اگه میتونی تو هم دروغ بگو

 دروغ گفتن و تشخیص دروغ، هر دو موضوعاتی هستند که ما خیلی از اوقات با آن‌ها درگیر می‌شویم. در این متن تلاش شده است که ارتباط هوش هیجانی با هر یک از این دو موضوع (بر اساس کتاب هیجان رفتار و تن گفتار، نوشته محمود امیری نیا) طی دو بخش بررسی شود:

۱-خیالت راحت کسی نمی‌فهمه

خیلی ها اعتقاد دارن که افراد با هوش هیجانی بالا توانایی بالاتری در تشخیص دروغگویی و راستگویی دارند. اما آیا این گزاره درست است؟  در سال ۲۰۱۲، پرفسور «استیفِن پورتِر»  رئیس «مرکز پیشرفت روانشناسی و قانون»، با استفاده از آزمون‌های استاندارد شده شانزده گانه،  هوش هیجانی داوطلبان را مورد ارزیابی قرار داد. او از شرکت کنندگان خواست که به ۲۰ نوار ویدئویی نگاه کنند؛ نوارهای ضبط شده مربوط به مردمانی از نقاط مختلف جهان که از دیگران می‌خواستند برای یافتن و بازگرداندن ایمن و سالم یکی از اعضای خانواده‌شان که مفقود الاثر شده بود به آن‌ها کمک کنند. نیمی از این نوارهای ویدئویی مربوط به کسانی بود که بعدها مسئولیت مفقود شدن و یا قتل عضو خانواده خود را در دادگاه پذیرفته و به آن اعتراف کرده بودند. زمانی که شرکت کنندگان نوارها را تماشا می‌کردند، از آن‌ها درخواست شد که دربارۀ راستگویی یا دروغگویی این افراد قضاوت کنند و به این ترتیب نحوۀ قضاوت شرکت کنندگان با ارزیابی هوش هیجانی آن‌ها مورد مقایسه قرار گرفت. در انتها مشخص شد در تشخیص افراد دارای هوش هیجانی بالا و دیگران تفاوت زیادی وجود نداشت. بنابراین حتی افراد با هوش هیجانی بالا نیز قادر نیستند بین راستگویی و دروغگویی تشخیص درست و قابل اعتمادی ارائه دهند.

۲- اگه بخواد هیچ کس نمی‌فهمه

فیلم «اگه میتونی منو بگیر Catch Me if You Can » را دیده‌اید؟ بهتر است داستان واقعی این فیلم را در چند سطر، مرور کنیم.

«فرانک اَبیگنِیل». فردی که به سبب فعالیتش به عنوان جاعل چک، کلاهبردار و حقه‌های فرار از دست ماموران مشهور می‌شود. او در دهه شصت میلادی چک‌های جعلی که مجموعا به مبلغ ۴ میلیون دلار آمریکا ارزش داشت را در ۲۶ کشور جهان، در ۵ سال نقد کرد. او این کار را در ۱۶ سالگی شروع کرد و هیچ بانکی قادر به تشخیص جعلی بودن چک‌های او نبود. فرانک اَبیگنِیل تا هجده سالگی، بیش از ۲۵۰ پرواز انجام داد و به ۲۶ کشور جهان سفر کرد به خاطر عضویت جعلی که در «خطوط هوایی سراسری آمریکا»  داشت، می توانست به صورت رایگان در هتل‌ها اقامت کند و تمام هزینه‌های غذا و تفریح به طور مستقیم به شرکت ارسال می‌شد. حتی خودش را به عنوان وکیل جا زد و در چندین پروندۀ دادگاهی شرکت داشت. فرانک اَبیگنِیل، سرانجام در سال ۱۹۶۹ در فرانسه دستگیر شد و درحالیکه  ۲۶ کشور خواستار محاکمه او در کشورشان شدند، به آمریکا انتقال یافت و  به دوازده سال زندان محکوم شد که البته پس از گذراندن پنج سال از دوران محکومیت خود، به خدمت سازمان «اف بی آی»  در آمد تا در شناسایی چک‌های جعلی و سرقتی کمک کند. او  هم اکنون رئیس شرکت «کارشناسی جعل و کلاهبرداری»  اَبیگنِیل و شرکا است و به عنوان یکی از مشاوران امنیتی ایالات متحده آمریکا فعالیت می‌کند. اَبیگنِیل در سال ۲۰۰۲، زندگی نامۀ خود را در اختیار «استیون اسپیلبرگ» قرار داد و او نیز با استفاده از ماجرای زندگی اَبیگنِیل فیلم «اگه میتونی منو بگیر Catch Me if You Can » را کارگردانی کرد. اما دلیل این که افرادی همچون ابیگنیل با تسلط می‌توانند دروغ بگویند چیست؟

یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد، افراد با هوش هیجانی بالا، به راحتی قادر هستند که نشانگان صداقت و راستگویی را وانمود کنند. آن‌ها می‌توانند از این ویژگی برای کنترل سایر افراد استفاده کنند و به طرز عجیبی قادر هستند که نیت اعمال خود را پنهان کنند. «تراویس برادبری» در کتاب «هوش هیجانی»، «فرانک اَبیگنِیل» را به عنوان نمونه‌ای از این موضوع مورد برسی قرار داده است.  (برای آگاهی بیشتر پیشنهاد می شود آزمون خودشناسی: تست هوش هیجانی EQ).

اما هوش هیجانی همانطور که در دروغ گفتن می‌تواند فرد را یاری دهد، در زمینه‌های مثبت فردی و موفقیت افراد نیز موثر است و امروزه کاملا مشخص شده که تاثیر بسیار بیشتری را نسبت به هوش عقلی و یا همان (IQ) در موفقیت افراد داراست. اما چگونه می‌توان هوش هیجانی را تقویت کرد؟

 (برای آگاهی بیشتر پیشنهاد می شود آزمون خودشناسی: تست هوش تصویری IQ)

برای مطالعه بیشتر در حوزه هوش هیجانی می توانید به مقالات زیر مراجعه کنید:

- هوش هیجانی چیست و چطور می توان آن را بهتر کرد

- چگونه بر اساس هوش هیجانی استخدام کنیم؟

- چرا و چگونه در محیط کار دروغ می گوییم؟

برای مشاهده ویدئو آموزشی در زمینه هوش هیجانی به وب یاد  زیر مراجعه کنید:

- معرفی هوش هیجانی و راهکارهایی برای ارتقای آن