‌کننده مالیات برای بررسی ممیز اداره مالیات؛
- تمام سندهایی که اداره دارایی به وجود آن‌ها نیاز داشته باشد، مثل پرداختی‌های بیمه.
برای انجام تمام فرآیندهای مالیاتی، باید وارد سایت شده و پس از ارسال مدارک و ثبت اطلاعات فردی و هویتی خود، پرونده تشکیل دهید. پس از آن با داشتن شناسه ملی و کد اقتصادی، به‌عنوان «مودی مالیاتی» شناخته خواهید شد و پس از طی شدن مراحل قانون، کد کاربری و رمز عبور شما ارسال خواهد شد. برای شروع انجام کارهای پرداختی و ارسال اظهارنامه مالیاتی، داشتن کد کاربری و رمز عبور الزامی است.
اظهارنامه مالیاتی شخص حقیقی و حقوقی به چه‌صورت تکمیل می‌شود؟
برای شروع باید وارد سایت www.tax.gov.ir شده و گزینه ارسال اظهارنامه به صورت الکترونیکی را انتخاب کنید. البته باید یادآوری کنیم که پیش از این باید دفاتر قانونی را در طی مدت زمان تعیین شده ارسال کرده باشید. اطلاعات ارائه شده در این بخش با اطلاعات درون دفاتر تطبیق داده می‌شوند و در صورت وجود اختلاف، مجموعه و شرکت متحمل جریمه خواهند شد.
پیش از ثبت نام، باید این مراحل را انجام دهید:
- برای دریافت کد اقتصادی ثبت نام کرده و کد اقتصادی خود را دریافت کنید؛
- در مرحله بعد باید شماره تلفن همراه شما تایید شود، زیرا تمام مراحل بعدی از طریق پیامک اطلاع رسانی خواهند شد؛
- در مرحله بعد اطلاعات و مشخصات فرد اصلی را وارد کرده و پس از آن اطلاعات سایر شرکا را ثبت کنید؛
- تاییدیه پستی با کد پستی ۱۰ رقمی را در سیستم وارد کنید؛
- تایید اطلاعات ثبت نام و ارائه اطلاعات کاربری که در این مرحله، تمامی اطلاعات باید تایید شده و هیچ مغایرتی وجود نداشته باشد؛
- دریافت اطلاعات هویتی از سوی سامانه ثبت نام اداره مالیات؛
- دریافت پیامک کد کاربری و رمز عبور؛
- ثبت الکترونیکی اظهارنامه مالیاتی که در این مرحله باید وارد سایت شده و اطلاعات سازمانی را وارد نمایید. اعتبار سنجی که در این مرحله تمام اطلاعات پرونده‌های فیزیکی با تمام اطلاعات وارد شده در سایت تطبیق داده شده و در صورت وجود مغایرت، از طریق پیامک مطلع خواهید شد. در صورت تایید اعتبار سنجی و گذر از این مرحله، وارد بازه ۴۵ روزه ارسال اظهارنامه الکترونیک خواهید شد؛
- تعیین نوع اظهارنامه و تکمیل تمام ۲۶ جدول مربوط به آن؛
- پیش از ارسال نهایی، نسخه پیش‌نویس را بررسی و در صورت درستی اطلاعات، اظهارنامه را ثبت نهایی کنید؛
- کد رهگیری را دریافت کرده و قبض مالیات برای شما صادر خواهد شد.
تکمیل جدول‌ها یکی از مهم‌ترین بخش‌های پروسه تکمیل اظهارنامه مالیاتی شخص حقیقی و حقوقی هستند و تمام اطلاعات مندرج در آن‌ها، باید به‌درستی و با دقت تکمیل شود. ۲۶ جدول مختلف در این بخش وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- پرداخت‌های مربوط به اظهارنامه؛
- اطلاعات مجوزهای تاسیس و بهره‌برداری؛
- اسامی اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل؛
- فهرست دفاتر رسمی ثبت‌شده؛
- جزئیات پذیرش بورس سهام؛
- درآمدهایی که مالیات‌شان قبلا پرداخت شده؛
- درآمدهای معاف؛
- استهلاک زیان سنواتی؛
- معافیت‌ها و بخشودگیهای مالیاتی؛
- توسعه، نوسازی و بازسازی واحدهای صنعتی و معدنی؛
- معافیت‌ها و بخشودگیهای فعالیت خارج از کشور؛
- فعالیت‌های حاصل از توافق‌نامه‌های مالیاتی؛
- ثبت کمک‌های مالی و پرداختی؛
- ترازنامه؛
- صورت سود و زیان؛
- گردش حساب سود یا زیان انباشته؛
- موجودی مواد و کالا؛
- سرمایه؛
- انواع محصولات با ترتیب بیشترین فروش؛
- بهای تمام شده کالای فروش رفته؛
- بهای تمام شده کار انجام شده پیمانکاری/خدماتی؛
- تعداد کارکنان شاغل در مجموعه؛
- درآمد ناخالص پیمانکاری یا خدمات؛
- فهرست صادرات و مابه‌تفاوت دریافتی؛
- اطلاعات مالک یا مالکین؛
- اطلاعات سرمایه‌گذاری خارجی.
