حوادث ناشی از کار چیست؟ هر آنچه باید درباره‌ی آن بدانید
- حوادث ناشی از کار چیست؟
- مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار چیست؟
- دیه ناشی از حوادث کار چگونه محاسبه می‌شود؟
- مهم‌ترین قوانین حوادث ناشی از کار کدامند؟
- چگونه می‌توان حوادث ناشی از کار را کاهش داد؟
در هر محیط کاری و حتی با وجود بهترین و بالاترین استانداردهای ایمنی، احتمال وقوع حوادث مختلف وجود دارد. حوادث مختلف ممکن است باعث آسیب‌های جزئی، کلی و یا حتی مرگ افراد شده و متاسفانه امکان جلوگیری صد در صد از وقوع آن‌ها، به هیچ عنوان وجود ندارد. البته می‌توان با انجام برخی اقدامات اولیه، میزان وقوع حوادث ناشی از کار را کم کرد. برای مثال باید محیط کار در مرحله اول ایمن شده باشد، تمام تجهیزات مناسب در اختیار نیروها قرار گرفته و البته آموزش‌های لازم به آن‌ها ارائه شده باشد.
حتی با وجود اجرای تمام این موارد، احتمال وقوع حادثه وجود دارد؛ بنابراین بهتر است چه به‌عنوان کارگر و چه به‌عنوان کافرما، از تمامی قوانین مرتبط با این موضوع در قانون کار مطلع باشید. در این نوشتار می‌خواهیم به بررسی مهم‌ترین نکات مرتبط با موضوع حوادث ناشی از کار در بپردازیم.
حوادث ناشی از کار چیست؟
پیش از بررسی نکات مهم مرتبط با قوانین حوادث کاری، باید این سوال مهم را پاسخ دهیم که چه اتفاقاتی را حوادث ناشی از کار می‌نامند و در صورت وقوع کدام یک از آن‌ها می‌توان از قوانین حمایتی قانون کار بهره برد.
هرچند در نگاه اول تصور عامه مردم این است که حوادث ناشی از کار تنها در محیط‌های صنعتی و خطرناک و یا انواع کارگاه‌هایی که کار سنگین انجام می‌شود رخ می‌دهد، اما باید بگوییم احتمال وقوع حادثه در هر محیطی وجود دارد. برای مثال در محیط‌های اداری نیز انواع حوادث اتفاق می‌افتد و به همین خاطر صرف نظر از نوع کار خود، باید با تمام قوانین مرتبط با حوادث شغلی آشنا باشید.
به‌صورت کلی و طبق تعریف ماده ۶۰ قانون تامین اجتماعی، هر اتفاق ناگواری که در حین انجام وظیفه یا به سبب آن برای بیمه‌شده رخ دهد، جزو حوادث ناشی از کار خواهد بود.
بر اساس این تعریف، ایجاد هر گونه حادثه در محیط‌های زیر، در دسته‌بندی حوادث ناشی از کار قرار می‌گیرد:
- هنگامی که فرد بیمه‌شده در کارگاه، موسسه‌های وابسته، ساختمان‌ها و یا محوطه آن‌ها مشغول کار باشد؛
- هنگامی که فرد در خارج از کارگاه و محل اشتغال خود، در حال انجام وظیفه مرتبط به شغل خود باشد؛
- در زمان رفت و برگشت فرد از منزل به محل کار و برعکس؛
- در اوقات مراجعه به درمانگاه یا بیمارستان برای پیگیری پروسه‌های درمان و توان‌بخشی؛
- در حین اقدام برای نجات جان سایر بیمه‌شدگان و کمک به آن‌ها.
با توجه به این موارد، اگر فرد در هر کدام از شرایط ذکر شده قرار بگیرد و دچار حادثه‌ای شود، شامل قوانین حوادث ناشی از کار است و پرداخت هزینه به فرد بر طبق قوانین سازمان تامین اجتماعی خواهد بود.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار چیست؟
در زمان وقوع هر نوع از حوادث ناشی از کار، ممکن است یک یا چند مقصر وجود داشته باشد. ممکن است کارفرما وسایل ایمنی ضروری را برای نیروهای خود فراهم نکرده باشد یا نیروها به دلیل عدم رعایت قوانین محیط کار، در وقوع حادثه مقصر باشند. به‌صورت کلی حوادث ناشی از کار بر طبق ماده ۶۰ قانون تامین اجتماعی، تحت پوشش بیمه قرار گرفته و سازمان تامین اجتماعی، خدمات درمانی و پزشکی لازم را به فرد بیمه‌شده ارائه می‌دهد.
