ضمیر ناخودآگاه چیست و چگونه عمل می‌کند؟
- ضمیر ناخودآگاه چیست؟
- تأثیر ناخودآگاه
- کاربردهای ضمیر ناخودآگاه
- مشکلات بالقوه در ضمیر ناخودآگاه
- تاریخچه‌ی ذهن ناخودآگاه
در تئوری شخصیت روان‌کاوانه‌ی زیگموند فروید (Sigmund Freud)، ذهن ناخودآگاه مخزن احساسات، افکار، آرزوها و خاطراتی است که خارج از ضمیر خودآگاه فرد قرار دارند. در این مطلب، درمورد این که ضمیر ناخودآگاه چیست و کارکرد آن به چه صورت است صحبت خواهیم کرد همچنین تأثیرات ضمیر ناخود آگاه بر خودآگاهی را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
ضمیر ناخودآگاه چیست؟
بیش‌تر محتوای ضمیر ناخودآگاه مانند احساس درد، اضطراب یا تعارض، به عنوان موارد غیرقابل‌قبول یا ناخوشایند در نظر گرفته می‌شوند. فروید اعتقاد داشت که ذهن ناخودآگاه بر رفتار فرد تأثیر می‌گذارد، علی‌رغم این‌که وی از این تأثیرات بنیادی ناآگاه باشد.
در مفهوم‌سازی ضمیر ناخودآگاه، تشبیه ذهن به کوه یخ می‌تواند کمک‌کننده باشد. آنچه در بالای آب است نشان‌دهنده‌ی ذهن آگاه و آنچه در زیر آب است، نشان‌دهنده‌ی ذهن ناخودآگاه یا همان ضمیر ناخود آگاه است.
به این مثال ضمیر ناخود آگاه فکر کنید و تصور کنید که اگر می‌توانستید تمام کوه یخ را ببینید، چگونه به نظر می‌رسید. فقط بخش کوچکی از کوه یخ که در بالای آب قرار دارد، قابل‌مشاهده است. آنچه نمی‌توانید از سطح ببینید، مقدار زیادی یخ است که بخش اعظمی از کوه یخ را در زیر آب شناور می‌کند. آنچه ذهن آگاه ما را نشان می‌دهد، فقط نوک کوه یخی است که از آب بیرون زده‌است. بقیه‌ی اطلاعاتی که خارج از ذهن خودآگاه و در ضمیر ناخودآگاه هستند، در زیر سطح آب قرار دارند. اگرچه ممکن است این اطلاعات به صورت آگاهانه در دسترس نباشند، همچنان تأثیر شایانی بر رفتار فعلی دارند.
حال که متوجه شدید ضمیر ناخودآگاه چیست در ادامه مطلب به تاثیرات ضمیر ناخود آگاه بر روی اعتقادات، احساسات و افکار می‌پردازیم:
تأثیر ضمیر ناخودآگاه
افکار، اعتقادات و احساسات ضمیر ناخود آگاه به صورت بالقوه می‌توانند به مشکلاتی نظیر موارد زیر منجر شوند:
- عصبانیت؛
- تبعیض؛
- رفتارهای وسواسی؛
- تعاملات اجتماعی دشوار؛
- اندوه؛
- مشکلات رابطه.
فروید اعتقاد داشت که جلوی بسیاری از احساسات، خواسته‌ها و هیجانات خارج از ذهن خودآگاه، به دلیل ترسناک بودنشان، گرفته می‌شود یا سرکوب می‌شوند. فروید بر این باور بود که برخی اوقات این خواسته‌ها و آرزوهای پنهان خودشان را در ضمیر ناخود آگاه و به صورت تلویحی نشان می‌دهند.
فروید می‌پنداشت که غریزه‌ها و امیال اساسی نیز در ضمیر ناخودآگاه جای دارند؛ برای مثال، غریزه‌ی مرگ و زندگی در ذهن ناخودآگاه قرار دارد. برخی اوقات، غریزه‌ی زنده ماندن، که گاهی به عنوان غرایز جنسی نیز شناخته می‌شود، به بقا مربوط می‌شود. غریره‌ی مرگ مواردی مانند پرخاشگری، شوک و خطر را در بر می‌گیرند.
چنین امیالی خارج از ضمیر خودآگاه و در ضمیر ناخودآگاه قرار می‌گیرند، زیرا ذهن خودآگاه ما اغلب به آن‌ها به عنوان موارد غیرقابل‌قبول یا غیرمنطقی نگاه می‌کند. فروید برای خارج نگه داشتن این امیال از خودآگاه، پیشنهاد می‌کند که افراد از مکانیزم‌های دفاعی متفاوتی استفاده کنند تا از آوردن آن‌ها به ذهن خودآگاه یا همان ضمیر ناخود آگاه جلوگیری شود.
