مرخصی زایمان چیست؟ (مدت، شرایط و قوانین دیگر آن)

تولد یک کودک همیشه علاوه بر انواع حس‌های خوب و شاد، استرس زیادی نیز به همراه دارد. موارد مختلفی وجود دارد که نگرانی‌های زیادی را برای پدر و مادر ایجاد می‌کند و یکی از مهم‌ترین آن‌ها در صورت اشتغال مادر به یک حرفه، تخصیص زمان مشخص به نوزاد است. مرخصی زایمان راه حلی برای ایجاد آرامش روانی برای مادران است که با استفاده از این مرخصی، زنان شاغل می‌توانند بدون داشتن نگرانی‌های معمول مرتبط با شغل خود، از تولد کودک‌شان لذت ببرند. در این نوشتار قصد داریم به بررسی دقیق شرایط و مدت مرخصی بارداری بپردازیم.

اگر شما هم درمورد مرخصی زایمان و بارداری سوالات مختلفی دارید؛ تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

آگهی استخدام

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

قانون مرخصی زایمان

زنان از دیرباز بخشی از فعالیت‌های اقتصادی جامعه را برعهده دارند و با اشتغال در پست‌های مختلف، وظایف خود را با توجه به تحصیلات، تخصص و تجربه‌شان انجام می‌دهند. معمولا زنان برای کسب موقعیت‌های بالاتر کاری، باید تلاش بیشتری داشته باشند و با داشتن وظایف اصلی مدیریتی در خانه، فشار بیشتری را متحمل می‌شوند.

بارداری و پس از آن زایمان، در اغلب اوقات به معنای تخصیص زمان بیشتر به نوازد است و بدیهی است که جایگاه شغلی زنان شاغل را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای اینکه این موضوع سبب کاهش جمعیت و دل‌سردی زنان نسبت به زندگی خانوادگی نشود، کشورهای دنیا با تصویب قانون مرخصی زایمان، کمک بزرگی به جامعه و زنان شاغل کردند.

با کمک این قانون، زنان شاغل با آسودگی بیشتر محل کار خود را برای تولد کودک ترک می‌کنند و اطمینان دارند که پس از اتمام بازه زمانی تعیین‌شده، جایگاه شغلی آن‌ها از بین نرفته است. البته نکته مهم‌تر این است که در طی دوره مرخصی زایمان، حقوق و مزایای فرد شاغل پرداخت خواهد شد که این موضوع را در ادامه به‌صورت دقیق‌تر بررسی خواهیم کرد.

در ایران نیز این قانون وجود دارد. خوشبختانه در راستای افزایش جمعیت کشور و در پی اصلاحیه قانون تنظیم جمعیت خانواده که در خرداد سال ۱۳۹۲ تصویب شد، مدت زمان مرخصی زایمان از ۶ ماه به ۹ ماه افزایش یافت. تا پیش از این تاریخ، زنان برای تولد نوزادان خود تنها ۶ ماه زمان داشتند و با اتمام این بازه زمانی، باید به محل کار خود باز می‌گشتند. سوال مهمی که در این بخش ایجاد می‌شود این است که تحت چه شرایطی امکان اخذ مرخصی زایمان وجود دارد؟

شرایط مرخصی زایمان

اخذ مرخصی زایمان، به شرایط خاصی نیاز دارد و با اینکه برای تمام زنان باردار شاغل در نظر گرفته شده است، اما در برخی مواقع و به برخی از افراد تعلق نمی‌گیرد. بنابراین در این بخش و پیش از بررسی سایر موارد، به بررسی شرایط مرخصی زایمان خواهیم پرداخت.

اولین قانون استفاده از مرخصی زایمان، پرداخت حداقل ۶۰ روز بیمه برای فرد شاغل در طی یک سال گذشته است. بنابراین در صورتی که از آخرین پرداخت حق بیمه فرد، بیش از یک سال گذشته باشد و یا اینکه مجموع زمان پرداخت حق بیمه کمتر از ۶۰ روز شود، امکان استفاده از مرخصی زایمان وجود ندارد.

