قانون بازنشستگی چیست؟ (بررسی شرایط سنی و سابقه کاری در حقوق بازنشستگی)
دوره بازنشستگی یکی از مهم‌ترین بخش‌های زندگی هر فرد شاغل بوده که در جوامع مدرن برای استراحت افراد پس از سال‌ها کار و خدمت‌رسانی به جامعه تعیین شده است. بازنشستگی همانند سایر بخش‌های کاری و اداری، قوانین بازنشستگی مختلفی دارد. در این مطلب قصد داریم بررسی کنیم که بازنشستگی چیست. پس اگر هر گونه ابهامی در این رابطه دارید، همراه ما باشید تا با شرایط بازنشستگی آشنا شویم.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
بازنشستگی چیست؟
تعریف دقیق بازنشستگی بهمعنای کنارهگیری از انجام شغل به دلایل مختلف است. فرد بازنشسته تا آخرین روز زندگیاش باید حقوق بازنشستگی دریافت کند و حتی پس از فوت او، بازماندگان واجد شرایط، میتوانند این مبلغ را دریافت نمایند. دلایل مختلفی برای کنارهگیری از ادامه شغل وجود دارد که بالابودن سن، بیماری‌های خاص و یا از کارافتادگی شامل این موارد خواهد بود.
در برخی از شغل‌ها بازه تعیین‌شده برای کار، ۳۰ سال و در برخی دیگر عدد متفاوتی است. بازه زمانی و شرایط بازنشستگی بر حسب سختی کار، میزان زیان‌آور بودن آن و حتی بر اساس قانون بازنشستگی کشورهای مختلف، تفاوت دارد. جنسیت فرد نیز جزو شرایط بازنشستگی است که بر این مدت زمان تاثیرگذار خواهد بود. حال که دریافتید بازنشستگی چیست باید با شرایط و قوانین آن نیز آشنا شوید.
شرایط و قوانین بازنشستگی
شرایط بازنشستگی به این صورت است:
- فرد شاغل به سن ۵۵ تا ۶۵ سال برسد؛
- سابقه کاری افراد بین ۳۰ الی ۳۵ سال باشد.
توجه به قوانین بازنشستگی این نکته نیز مهم است که در شرایط بازنشستگی مشاغل خاص مانند هیئت علمی دانشگاه‌ها یا قضات دیوان عالی کشور، سن بازنشستگی تا ۷۰ سال نیز قابل قبول خواهد بود.
سن بازنشستگی بر اساس ماده ۷۶ قانون اساسی، برای مردان ۶۰ سال و برای زنان ۵۵ سال است. اگر فردی به این سن برسد و حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشد؛ بر طبق قانون بازنشستگی می‌تواند بازنشسته شود. نکته مهم دیگر این است که فقط کارگر می‌تواند درخواست بازنشستگی کند و کارفرما تنها در یک حالت قادر به انجام این کار خواهد بود.
اگر سن کارگر از سن مقررشده در شرایط بازنشستگی، ۵ سال بیشتر باشد؛ کارفرما می‌تواند از سازمان تقاضای بازنشسته کردن فرد را داشته باشد و به جز این قوانین بازنشستگی، تحت هیچ حالت دیگری کارفرما نمی‌تواند برای کارگر و کارمند خود تقاضای بازنشستگی کند.
قانون بازنشستگی برای مردان
قوانین بازنشستگی با توجه به جنسیت کارگران تفاوت دارد. قانون بازنشستگی برای مردان به این صورت است:
- فرد بیمه‌شده با ۶۰ سال سن و داشتن ۲۰ سال سابقه پرداخت بیمه که می‌تواند با حداقل حقوق پایه و یا بیشتر از آن بازنشسته شود؛
- داشتن ۶۰ سال سن و کمتر از ۲۰ سال سابقه که در این حالت فرد به تعداد سال‌های پرداختی حق بیمه شامل قانون بازنشستگی خواهد شد؛
- فرد بیمه‌شده دارای ۶۰ سال سن و ۱۰ سال سابقه بیمه باشد؛
- در صورت داشتن کمتر از ۱۰ سال سابقه بیمه، فرد می‌تواند سابقه حق بیمه خود را خریداری کرده و با حقوقی معادل ماهانه ۱۰ روز حقوق بازنشسته شود؛
- فرد بیمه‌شده با داشتن ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه بیمه که با دریافت ماهانه حقوق کامل بازنشسته خواهد شد؛
- با توجه به قوانین بازنشستگی، فردی که سابقه بیمه‌اش بیش از ۳۵ سال است، بدون شرط سنی بازنشسته خواهد شد.