پس از این که با تاثیرات ضمیر ناخوداگاه آشنا شدید و همچنین دریافتید که ضمیر ناخودآگاه چیست چیست، این سوال برای شما مطرح می‌شود که چه کاربردی دارد؟ در ادامه به پاسخ این سوال خواهیم پرداخت:
کاربردهای ضمیر ناخودآگاه
فروید بر این باور بود که آوردن محتوای ضمیر ناخود آگاه به ضمیر خودآگاه برای تسکین مشکلات روانی اهمیت بسیاری دارد. به‌تازگی، محققان تکنیک‌های مختلفی را برای کمک به چگونگی تأثیرات ناخودآگاه بر رفتارها بررسی کرده‌اند. روش‌های متعددی وجود دارند که ممکن است اطلاعات را از ضمیر ناخودآگاه به خودآگاه منتقل کنند یا محققان بدین وسیله آن‌ها را بررسی کنند.
۱. تداعی آزاد
فروید بر این باور بود که می‌تواند احساسات ضمیر ناخودآگاه را با استفاده از تکنیکی به نام «تداعی آزاد» به ضمیر خودآگاه بیاورد. او از بیماران می‌خواست که ریلکس کنند و هرآن‌چه به ذهنشان می‌آید را بیان کنند بی آن‌که فکر کنند که چقدر جزئی، نامربوط یا خجالت‌آور است. با دنبال کردن این جریان‌های فکری، فروید معتقد بود که می‌تواند محتوای ذهن ناخودآگاه (جایی که علایق و خاطرات دردناک دوران کودکی وجود دارند) را کشف کند.
۲. تفسیر رؤیا
فروید همچنین مطرح کرد که رؤیاها راهی به ضمیر ناخودآگاه هستند. اگرچه گاهی ممکن است اطلاعات ذهن ناخودآگاه در رؤیاها ظاهر شوند، او معتقد بود که این مسائل اغلب پوشیده هستند.
به این ترتیب، از دیدگاه فروید تفسیر رؤیاها ممکن است به بررسی محتوای واقعی رؤیا، که به عنوان محتوای آشکار (Manifest content) نیز شناخته می‌شوند، نیاز داشته‌باشد تا بتوان موارد پنهان و معنای ناآگاهانه یا نهفته‌ی رؤیا را آشکار کرد. فروید همچنین باور داشت که رؤیاها فرمی از تحقق آرزوها هستند، زیرا این امیال ناآگاهانه را که در ضمیر ناخود آگاه قرار دارند را نمی‌توان در زمان بیداری بیان کرد. او معتقد بود که این امیال که در ضمیر ناخودآگاه قرار دارند راهی را برای اظهار خود در رؤیاها پیدا می‌کنند.
۳. سرکوب ناگهانی پیوسته
مطالعات شناختی روان‌شناسی مدرن نشان می‌دهند که حتی مشاهداتی که به صورت آگاهانه به آن‌ها توجه نمی‌کنیم هم می‌توانند تأثیر بسزایی بر رفتار ما داشته‌باشند. با استفاده از تکنیکی به نام سرکوب ناگهانی (Continuous Flash Suppression)، محققان توانسته‌اند تصویری را نشان دهند که افراد به صورت آگاهانه متوجه آن نیستند، زیرا این تصاویر با موارد بصری دیگر منحرف می‌شوند و در ضمیر ناخودآگاه افراد قرار دارند.
تحقیقات نشان می‌دهند که افراد نسبت به موارد بصری‌ای که با تصویر «نهفته‌ی» منفی یا تصویری که کم‌تر مطلوب است (تصویر صورت عصبانی) گره خورده، بیش‌تر بازخورد منفی می‌دهند. اگرچه افراد هیچ دید آگاهانه‌ای از این تصاویر منفی ندارند، همچنان در معرض این موارد قرار گرفتن روی ضمیر ناخود آگاه آن‌ها و در نهایت روی انتخاب‌ها و رفتارشان تأثیر می‌گذارد.
مشکلات بالقوه در ضمیر ناخودآگاه
مشکلات بالقوه در ضمیر ناخودآگاه چیست؟ سوالی که بسیار جالب و چالش برانگیز است. ایده‌ی وجود ذهن ناخودآگاه بدون اختلاف‌نظر نیست. تعدادی از محققان به مفهوم این ایده انتقاد کرده و بیان کرده‌اند که به‌هیچ‌وجه چیزی به نام ضمیر ناخودآگاه در واقعیت وجود ندارد.
به‌تازگی، در حوزه‌ی روان‌شناسی شناختی، محققان روی عملکرد ضمنی و خودکاری که اشیا را توصیف می‌کنند و قبلا منتسب به ضمیر ناخودآگاه بوده‌است، تمرکز داشته‌اند. بر اساس این رویکرد، عملیات‌های شناختی بسیاری وجود دارند که خارج از ضمیر خودآگاه ما اتفاق می‌افتند. این تحقیق ممکن است از مفهوم‌پردازی فروید از ضمیر ناخود آگاه پشتیبانی نکند، اما شواهدی را ارائه می‌دهد مبنی بر این‌که ممکن است چیزهایی که از آن‌ها آگاه نیستیم، همچنان بر رفتار ما تأثیر بگذارند.
