تعارض منافع در محل کار چیست؟ (همراه با ۲۰ مثال)
- تعارض منافع چیست؟
- درک تعارض منافع
- ۲۰ مثال برای تعارض منافع
- استراتژی‌هایی برای جلوگیری از بروز تعارض منافع در محل کار
اغلب شرکت‌ها فعالانه به دنبال رفع تضاد یا تعارض منافع در محیط کار هستند تا مطمئن شوند که کسب‌وکارشان موفقیت خود را حفظ می‌کند و در معرض مشکلات مرتبط با کارمندان قرار نمی‌گیرد. تعارض منافع می‌تواند بر عملکرد کارکنان (شیوه‌ی تصمیم‌گیری آنان)، تأثیر عمیقی بگذارد و به طور مستقیم یا غیرمستقیم سازمان‌ها و موفقیت آن‌ها را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد.
برخی از تعارضات منافع آشکارا دیده نمی‌شوند؛ بنابراین، مهم است که ماهیت این تعارضات را بشناسیم تا خودمان را در موقعیت‌های مشکل‌سازی که ممکن است ما را با کارفرما درگیر کنند، قرار ندهیم. در این مطلب توضیح خواهیم داد که تعارض منافع چیست، مثال تعارض منافع نیز ذکر خواهیم کرد و در نهایت به چند استراتژی برای جلوگیری از بروز تعارض منافع در محیط کار اشاره‌ای خواهیم کرد.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
تعارض منافع چیست؟
تعارض منافع زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از منافع شخصی شما با منافعی که باید به عنوان فردی مرتبط با شخص یا نهاد دیگر، مانند کارفرمای خود، داشته‌باشید، تداخل داشته‌باشد. تعارض منافع می‌تواند باعث شود که یکی از طرفین نیت و قصد طرف مقابل را زیر سؤال ببرد؛ هم‌چنین، بروز این تعارضات می‌تواند شما را به بررسی توانایی‌هایتان برای حفظ بی‌طرفی در افکار، ایده‌ها و تصمیماتتان دعوت کند.
در محل کار ممکن است تعارضی رخ بدهد که سبب شود کارفرما نیت شما را را زیر سؤال ببرد و احتمالا در ادامه، برای رسیدگی به مشکلات موجود یا احتمالی، گام‌های دیگری را نیز بردارد. پس از این که متوجه شدید تعارض منافع چیست، در زیر به برخی از انواع تعارض منافع اشاره می‌کنیم:
خویشاوندسالاری
اولین نوع تعارض منافع خویشاوندسالاری است. خویشاوندسالاری زمانی اتفاق می‌افتد که افراد عضوی از خانواده یا دوستان نزدیک خود را استخدام کنند، ترفیع رتبه دهند یا در محل کار با آنان به طرز ویژه‌ای برخورد کنند. ممکن است آن عضو خانواده یا دوست مزایای شغلی‌ای را دریافت کند که لزوما شایستگی آن‌ها را ندارد؛ به همین علت خویشاوندسالاری یکی از انواع تعارض منافع محسوب می‌شود. برای جلوگیری از چنین اتفاقی، مدیران و کارمندان می‌توانند روابط خود را آشکار کنند و در روند استخدام یا ترفیع افراد نزدیک به خود نقش نداشته‌باشند.
معامله به نفع خود
معامله به نفع خور هنگامی اتفاق می‌افتد که کارمند بخش امور مالی یک سازمان از اطلاعاتش درباره‌ی امور مالی سازمان یا از دسترسی خود به منابع مالی آن، به جای تلاش برای رسیدن به هدف سازمان برای رسیدن به سود شخصی استفاده می‌کند. برای اجتناب از این نوع تعارض منافع، افراد می‌توانند انتخاب کنند که بی‌طرف باقی بمانند و به نحوی رفتار کنند که گویا چنین اطلاعاتی را ندارند.
دریافت هدیه
اهمیت دریافت هدیه در تعارض منافع چیست؟ دریافت هدیه یکی دیگر از انواع تعارضات منافع است که زمانی اتفاق می‌افتد که فردی از سازمان هدیه‌ای را از یک مشتری، وندور (Vendor: به شرکت بازرگانی معتبری در زنجیره تأمین اطلاق می‌شود که کالا یا خدماتی را تأمین می‌کند) یا فرد دیگری که با او رابطه‌ی کاری دارد، دریافت می‌کند.