توجه کنید که در شرایط بازنشستگی حداکثر سابقه برای محاسبه و پذیرش در ۳۵ سال است و بیش از این مدت در سابقه خدمت فرد محاسبه نخواهد شد. یعنی برای ۴۰ سال خدمت نیز همان حداکثر سابقه ممکن یعنی ۳۵ سال حساب می‌شود.
قانون بازنشستگی برای زنان
این قوانین برای زنان نیز مشابه مردان بوده و تفاوت اصلی آن در شرایط سنی این دو گروه است. در برخی موارد نیز تلاش شده که شرایط بازنشستگی برای زنان کمی راحت‌تر باشد. قانون بازنشستگی برای زنان به شرح زیر است:
- امکان بازنشستگی با توجه به شرایط بازنشستگی برای فرد بیمه‌شده با ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه؛
- فرد بیمه‌شده با ۵۵ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه شامل قانون بازنشستگی می‌شود؛
- امکان بازنشستگی برای افراد ۴۲ ساله مشمول قانون کار و ۲۰ سال سابقه؛
- افراد با داشتن ۳۵ سال سابقه خدمت، بدون داشتن شرط سنی قادر به بازنشستگی خواهند بود؛
- اگر فرد تحت پوشش بیمه معلول عادی باشد، با داشتن ۴۵ سال سن و داشتن ۲۰ سال سابقه، قادر به تقاضای بازنشستگی خواهند بود؛
- فرد بیمه‌شده با داشتن ۵۵ سال سن و حداقل ۱۰ سال سابقه، می‌تواند تقاضای بازنشستگی کند.
قانون بازنشستگی در شرایط سخت و زیان‌آور
موارد ذکر شده برای قانون بازنشستگی در حالت عادی است. افرادی که در شرایط سخت و زیان‌آور فعالیت می‌کنند، یک قانون مهم و اصلی برای بازنشستگی خواهند داشت. اگر فرد بیمه‌شده شاغل در مشاغل سخت و زیان آور به‌مدت ۲۰ سال متناوب یا ۲۵ سال متوالی، حق بیمه را پرداخت کرده باشد؛ با توجه به قوانین بازنشستگی بدون نیاز به شرط سنی خاص قادر به تقاضای بازنشستگی است.
با توجه به این موارد باید بگوییم حداقل سن بازنشستگی در شرایط بازنشستگی برای زنان در حالت عادی ۴۵ سال و برای مردان ۵۰ سال است. قانون بازنشستگی ۲۵ سال با ۳۰ روز حقوق نیز یکی از تسهیلات ایجاد شده برای قشر بازنشسته کشور است که میتوانند با خرید مابقی حق بیمه خود، با ۲۵ سال سابقه و حقوق ۳۵ روز بازنشسته شوند. حال که متوجه شدید بازنشستگی چیست و شرایط و قوانین آن را نیز بررسی کردیم، در ادامه به انواع بازنشستگی خواهیم پرداخت.