تمام این ۲۶ مورد جدول‌هایی هستند که باید در طی پروسه تکمیل اظهارنامه مالیاتی آن‌ها را تکمیل کنید. در اظهارنامه مالیاتی، اطلاعات هویتی اشخاص حقیقی و حقوقی ثبت می‌شود و افراد باید با توجه به نوع فعالیت‌شان، موارد درخواستی خود را مطرح کنند. در جدول‌های مالیاتی نیز اطلاعات درخواستی با جزئیات کامل شرح داده شده است. اصلی‌ترین مواردی که در اظهارنامه مالیاتی باید طرح شوند، شامل موارد زیر است:
- صورت ترازنامه اشخاص حقیقی و حقوقی؛
- گردش حساب مواد اولیه، کالای ساخته شده، کالای بازرگانی و سایر کالاها؛
- صورت قراردادها و درآمدهای پیمانکاری؛
- صورت سود و زیان کلیه اشخاص مکلف به تنظیم اظهارنامه عملکرد؛
- مبلغ درآمد و فروش داخلی و خارجی؛
- صورت بهای تمام‌شده کالای ساخته شده و فروشرفته برای شرکت‌ها.
جریمه دیرکرد ارسال اظهارنامه مالیاتی برای شخص حقیقی و حقوقی چیست؟
تمام افراد حقیقی و حقوقی باید اظهارنامه مالیاتی را حداکثر تا آخرین مهلت اعلام‌شده ارسال کنند. اگر اظهارنامه مالیاتی به هر دلیلی تا انتهای زمان مقررشده پرداخت نشود، فرد شامل جریمه غیرقابل بخشش خواهد شد. جریمه دیرکرد ارسال اظهارنامه مالیاتی شخص حقیقی معادل ۱۰ درصد از کل مالیات پرداختی و برای افراد حقوقی معادل ۳۰ درصد از مالیات پرداختی خواهد بود.
موارد دیگری نیز وجود دارد که افراد حقیقی یا حقوقی دارایی خود را کتمان کرده و اطلاعات معامله‌ها، درآمدها و... در اظهارنامه افراد ثبت نمی‌شود. هر زمان که این اطلاعات درآمدهای کتمان‌شده از سازمان امور مالیات، در اختیار این سازمان قرار بگیرد؛ ممیزان مالیاتی درآمد و مالیات مربوط به آن را محاسبه کرده و مالیات آن را از فرد اخذ خواهند کرد.
فراموش نکنید جریمه تأخیر در ارسال اظهارنامه یا کتمان درآمد غیرقابل بخشش است و مبلغ محاسبه شده به مبلغ اولیه مالیات افزوده خواهد شد. از سوی دیگر این موارد قابل شکایت نیستند و فرد نمی‌تواند به هیچ مرجعی برای تخفیف یا اعتراض مراجعه کند. از سوی دیگر افرادی که شامل جریمه دیرکرد ارائه اظهارنامه مالیاتی شوند، از مزایایی که به سایرین در زمینه پرداخت‌های مالیاتی داده می‌شود، محروم خواهند بود.
جمع‌بندی نهایی
اظهارنامه مالیاتی یکی از مهم‌ترین گزارش‌هایی است که افراد حقیقی و حقوقی باید نسبت به ارائه آن اقدام کنند. در حال حاضر ارائه اظهارنامه مالیاتی به شکل الکترونیکی انجام می‌شود و با داشتن مدارک کامل و مراجعه به سایت مشخص شده، افراد می‌توانند اطلاعات خود را وارد کرده و اظهارنامه خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. توصیه می‌کنیم پیش از شروع کار، با انواع اظهارنامه مالیاتی آشنا شده و سپس نسبت به حوزه فعالیت و درآمد خود، اظهارنامه تعیین‌شده را کامل کرده و ارسال کنید.
با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.
دیدگاه