با این‌که این تبادل می‌تواند بدون غرض انجام بگیرد، اغلب شرکت‌ها سیاست‌هایی را تصویب کرده‌اند که چنین اتفاقی را ممنوع می‌کنند تا درباره‌ی سطح حرفه‌ای بودن روابط هیچ ابهامی باقی نماند. تعارض منافع فقط در صورتی رخ می‌دهد که کارمند هدیه‌ی وندور یا کارپرداز را قبول کند؛ بنابراین، بهترین کار این است که از فرد موردنظر تشکر کنید، ولی هدیه را نپذیرید.
تجارت غیرقانونی کارمند
تجارت غیرقانونی کارمندی زمانی اتفاق می‌افتد که فردی به اطلاعات محرمانه دسترسی داشته‌باشد و از آن‌ها برای پیشرفت خود یا آشنایان استفاده کند. این مورد یکی از متداول‌ترین نوع تعارض منافع در صنعت امور مالی است. افراد برای اجتناب از این رفتار می‌توانند اخلاق‌مداری و رفتار بی‌طرفانه‌ی خود را حفظ کنند یا در صورتی که احساس کنند به‌شدت وسوسه شده‌اند که خارج از عرف رفتار کنند، از جایگاه شغلی خود کناره‌گیری کنند.
با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.
درک تعارض منافع
زمانی که کارکنان کارشان را در یک سازمان شروع می‌کنند، سهام‌داران، مدیران و اعضای هیئت‌مدیره انتظار دارند که سطح معینی از تعهد به حفظ جایگاه شغلی در سازمان و عملکرد در جهت منافع تجاری در آن کارکنان وجود داشته‌باشد.
بخش منابع انسانی بارها از کارکنان می‌خواهد که توافق‌نامه‌ای را امضا کنند بیانگر این‌که فرد متوجه است کدام موارد به عنوان تعارض منافع شناخته می‌شوند و می‌پذیرد که از موقعیت‌هایی که ممکن است به عنوان تعارضات منافع تلقی شوند، بپرهیزد یا حداقل آن‌ها را فاش کند؛ حتی ممکن است در کتابچه‌ی راهنمای کارکنان بخش مجزایی را بیابید که به تشریح تعارضات منافع اختصاص یافته و توضیح داده‌است که اگر در موقعیتی قرار بگیرید که پتانسیل تعبیر آن به عنوان تعارض منافع وجود دارد، باید چه اقدامی کنید.
همه‌ی افراد سازمان، چه تازه‌کار باشند و چه از اعضای هیئت‌مدیره، ممکن است دچار تعارض منافع شوند. بسیار اهمیت دارد که اعضای هیئت‌مدیره با مسئولیت‌های مشخصی در سازمان، منافع تجاری سازمان را به دستاوردهای شخصی و منافع خاص خود ترجیح دهند. اگر این چنین نباشد، احتمالا سازمان‌های مرتبط با این افراد آسیب می‌بینند.
وقتی کارفرمایی تشخیص می‌دهد که تعارضی رخ داده‌است، کارمند موردنظر ممکن است نتایج متفاوتی را (از درخواست کارفرما برای رفع تعارض گرفته تا از دست دادن شغل به طور کامل) تجربه کند. این تجربه بستگی دارد به این‌که کارمند چگونه تعارض و پیامدهای احتمالی بروز آن را مدیریت کرده‌است.
هم‌چنین، تعداد زیادی از شرکت‌ها برای جلوگیری از بروز تعارض منافع پس از پایان کار افراد، از قرارداد عدم رقابت استفاده می‌کنند. با این‌که به طور معمول درباره‌ی تعارض منافع در مجموعه‌های تجاری بحث می‌شود، این موضوع به صنایع دیگری مانند امور حقوقی و مالی نیز قابل‌تعمیم است. حال که به طور کامل دریافتید تعارض منافع چیست و با درک آن نیز آشنا شدید چند مثال را نیز بررسی خواهیم کرد تا بهتر با این مفهوم آشنا شوید.
۲۰ مثال تعارض منافع
با این‌که تعارض منافع ممکن است در هر محیط کاری‌ای رخ بدهد، معمولا ملاحظاتی وجود دارند که فرد می‌تواند برای پیشگیری از درگیر شدن در تعارضات مدنظر داشته‌باشد.