در هر شرایطی کارفرما وظیفه تامین امنیت محیط کار و جلوگیری از حوادث ناشی از کار را برعهده دارد و مسئولیت‌های اصلی او در قبال نیروهای شاغل در کارگاه، شامل این موارد است:
- کارفرما وظیفه دارد که بر اساس مصوبه‌های شورای عالی حفاظت فنی برای تامین حفاظت، سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم را تهیه و در اختیار نیروهای شاغل قرار دهد؛
- کارفرما باید تمام آموزش‌های لازم در رابطه با نحوه استفاده از ابزار را در اختیار کارگران قرار داده و نظارت کاملی بر رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی داشته باشد تا کارکنان دچار حوادث ناشی از کار نشوند.
- در صورتی که کارفرما این دو بخش را به‌صورت دقیق و کامل انجام دهد، در صورت وقوع حادثه مقصر نخواهد بود.
با این وجود در هر حادثه‌ای، یک یا چند نفر مسئولیت کیفری حادثه را برعهده دارند و کارشناسان یا بازرس‌های رسمی دادگستری، حادثه را بررسی کرده و بر اساس حکم و رأی قاضی، مقصر یا مقصرین شناخته خواهند شد. در حوادث ناشی از کار مقصر ممکن است خود فرد حادثه‌دیده یا کارفرما باشد که در بخش‌های بعدی به بررسی هر کدام از حالت‌ها خواهیم پرداخت.
در صورت وقوع حوادث ناشی از کار، مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار این است که:
- مهم‌ترین مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار این است که اقدامات اولیه لازم را انجام داده و از تشدید حادثه برای افراد جلوگیری کند؛
- هر هزینه‌ای که کارفرما بابت اقدامات اولیه متحمل شود، صندوق تامین اجتماعی آن هزینه را پرداخت خواهد کرد. بنابراین مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار این است که تمام موارد لازم را در اختیار فرد یا افراد حادثه‌دیده قرار دهد؛
- طبق تبصره ماده ۹۵ قانون کار، کارفرما یا مسئولان واحدهای شامل ماده ۸۵ قانون کار، وظیفه ثبت حوادث ناشی از کار را دارند و باید موضوع را به‌سرعت و کتبا به اداره کار و امور اجتماعی محل اطلاع دهند. این حوادث باید در دفتر ویژه‌ای که فرم آن از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام شده ثبت شود؛
- نکته درباره مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار این است که او باید هر حادثه‌ای را حداکثر تا سه روز اداری به شعبه صندوق تامین اجتماعی محل اطلاع داده و فرم‌های مربوط به حادثه را تکمیل کند.
تقریبا تماممسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کارشامل این موارد بوده و کارفرما باید تمام این موارد را در همان ابتدا انجام دهد.
جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.
دیه ناشی از حوادث کار چگونه محاسبه می‌شود؟
بر طبق قوانین کشور، اگر کسی به‌صورت عمدی یا سهوی به سلامت، جان و یا مال افراد لطمه وارد کرد، باید خسارت ناشی از آن عمل را بپردازد. به همین خاطر اگر بر اثر اشتباهات کارفرما، کارگر و یا کارمند دچار حوادث ناشی از کار شود، بر طبق قانون فرد حادثه دیده باید دیه دریافت کند. تعیین این میزان از دیه توسط پزشکی قانونی مشخص شده و رای نهایی نیز توسط قاضی دادگاه اعلام خواهد شد. مبلغ دیه با توجه به مبلغ اعلام‌شده توسط قوه قضاییه در هر سال معین خواهد شد و البته مبلغ آن در ماه‌های حرام و غیر حرام متفاوت خواهد بود.
البته در برخی موارد کارفرما علاوه بر دیه، باید جرائم دیگری نیز بپردازد. مثلا پرداخت خسارت به سازمان تامین اجتماعی بابت مستمری، جزو این موارد است. در صورت وقوع قطع عضو یا برخی جراحات شدیدتر، محاسبه دیه نیز سخت‌تر خواهد شد و کارشناسان اداره کار، پزشکی قانونی و در نهایت قاضی قوه قضاییه میزان دیه را به‌صورت دقیق‌تر اعلام خواهند کرد.
در صورت وقوع حوادث ناشی از کار و مقصر بودن کارفرما، علاوه بر دیه و پرداخت خسارت به صندوق تامین اجتماعی برای برقراری مستمری و یا غرامت نقص عضو، باید جرائم از جنبه عمومی بررسی شده و خسارت آن نیز پرداخت شود. افزون بر این، مجازات‌های مقرر در فصل یازدهم قانون کار و موارد ۱۷۱ و ۱۷۶ قانون کار نیز بررسی شده و جریمه‌های تعیین‌شده در این بخش‌ها را نیز کارفرما باید پرداخت کند.
