طوفان فکری معکوس چیست و چگونه پیاده سازی کنیم؟ (روش عملی)

• طوفان فکری معکوس چیست؟
• کاربرد طوفان فکری معکوس
• پیاده‌سازی طوفان فکری معکوس
• مثال طوفان فکری معکوس
• حوزه‌های تمرکز طوفان فکری معکوس

این مطلب روش طوفان فکری معکوس (Reverse Brainstorming) را به روشی عملی توصیف می‌کند. پس از خواندن این مطلب، تعریف، معنی و اصول این ابزار قدرت‌مند طوفان فکری یعنی طوفان فکری معکوس را درک خواهید کرد.

آگهی استخدام

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

طوفان فکری معکوس چیست؟

برای درک بهتر طوفان فکری معکوس بهتر است ابتدا بدانیم طوفان فکری معمول کی و چگونه مطرح شد. طوفان فکری معمول یک روش تفکر خلاق است که برای اولین بار در دهه‌ی ۵۰ قرن قبل استفاده شد. از طریق گفت‌وگو با گروهی از افراد درباره‌ی یک مسئله یا موقعیت، انواع ایده‌ها مطرح می‌شوند و افراد می‌توانند در این روند تفکر خلاق یکدیگر را تشویق کنند؛ با این حال، مطالعات نشان می‌دهند که مغز ما همیشه به این ترتیب کار نمی‌کند. مردم اغلب قادر نیستند خلاقیت را بر اساس دستورات نشان دهند.

همان طور که همیشه اتفاق می‌افتد، افراد تمایل دارند ابتدا درباره‌ی مشکلات بیش‌ از‌ حد فکر کنند؛ علاوه بر این، یک تیم طوفان فکری همیشه شرکت‌کنندگانی را در بر می‌گیرد که تمایلی به شرکت ندارند، روز بدی را سپری کرده‌اند یا تحت‌ سلطه‌ی شرکت‌کنندگان غالب قرار می‌گیرند. در همه‌ی این موارد طوفان فکری معکوس بسیار مؤثرتر است.

کاربرد طوفان فکری معکوس

به دلایل مختلف می‌توان طوفان فکری معکوس را اِعمال کرد. به عنوان مثال، هنگامی که افراد در ارائه‌ی سریع ایده‌های خوب مشکل دارند، از این روش استفاده می‌شود؛ هم‌چنین، ممکن است افراد از قبل نظر خاصی داشته‌باشند و هنگام شکل‌گیری ایده‌های جدید نتوانسته‌باشند آن‌ها را ارائه دهند. طوفان فکری معکوس می‌تواند مفید باشد، حتی اگر افراد تمایل دارند با یک مسئله به صورت کاملا تحلیلی برخورد کنند. علاوه بر ایده‌های موجود، این امر به افراد امکان می‌دهد که ایده‌های جدیدی را خَلق کنند.

با برگرداندن مشکل به سمت علت، مشخص می‌شود که در کجا می‌توان راه‌حل را پیدا کرد. به طور کلی، مردم تعجب می‌کنند که چگونه می‌توان به بهترین شکل مشکل را حل کرد. در طوفان فکری معکوس عللی بررسی می‌شوند که می‌توانند مشکل را بدتر کنند. این امر می‌تواند پیشنهادهای پوچ را در پی داشته‌باشد که در واقع نقطه‌قوت طوفان فکری معکوس است. این امر تفکر غیر‌مستقیم را در تیم تحریک می‌کند و افراد را برمی‌انگیزاند که خلاقانه در بحث‌ شرکت کنند تا در نهایت به راه‌حل‌های نوآورانه‌ای برسند.

پیاده‌سازی طوفان فکری معکوس

طوفان فکری معکوس در ۵ مرحله‌ی ساده به شرح زیر انجام می‌شود:

1. مشکل را شناسایی کنید: مشکل را شناسایی، آن را توصیف و روی یک ورق بزرگ کاغذ مانند یک تابلوی مدیریتی یادداشت کنید تا برای هریک از شرکت‌کنندگان روشن باشد؛
2. مشکل را معکوس کنید: در این مرحله از پیاده‌سازی طوفان فکری معکوس باید مشکل را معکوس کنید؛ بنابراین، نپرسید که «چگونه می‌توان مشکل را حل کرد»، بلکه بپرسید «کدام‌یک از علل می‌تواند مسئله را بدتر کند» یا «چگونه می‌توان به نتیجه‌ی معکوس دست یافت»؛
3. ایده‌ها را جمع کنید: در این مرحله اطلاعات مهم گردآوری می‌شوند. تمام ایده‌های ارائه‌شده توسط گروه برای بدتر کردن مشکل، کارآمد هستند. هیچ‌یک از پیشنهادها را نمی‌توان رد کرد. ایده‌ها باید آزادانه جریان داشته‌باشند و در این مرحله از انتقاد نیز استقبال نمی‌شود؛
4. ایده‌ها را معکوس کنید: در این مرحله از اجرای طوفان فکری معکوس همه‌ی ایده‌های جمع‌شده بررسی می‌شوند و درموردشان بحث می‌شود تا به راه‌حل‌های واقعی برای مسئله‌ی واقعی تبدیل شوند؛
5.  راه‌حل‌ها را ارزیابی کنید: اکنون همه‌ی راه‌حل‌ها ارزیابی‌ و امکان‌ ایده‌ها سنجیده می‌شود. گروه به طور مشترک تصمیم می‌گیرد که چه چیزی می‌تواند به یک راه‌حل واقعی منجر شود.