نکته مهم دیگر این است که در طی دوره مرخصی زایمان، فرد نباید به شغل دیگری اشتغال داشته باشد و باید فقط از کودک مراقبت کند. از سوی دیگر این مرخصی تنها در زمانی قابل استفاده است که فرد پیش از شروع مرخصی زایمان، در مرخصی استحقاقی بوده و یا مشغول کار باشد. به همین خاطر اگر فرد تا پیش از شروع مرخصی زایمان از کار پیشین خود استعفا داده و یا اخراج شده باشد، حتی در صورت داشتن شرط بیمه، نمی‌تواند از مرخصی زایمان بهره ببرد.

شرط آخر استفاده از قانون مرخصی زایمان، تولد ۳ کودک اول خانواده است و نمی‌توان برای کودکان چهارم به بعد، از این قانون استفاده نمود. البته این درصورتی است که دیگر فرزندان در قید حیات باشند و در صورت فوت آن‌ها، این قانون برای کودکان بعدی نیز (در مجموع ۳ فرزند) وجود دارد. اگر قصد دارید از مرخصی زایمان استفاده کنید، ابتدا باید تمام این موارد را رعایت کرده و در گام بعدی، مدارک لازم را ارائه دهید.

یک قانون دیگر نیز در رابطه با مرخصی زایمان وجود دارد که اغلب کارمندان و کارگران زن از آن مطلع نیستند؛ بر طبق ماده ۷۶ قانون کار، در صورتی که نوع کار با تشخیص پزشک سازمان تامین اجتماعی برای فرد باردار خطرناک تشخیص داده شود، کارفرما موظف است که تا پایان دوره بارداری کارگر، او را به کار دیگری گماشته و البته حقوق او را همانند سابق و بدون کسرکردن، بپردازد.

مدارک لازم برای مرخصی زایمان

حال که شرایط لازم برای مرخصی زایمان را بررسی کردیم، در ادامه مدارک لازم برای مرخصی زایمان را ذکر می‌کنیم. بی‌شک بدون داشتن مدارک لازم، نمی‌توان از مرخصی زایمان استفاده کرد و پیش از اقدام برای اخذ این مرخصی، باید مدارک زیر را ارائه دهید:

• دفترچه درمانی؛
• گواهی پزشک معالج؛
• تأییدیه‌های لازم از پزشکان معتبر؛
• فتوکپی از تمام صفحه‌های شناسنامه فرد و همسر وی؛
• اصل و فتوکپی شناسنامه فرزند؛
• خلاصه پرونده ترخیص بیمارستان.
• کپی گواهی تولد نوزاد؛
• درخواست کتبی مرخصی زایمان.

این موارد اصلی‌ترین مدارکی هستند که باید برای ثبت مرخصی زایمان به محل کار خود ارائه دهید. البته در برخی موارد، مرخصی زایمان پیش از تولد نوزاد آغاز می‌شود که در این حالت باید از محل کار خود استعلام گرفته و مدارک لازم را با توجه به نیاز آن‌ها، ارائه دهید.

مدت زمان مرخصی زایمان

مدت زمان مرخصی زایمان بر طبق تصویب دولت، ۹ ماه است که می‌توانید یک ماه پیش از تولد نوزاد آن را آغاز کرده و با اتمام این دوره ۹ ماهه، به محل کار بازگردید. معمولا اغلب سازمان‌ها از همین قانون پیروی می‌کنند؛ اما در صورتی که از سوی محل کار ملزم به بازگشت سریع‌تر شوید، می‌توانید با مراجعه به دیوان عدالت، همان بازه ۹ ماه مرخصی زایمان را استفاده کنید.

یکی از سوالات رایج در رابطه با مرخصی زایمان، امکان تمدید آن است. باید به شما بگوییم که انجام این کار بسیار دشوار بوده و اغلب سازمان‌ها این اجازه را نمی‌دهند. البته باید اشاره کنیم که این بازه ۹ ماه برای زایمان‌های یک قلو و ۲ قلو است و در صورتی که فرزندان ۳ قلو باشند؛ مدت زمان مرخصی زایمان به یک سال افزایش پیدا می‌کند.