انواع بازنشستگی
نکته مهمی که در قانون بازنشستگی باید به بررسی آن بپردازیم، انواع بازنشستگی است. به‌صورت کلی ۳ حالت بازنشستگی وجود دارد که شامل این موارد است:
- بازنشستگی اختیاری: در این نوع بازنشستگی دو حالت وجود دارد که یکی به اختیار اداره و دیگری به اختیار فرد است؛
- بازنشستگی اجباری: این حالت بیشترین شکل بازنشستگی را تشکیل می‌دهد و در زمان پایان کار (خدمت بین ۳۰ الی ۳۵، رسیدن به حداکثر سن ممکن، از کارافتادگی و یا فوت) فرد است؛
- بازنشستگی پیش از موعد: در این حالت کارمندان با ۵ سال ارفاق، میتوانند زودتر از موعد بازنشسته شوند و فرد با ۲۵ سال سابقه و ۳۰ روز حقوق ماهانه، بازنشسته خواهد شد.
در رابطه با شرایط بازنشستگی پیش از موعد، یک اصلاح کلی انجام شده که فرد با هر میزان سابقه، قادر به بازنشستگی است و حقوق او نیز معادل سال‌های خدمت او محاسبه خواهد شد. برای مثال فردی با داشتن ۲۶ سال سابقه خدمت، در زمان بازنشستگی حقوقی معادل ۲۶ روز کاری را ماهانه دریافت خواهد کرد.
یک حالت دیگر نیز در انواع بازنشستگی وجود دارد که آن را بانشستگی قهری مینامند. این نوع بازنشستگی به دلیل انجام تخلف اداری از سوی فرد است و به‌عنوان مجازات برای تخلف افراد در ماده ۹ قانون تخلفات اداری پیش‌بینی شده است. این بازنشستگی نوعی مجازات است و فرد می‌تواند در مقابل آن در تجدید نظرخواهی و یا دیوان عدالت ادارای، اعتراض کند.
قانون بازنشستگی کارمندان متوفی
اگر کارمند شاغل به هر دلیلی فوت کند، در همان زمان بازنشسته فرض شده و تحت قانون بازنشستگی، برای بازماندگان او حقوق بازنشستگی واریز خواهد شد و آن مبلغ را با عنوان «حقوق وظیفه وراث» مشخص می‌کنند. اگر فرد به سابقه خدمت مشخص‌شده نرسیده باشد، سابقه خدمت او ۱۵ سال در نظر گرفته می‌شود.
برای کارمندان از کارافتاده نیز در این بخش شرایط بازنشستگی خاصی وجود دارد، در این حالت علت فوت را بررسی خواهند. اگر علت فوت، همان علت از کارافتادگی باشد؛ حق و حقوق او جنبه ارفاقی خواهد داشت و کل حقوق او به بازماندگان پرداخت خواهد شد. اگر علت فوت مسئله دیگری باشد، چهارپنجم حقوق فرد را به‌عنوان حقوق وظیفه وراث پرداخت خواهند کرد.
فوت فرد بازنشسته نیز طبیعی‌ترین حالت قانون بازنشستگی کارمندان متوفی است و در این حالت، همان حقوق و دستمزد معمول به ورثه پرداخت خواهد شد.
جمع‌بندی قانون بازنشستگی
با توجه به این که در این مطلب بررسی کردیم بازنشستگی چیست، قانون بازنشستگی کشوری باید به تمام افراد بازنشسته خدمات و تسهیلات کامل را ارائه داد که متأسفانه انجام این مهم در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی مواجه شده است. کمبود منابع حقوقی بازنشستگی یکی از مواردی است که باید برای آن تدابیر مناسبی اندیشیده شود.
علاوه بر آن، شاید بتوان مهم‌ترین مشکل قوانین بازنشستگی را تنوع این بخش از قوانین بدانیم. با داشتن سه نظام بازنشستگی متفاوت که شامل قوانین تامین اجتماعی، مقررات استخدامی بازنشستگی و بازنشستگی لشکری است، قوانین بسیار گوناگونی برای بازنشستگان ایجاد می‌شود که تأمین هر کدام به منابع خاص خود نیاز دارد. در این نوشتار تلاش کردیم تا مهم‌ترین نکات مربوط به شرایط بازنشستگی را بررسی کنیم و امیدواریم ابهامات شما در این زمینه رفع شده باشد.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
دیدگاه