مثال طوفان فکری معکوس

برای درک بهتر طوفان فکری معکوس این مثال را دنبال کنید:

بیش از ۱ سال است که یک مؤسسه‌ی آموزش بازرگانی متمرکز بر افراد شاغل که می‌خواهند مدرک دانشگاهی یا کالج بگیرند، شکایات زیادی را دریافت کرده‌است. بیش‌تر شکایات مربوط به این واقعیت است که ارتباط بین دانشجویان و مؤسسه‌ی آموزش بسیار ضعیف است. امتحانات و رزروها بدون هیچ مشورتی با دانشجویان برنامه ریزی می‌شوند و مکان‌های درسی ترجیحی دانشجویان رد می‌شوند، یعنی آن‌ها معمولا برای حضور در یک کلاس باید بیش از ۵۰ کیلومتر رانندگی کنند.

اکنون، مدیریت دانشجویان یک طوفان فکری معکوس را با اعضای خدمات مشتری، مدیریت اساتید و بازاریابی در نظر گرفته‌است.

این مشکل به این صورت تعریف شده است: «چگونه می‌توانیم رضایت مشتری را بهبود ببخشیم؟»

متعاقبا این مشکل برعکس می‌شود: «چگونه می‌توانیم نارضایتی دانشجویان را افزایش دهیم؟»

این روند اساس فرایند طوفان فکری معکوس است.

همه‌ی افراد درگیر در یک جلسه‌ی طوفان فکری مفید دور هم جمع می‌شوند. آن‌ها تجربیات خود را با اساتید و دانشجویانی که مستقیم در این زمینه درگیر هستند و اغلب اول شکایات را متوجه می‌شوند، در میان می‌گذارند.

این امر طبق طوفان فکری معکوس پیشنهادهای جالب‌توجه زیر را در پی دارد:

• پاسخ‌گویی به تماس دانشجویان پس از ۳ روز، به جای پاسخ‌گویی فوری؛
• پاسخ به ایمیل‌های دانشجویان حداقل پس از ۱ هفته؛
• برنامه‌ریزی امتحانات و استراحت برای دانشجویان بدون مشورت، به منظور دشوارسازی یافتن زمان خالی دور از کار برای آن‌ها؛
• برنامه‌ریزی برای واریزها و جمع‌آوری هزینه‌های این کار از طریق پرداخت مستقیم بدون مشورت قبلی با دانشجو؛
• اجبار دانشجویان به ۵۰ کیلومتر رانندگی برای حضور در یک کلاس، به جای قرار دادن آن‌ها در مکان دل‌خواهشان.

این پیشنهادها که از دل طوفان فکری معکوس به‌دست آمدند زمینه‌ساز بحثی پرجنب‌و‌جوش می‌شوند که در آن پیشرفت‌ها به‌سرعت و پشت سر هم پیشنهاد می‌شوند. با قرار دادن خود در موقعیت مشتری برای دانشجو در این مورد، تیم بهتر می‌تواند راه‌حل‌های خوب و عملی را پیدا کند؛ علاوه بر این، آن‌ها با مشاهده‌ی مسئله از زاویه‌ی دیگری، ضرورت و فوریت تغییر را درک می‌کنند.

حوزه‌های تمرکز طوفان فکری معکوس

طوفان فکری معکوس روش خوبی برای حل خلاقانه‌ی مسائل است. درست مانند طوفان فکری کلاسیک، تعداد ایده‌های پیشنهادی یا «کمیت» مهم است، نه کاربرد اولیه‌ی راه‌حل‌های ممکن یا «کیفیت». هرکسی می‌تواند هر تعداد ایده‌ای که می‌خواهد، ارائه دهد و هریک از شرکت‌کنندگان تشویق می‌شود که در این کار مشارکت کنند.

هر ایده، هر چقدر خوب یا بد، مورد‌ استقبال قرار می‌گیرد و عبارت «بله، اما...» تحمل‌پذیر نیست. طوفان فکری معکوس عبارت است از نگاه به نقطه‌نظر مخالف. این روند زمینه‌ساز دیدگاه‌های جدیدی می‌شود که به نوبه‌ی خود می‌توانند ایده‌های جدید و کارآمدی را خَلق کنند.

حالا نوبت شماست

شما چه فکر می‌کنید؟ آیا طوفان فکری معکوس در کارهای روزمره‌ی شما کارایی دارد؟ تجربه‌ی شما با طوفان فکری معکوس و سایر تکنیک‌های طوفان فکری چیست؟ آیا شما توضیحات عملی گفته‌شده را تصدیق می‌کنید یا موارد دیگری را سراغ دارید؟ تجربه و دانش خود را در بخش نظرات با ما به‌اشتراک بگذارید.

رزومه ساز

با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.

منبع: toolshero.com