با این وجود اگر فرد در طول دوره بارداری با عوارض و مشکلاتی روبه‌رو شود و یا نوزاد دارای مشکلات خاصی باشد و پزشک معالج دستور استراحت مطلق بدهد، در این حالت فرد می‌تواند با مراجعه به شورای پزشکی سازمان تامین اجتماعی و تایید دستور پزشک معالج از سوی آن‌ها، در طول دوره بارداری نیز در مرخصی به سر برده و غرامت مرخصی‌های دوره بارداری را نیز دریافت کند. این دوره کاملا مجزا بوده و زمان آن از مرخصی زایمان کسر نخواهد شد.

پرداخت حقوق در رابطه با این نوع مرخصی 

در رابطه با بازه زمانی مرخصی زایمان باید بدانید که این دوره زمانی، به‌عنوان بخشی از سابقه کاری فرد شاغل در نظر گرفته شده و حق سنوات فرد، به‌صورت کامل محاسبه خواهد شد. علاوه بر این حقوق، عیدی، پاداش و بیمه نیز برای فرد محاسبه شده و به حساب او واریز خواهد شد.

معمولا حقوق مرخصی زایمان، در پایان دوره و به‌صورت مجموع پرداخت می‌شد؛ اما در جدیدترین خبرها اعلام شده که نحوه پرداخت تغییر کرده و از این پس، حقوق مرخصی زایمان به‌صورت ماهانه پرداخت می‌شود.

سازمان تامین اجتماعی وظیفه پرداخت حقوق مرخصی زایمان را برعهده دارد و طبق قانون، این مبلغ معادل دو‌ سوم از میانگین آخرین حقوق فرد در ۳ ماه آخر است.

بازگشت به کار پس از مرخصی زایمان

یکی از نگرانی‌های دائم افراد شاغل پس از استفاده از مرخصی زایمان، تزلزل جایگاه‌شان در محیط کاری و افزایش احتمال اخراج است. خوشبختانه قانون برای این مورد نیز راه‌حلی را در نظر گرفته است

طبق قانون کار، قرارداد کار فرد در طول دوران مرخصی به حالت تعلیق درآمده و به‌محض اتمام این دوره، سازمان موظف است که فرد را در همان جایگاه خود بازگرداند. معمولا اغلب مجموعه‌ها از این قانون پیروی کرده و هیچ‌گونه اشکالی ایجاد نمی‌شود. با این وجود اگر سازمان به هردلیلی نیروهای خود را پس از مرخصی زایمان اخراج کند و یا حاضر به پذیرش آن‌ها نشود، افراد می‌توانند برای شکایت از کارفرما با مدارک خود به سازمان اداره کار مراجعه کنند.

تمام نیروهای شاغل باید بدانند که هیچ شرکت و مجموعه‌ای حق ندارد که نیروی خود را تا ۲ سال پس از زایمان، بدون دلیل قانونی اخراج کند. خوشبختانه قوانین کشور در این موارد کاملا صریح است و حق افراد به‌ هیچ عنوان از بین نخواهد رفت.

جمع‌بندی نهایی 

دوران بارداری یکی از پراسترس‌ترین دوران زندگی هر مادر است و این نگرانی برای مادران شاغل معمولا بیشتر خواهد بود. خوشبختانه قوانین حمایتی زیادی در این راستا ایجاد شده‌اند که کارمندان و کارگران، با استفاده از آن می‌توانند پس از تولد کودک خود، از آن استفاده کرده و زمان کافی برای مراقبت از کودک را داشته باشند.

البته قانون شیردهی نیز تا ۲ سال برای این افراد وجود دارد که افراد می‌توانند در سه نوبت از محل کار به قصد شیردهی کودک خارج شوند. هرچند باید بدانند که مجموع زمان خروج آن‌ها نمی‌تواند بیش از یک ساعت شود و در برخی مواقع و با توافق کارفرما، افراد می‌توانند در عوض خروج در طی شیفت کاری، یک ساعت زودتر محل کار را ترک کنند. تمام این موارد برای راحتی و آسایش بیشتر زنان شاغل ایجاد شده است و شما با دانستن نکات و شرایط مرخصی زایمان و بارداری، می‌توانید به‌بهترین شکل از این کمک‌های قانونی بهره‌مند شوید.

رزومه ساز

با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.