مهم‌ترین قوانین حوادث ناشی از کار کدامند؟
نکته مهمی که باید به خاطر بسپارید این است که حوادث ناشی از کار، مشمول مرور زمان نمی‌شود. معنای این جمله این است که اگر در محیط کار دچار حادثه‌ای شده و در همان موقع برای اخذ دیه و یا شکایت اقدام نکردید، حتی پس از گذشت چند سال نیز می‌توانید برای اخذ دیه و خسارت مراجعه کرده و گذر زمان تاثیری در بخشش این جرم نخواهد گذاشت. با توجه به این نکته حتی پس از اتمام کار و در زمان بازنشستگی، می‌توان نسبت به حوادث ایجاد شده در زمان کار، اقامه دعوی نمود.
قانون دیگری که در زمینه حوادث ناشی از کار وجود دارد، مسئولیت کامل کارفرما در محیط کار و محوطه آن است. با توجه به این مسئله، درصورت ورود افراد متفرقه به داخل کارگاه و وقوع هر نوع حادثه برای آن‌ها، مسئولیت اصلی برعهده کارفرما خواهد بود.
نصب تابلوهای خطر که در روز و شب دید کامل داشته باشند و البته محصور نمودن تمام محوطه کار، جزو مهم‌ترین نکاتی است که یک کارفرما باید به آن‌ها توجه داشته باشد.
حوادث ناشی از کار تنها به وقوع حادثه محدود نمی‌شود. برای مثال در معرض آلاینده‌های مختلف قرار گرفتن و ایجاد هر گونه بیماری در اثر آن نیز، جزو حوادث کاری است و با توجه به نظر کمیسیون‌های پزشکی و یا شورای پزشکی، فرد حادثه دیده واجد شرایط دریافت دیه و یا خسارت خواهد شد.
چگونه می‌توان حوادث ناشی از کار را کاهش داد؟
هرچند وقوع حوادث مختلف اجتناب ناپذیر است، اما بی‌شک می‌توان با رعایت چند نکته مهم حوادث ناشی از کار را کاهش داد. نکات مهم برای کاهش حوادث ناشی از کار شامل این موارد است:
- تامین تجهیزات ایمن، مدرن، غیر فرسوده و استاندارد؛
- آموزش نحوه کار ایمن با دستگاه‌ها و ماشین‌آلات به تمام نیروها در ابتدای ورود به مجموعه؛
- آموزش شیوه‌های حفظ ایمنی و اقدامات بهداشتی به تمام نیروها؛
- آموزش اقدامات اولیه بعد از وقوع حادثه برای جلوگیری از تشدید حوادث؛
- استفاده از کارگران بر طبق تخصص و توان آن‌ها در بخش‌های مختلف؛
- نصب دستورالعمل‌های ایمنی در تمام بخش‌های کارگاه؛
- برگزاری دوره‌های آموزشی به‌صورت دائم برای تأکید بر رعایت موارد ایمنی از سوی نیروها.
در هر محیط کاری، افراد تازه‌کار، نیروهای خدماتی و یا تعمیرات، مراجعین و به طور کلی تمام افرادی که به‌صورت دائم در محیط قرار ندارند، بیش از سایرین در معرض انواع حوادث ناشی از کار هستند. این افراد به دلیل عدم آشنایی با محیط و البته عدم شناخت خطرهای احتمالی، در معرض آسیب‌های مختلف قرار دارند. به همین خاطر باید تمام خطرات احتمالی را پیش از وقوع تشخیص داده و راه‌کارهای مناسبی برای رفع آن خطرها در نظر گرفت.
جمع‌بندی نهایی
خطرات و حوادث، بخش جدایی ناپذیر محیط کار هستند و نمی‌توان وقوع آن‌ها را کاملا برطرف کرد. معمولا در صورت وقوع حوادث، مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار بسیار واضح است و باید آن‌ها را رعایت کند و با توجه به نظر مراجع رسمی، باید دیه حوادث ناشی از کار را به کارگر پرداخت کند. البته در صورتی که کارفرما تمام قوانین امنیتی و سلامتی را رعایت کرده و حادثه به دلیل اشتباه کارگر باشد، سازمان تامین اجتماعی هزینه درمان را پرداخت خواهد کرد، اما پرداخت دیه و خسارت به کارگر منتفی خواهد شد. به همین دلیل و با توجه به تمام این موارد، کارفرما باید تمام استانداردهای امنیتی را فراهم کند و البته کارگران نیز با رعایت کامل قوانین ایمنی فعالیت خود را در محیط کار انجام دهند.
با ساختن یک رزومه حرفه‌ای، برای استخدام در بهترین فرصت‌های شغلی اقدام کنید.
دیدگاه