به مثال تعارض منافع زیر توجه کنید تا از مواردی که ممکن است کارفرمایان آن‌ها را تعارض منافع در محیط کار بداند، آگاه شوید:
- مثال تعارض منافع اول درمورد اعضای هیئت مدیره است. یکی از اعضای هیئت‌مدیره، که بخشی از سهام شرکت را نیز دارد، متوجه می‌شود که قرار است شرکت اقداماتی را انجام دهد که در آینده‌ی نزدیک قیمت سهامش کاهش پیدا کند؛ بنابراین، سهام خود را می‌فروشد؛
- مدیری خواهرزاده‌ی خود را به عنوان سرپرست استخدام می‌کند، در حالی که این عضو از خانواده‌ی او هیچ تجربه‌ای ندارد و سایر متقاضیان برای آن جایگاه مناسب‌ترند؛
- کارمندی یک پکیج مسافرتی وندور را به عنوان هدیه دریافت می‌کند و برای تشکر، بیش از نیاز سازمان از او خرید می‌کند؛
- یکی از اعضای بخش منابع انسانی ترجیح می‌دهد که درباره‌ی رفتار نامناسبی که گزارش شده‌است تحقیق نکند، زیرا متهم از دوستان نزدیکش است؛
- کارمندی برای یک آژانس بازاریابی کار می‌کند، ولی از حساب کاربری‌ای که به سبب کار در آن شرکت در ابزارها و برنامه‌های مخصوص بازاریابی دارد، به منظور تنظیم لیست مشتریان برای کسب‌وکار شخصی خود استفاده می‌کند؛
- یک مشاور امور مالی برای دریافت پول بیش‌تر مشتری خود را ترغیب می‌کند که سهامی را بخرد که درصد کمیسیون بالاتری دارد، ولی انتخاب خیلی خوبی برای آن مشتری نیست؛
- مثال تعارض منافع هفتم درمورد یک کارمند است. کارمندی که حین کار برای یک سازمان درباره‌ی کار کردن برای سازمان آن‌ها در آینده، با وندور صحبت می‌کند؛
- شخصی بر مبنای اطلاعات محرمانه‌ای که دریافت کرده‌است، سهام یک شرکت را می‌خرد باعث تعارض منافع می‌شود؛
- فردی پیش از آغاز کارش در یک شرکت، قرارداد عدم رقابت را امضا می‌کند و پس از مدتی همکاری خود را با آن شرکت تمام می‌کند، ولی وارد شرکت رقیب می‌شود و اطلاعات خصوصی سازمان قبلی را به کارفرمای جدید خود منتقل می‌کند؛
- حسابداری که از منابع مالی سازمان استفاده می‌کند و به خود وام می‌دهد باعث تعارض منافع می‌شود؛
- قاضی‌ای که با یکی از طرفین دعوی قبل از مراجعه‌ی آنان به دادگاه روابط شخصی دارد، ولی به هر حال قضاوت این مورد را می‌پذیرد؛
- نماینده‌ی فروش یک شرکت وب‌سایت شخصی خود را دایر می‌کند و بدون این‌که به نوع روابطش با آن شرکت اشاره کند یا از مدیریت آن اجازه بگیرد، محصولات کارفرمای خود را می‌فروشد؛
- مثال تعارض منافع درمورد رابطه مدیر با زیردست خود است. مدیری که با کارمند زیردست خود وارد رابطه‌ی عاشقانه می‌شود. این مورد به این دلیل تعارض منافع محسوب می‌شود که به نظر می‌رسد وی نمی‌تواند نسبت به شریک احساسی خود بی‌طرفانه رفتار کند و حتی ممکن است اطلاعاتی را با او در میان بگذارد که باید محرمانه باقی بمانند؛
- کارمندی به عنوان شغل دوم در شرکتی کار می‌کند که با ارائه‌ی محصول یا خدمات خود، به طور مستقیم با سازمان اصلی وی رقابت می‌کند؛
- یکی از اعضای هیئت‌مدیره برای برقراری رابطه‌ی تجاری با سازمان، وندوری را انتخاب می‌کند که خودش از سهام‌داران شرکت آن وندور است. با این‌که معرفی آن وندور و محصولات و خدماتش می‌تواند برای سازمان مفید واقع شود، این رابطه‌ی تجاری برای آن عضو ارشد منفعت خاصی را به دنبال دارد؛
- طراح گرافیکی که پس از اتمام ساعات کاری در ازای دریافت وجه، به مشتری کارفرمای خود خدمات ارائه می‌کند باعث تعارض منافع می‌شود؛
- عضوی از هیئت‌مدیره که از خدمت در این جایگاه سود شخصی می‌برد؛
- مثال تعارض منافع هجدهم درمورد یک وکیل طلاق است. وکیلی که در روند طلاق وکالت هر دو طرف را برعهده می‌گیرد؛
- مدیری که از ترفیع دخترِ دوست صمیمی‌اش جانب‌داری می‌کند، در حالی که سایر کارکنان هم‌رده‌ی او صلاحیت بیش‌تری برای ترفیع رتبه دارند؛
- کارمندی که در کنار کار در یک شرکت، کسب‌وکار خود را نیز دارد که با شرکت موردنظر رقابت می‌کند و فرد و سازمان هر دو برای جلب مشتریان و خریداران یکسانی تلاش می‌کنند.