یکی از آسیب‌های احتمالی کار فروید این است که روشی علمی برای توسعه‌ی نظریه‌ی خود ندارد. بسیاری از ایده‌های او بر اساس مطالعات موردی یا مشاهدات اشخاص بوده‌است. برخلاف رویکردهای اولیه‌ی روان‌شناسی در برابر ذهن ناخودآگاه، تحقیقات مدرن در حوزه‌ی روان‌شناسی شناختی از مطالعات علمی و داده‌های تجربی گرفته شده‌اند که از وجود این فرایندهای شناختی خودکار پشتیبانی می‌کنند.
تاریخچه‌ی ذهن ناخودآگاه
هزاران سال است که افراد به وجود نیروهایی خارج از ضمیر خودآگاه ما اعتقاد دارند. عبارت «ناخودآگاه» را برای اولین بار فیلسوفی به نام فردریش شلینگ (Friedrich Schelling) در اواخر قرن هجدهم ابداع کرد و پس از آن شاعری به نام ساموئل تیلور کولریج (Samuel Taylor Coleridge) آن را به انگلیسی ترجمه کرد.
در حوزه‌ی روان‌شناسی، مفهوم تأثیرات ضمیر ناخودآگاه تحت‌تأثیر اندیش‌مندانی مانند ویلیام جیمز (William James) و ویلیام وونت (William wundt) قرار گرفت، اما فروید بود که ایده ضمیر ناخود آگاه را گسترش داد و آن را بخش اصلی رویکرد روان‌کاوانه برای روان‌شناسی قرار داد.
کارل یونگ (Carl Jung)، روان‌پزشک سوئیسی، نیز اعتقاد داشت که ذهن ناخودآگاه نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت دارد. او باور داشت که ضمیر ناخودآگاه فردی‌ای وجود دارد که سرکوب‌شدگی‌های افراد یا خاطرات فراموش‌شده و همچنین امیال آن‌ها را در بر می‌گیرد. وی از آن به عنوان ناخودآگاه جمعی (Collective Unconscious) نام می‌برد. گفته می‌شود که ناخودآگاه جمعی خاطرات موروثی اجداد مشترکی بین تمام بشریت را در بر می‌گیرد.
اگرچه بسیاری از ایده‌های فروید محبوبیت چندانی ندارند، روان‌شناسان مدرن همچنان به بررسی تأثیرات فرایند ضمیر ناخودآگاه که مربوط به موضوعاتی مانند تعصب ناآگاهانه، حافظه‌ی ضمنی، رفتار ضمنی، پیش‌زمینه‌سازی یا تداعی (Priming) و یادگیری ناآگاهانه می‌شوند، ادامه داده‌اند.
اگرچه زیگموند فروید مفهوم ضمیر ناخودآگاه را ابداع نکرده، آن را تا جایی گسترش داد که امروزه با نظریه‌های روان‌کاوانه‌ی او همراه است. مفهوم ذهن ناخودآگاه همچنان نقش مهمی در روان‌شناسی مدرن دارد و محققان در تلاش‌اند تا دریابند که مغز خارج از ضمیر خودآگاه چگونه کار می‌کند. حال که متوجه شدید تاریخچه ضمیرناخودآگاه چیست باید درمورد ۳ نکته مهم نیز بدانید:
۳ نکته‌ی مهم پایانی
- در مفهوم‌سازی ضمیر ناخودآگاه، تشبیه ذهن به کوه یخ می‌تواند کمک‌کننده باشد. آنچه در بالای آب است نشان‌دهنده‌ی ذهن آگاه و آنچه در زیر آب است، نشان‌دهنده‌ی ذهن ناخودآگاه است؛
- فروید می‌پنداشت که غریزه‌ها و امیال اساسی نیز در ذهن ناخودآگاه جای دارند؛ برای مثال، غریزه‌ی مرگ و زندگی در ضمیر ناخود آگاه قرار دارد. برخی اوقات، غریزه‌ی زنده ماندن، که گاهی به عنوان غرایز جنسی نیز شناخته می‌شود، به بقا مربوط می‌شود؛
- فروید همچنین مطرح کرد که رؤیاها راهی به ضمیر ناخودآگاه هستند. اگرچه گاهی ممکن است اطلاعات ذهن ناخودآگاه در رؤیاها ظاهر شوند، او معتقد بود که این مسائل اغلب پوشیده هستند.
در این مطلب به موضوعات مختلفی درمورد ضمیر ناخود آگاه مانند این که ضمیر ناخودآگاه چیست، چه کاربردی دارد پرداختیم؛ همچنین بررسی کردیم که ذهن ناخودآگاه چه تاثیراتی روی احساسات و اعتقادات ما دارد. اگر شما نیز تجربیات و نظراتی درمورد کارکرد یا تاثیر ضمیرناخودآگاه بر زندگی دارید با ما به اشتراک بگذارید.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
منبع: verywellmind.com
دیدگاه