پس از این که با بررسی مثال تعارض منافع، مفهوم این که تعارض منافع چیست برایتان به خوبی شفاف شد در ادامه به راه‌های جلوگیری از تعارض منافع خواهیم پرداخت.
استراتژی‌هایی برای جلوگیری از بروز تعارض منافع در محل کار
ممکن است شما بدون این‌که متوجه شوید، درگیر تعارضات شوید، زیرا شناسایی تعارضات منافع همیشه کار ساده‌ای نیست. مهم است که معنی تعارض منافع را بدانیم و تلاش کنیم از چنان موقعیت‌هایی دور بمانیم.
برای جلوگیری از بروز تعارض منافع در محل کار، به توصیه‌ها و استراتژی‌های زیر توجه کنید:
مرور کتابچه‌ی راهنمای کارکنان
اغلب اوقات، سازمان‌ها بخشی از کتابچه‌ی راهنمای کارکنان را به این اختصاص می‌دهند که توضیح دهند کدام موارد از دید سازمان به عنوان تعارضات منافع تلقی می‌شوند، چگونه می‌توانید از آن‌ها اجتناب کنید و درگیری آگاهانه در این تعارضات چه عواقبی را برای شما به دنبال دارد؛ هم‌چنین، ممکن است این اطلاعات را در منشور اخلاقی یا قرارداد عدم افشا نیز پیدا کنید.
اگر بخواهید در محل کارتان کاری را انجام دهید یا تصمیمی را اتخاذ کنید و شک دارید که کارفرما آن را تعارض منافع در نظر بگیرد، قبل از هرگونه اقدامی، از نمایندگان بخش منابع انسانی یا مدیرتان در این باره سؤال کنید.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
شرکت در کلاس‌های آموزش اخلاق تجارت
اگر شرکت شما کلاسی را برای یادگیری اخلاق تجارت ارائه می‌کند، بهتر است در آن ثبت‌نام کنید. این آموزش حتی می‌تواند اطلاعات بیش‌تری را در خصوص تعارضات منافع در اختیارتان بگذارد. احتمالا در این کلاس‌ها سناریوهای بیش‌تری را می‌شنوید که به شما کمک می‌کنند ریشه‌های بروز تعارض منافع را درک کنید و مهم‌تر از آن، متوجه می‌شوید که در صورت بروز تعارض برای شرایط خود چه می‌توانید اقدامی کنید و از این طریق شما را در موقعیت‌های آتی راهنمایی می‌کند.
گزارش تعارضات منافع
اگر مطلع هستید که همکار یا مدیرتان با تعارض منافع درگیر شده، بر مبنای اطلاعاتی که در کتابچه‌ی راهنمای کارکنان آمده‌است، اقدامات مناسب را انجام دهید. برای مثال، با فرد موردنظر صحبت کنید و او را از انجام آن رفتار منصرف کنید یا او را آگاه کنید که اعمالش تعارضات منافع قلمداد می‌شوند.
از طرفی دیگر، اغلب سازمان‌ها از شما می‌خواهند که هرگونه عمل سؤال‌برانگیزی را به بخش منابع انسانی اطلاع دهید تا درباره‌اش تحقیق شود. شما با این کار مطابق با منشور اخلاقی سازمان خود رفتار می‌کنید و احتمالا از بروز تعارض منافع در آینده جلوگیری می‌کنید.
افشا کردن
یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از بروز تعارض منافع این است که روابط و تعارضات احتمالی خود را نزد مدیریت منابع انسانی افشا کنید. آن‌ها باید بتوانند شما را در خصوص اقداماتی که برای جلوگیری از بروز تعارضات باید انجام دهید، راهنمایی کنند.
در این مطلب ابتدا به این پرداختیم که تعارض منافع چیست، سپس برای شفاف سازی این مفهوم ۲۰ مثال تعارض منافع را بیان کردیم. در نهایت نیز راه‌های جلوگیری از تعارض منافع را مورد بررسی قرار دادیم. اگر شماهم تجربه مشابه‌ای درمورد تعارض منافع دارید، تجربیات خود را درمورد نحوه حل آن با ما به اشتراک بگذارید.
سبک حل تعارض شما چیست؟ برای آگاهی از سبک حل تعارض خود روی دکمه‌ی زیر کلیک کنید:
منبع: indeed.com
دیدگاه