مزایا و معایب استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام

شکل و ساختار گزینش در شرکت‌ها و سازمان‌ها در سال‌های اخیر به شدت دچار تغییر شده است. اهمیت سلامت روان، پتانسیل مدیریت شرایط بحرانی و مهارت‌های نرم موجب شده است تا نیروی انسانی در هر مجموعه استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام رایج شود. این تست‌ها از جمله ابزارهای مفیدی هستند که امروزه بسیاری از شرکت‌ها برای بهبود دقت و موفقیت در استخدام افراد لایق مورد استفاده قرار می‌دهند. بنابر اهمیت استفاده از این تست‌ها و شناخت شخصیت و پتانسیل‌های فردی، کاربوم تست‌هایی را در اختیار کارجویان قرار می‌دهد که اثرات آن کمک کننده است. شما می‌توانید با شناخت مزایا و معایب استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام، می‌توانید هوشمندانه‌تر اقدام کنید و برای موفقیت در استخدام آماده شوید.

اگر شما هم علاقه‌مند هستید در خصوص تست‌های روانشناسی در استخدام اطلاعاتی کسب کنید، همراه ما بمانید تا جزییات مهمی را بررسی کنیم.

مزایای استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام

در هر موضوعی، پرداختن به مزیت‌ها کمک می‌کند تا انگیزه بیشتری برای استفاده از آن داشته باشید. مزیت‌هایی که برای استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام مطرح می‌شود، ذهن شما را برای رسیدن به یک نتیجه درست هدایت می‌کند. این تست‌ها با درک پیچیدگی ذهن و روان انسان طراحی شده‌اند تا امکان ایجاد یک سرنخ در افراد را فراهم کنند. به این ترتیتب پروسه استخدام افراد با درنظر گرفتن پاسخ بعضی از این تست‌ها ساده‌تر خواهد شد.

1. کاهش سوگیری‌های شناختی در استخدام

یکی از مهم ترین مزایای استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام، کاهش سوگیری‌های شناختی است. بسیاری از افراد تحت تاثیر باورها و تجربیات قبلی خودشان تصمیم‌گیری‌هایی را ارائه می‌کنند. این سوگیری‌ها به شکلی نامحسوس می‌توانند در پروسه استخدام تغییراتی ایجاد کنند. زمانی که تیم مصاحبه کننده و تیم HR تنها به اطلاعات درج شده در رزومه اکتفا نکنند و اطلاعاتی مثل نام، سابقه تحصیلی، جنسیت و محل تولد در انگیزه استخدام یا عدم استخدام دخیل نباشد، می‌توان انتخاب استخدام فرد شایسته‌ای داشت. بنابراین بدیهی است که استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام، می‌تواند سوگیری‌های شناختی را کاهش دهد و انتخاب هوشمندانه‌ای ایجاد کند.

2. کاهش هزینه‌های انتخاب نیروی انسانی مناسب

مزیت دیگری که با تست‌های روانشناسی در استخدام تجربه می‌کنید، کم شدن هزینه‌های استخدام است. معمولا پروسه استخدام به روش‌های قدیمی شامل بررسی رزومه، غربالگری رزومه‌ها، تایید رزومه جهت مصاحبه، انجام مصاحبه حضوری، انجام مصاحبه تخصصی، کار آزمایشی و... بود! همین پروسه می‌تواند هزینه‌های بالایی به مجموعه تحمیل کند. اما روند استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام، می‌تواند به شدت این پروسه را کوتاه‌تر کرده و هزینه‌های جانبی و تخصیص زمان تیم HR را کاهش دهد. به همین دلیل تست‌های روانشناسی مخصوص استخدام و سنجش شخصیت افراد، به عنوان راهی مقرون به صرفه جهت استخدام نهایی شناخته می‌شود.

3. شناخت عمیق و تطابق با کار

یکی از دلایلی که تیم کاربوم استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام را مهم می‌داند، تاثیر خلق و خو، سلیقه و تمایل افراد برای استخدام است. شما به راحتی می‌توانید با انتخاب هوشمندانه افرادی که عاشق تعامل با ارباب رجوع هستند، فضای کاری مناسبی خلق کنید و رضایت مراجعه کننده و کارمندان‌تان را هم زمان کسب کنید. اما استخدام افراد بدون درنظر گرفتن تمایلات روحی روانی‌شان در جایگاه شغلی اشتباه، زمینه را برای آسیب، شکست و عدم موفقیت فراهم می‌کند. پس بدیهی است که شناخت عمیق و تطابق شخصیت افراد برای کار در یک جایگاه شغلی مشخص، مزیت مهمی تلقی می‌شود.

4. ارتقاء رشد فردی و شناخت پتانسیل‌های پنهان

یک بازخورد جالب از افرادی که با کمک تست‌های روانشناسی وارد کسب و کارها می‌شوند، شناخت پتانسیل‌هایی است که پیش از آن اصلا خبر نداشتند! زمانی که تست‌های روانشناسی ابعاد پنهان شخصیت و پتانسیل‌های فردی کارجویان را روشن می‌کنند، واکنش آن‌ها دیدنی است. این تست‌ها امکان شناسایی پتانسیل‌های پنهان، نقاط ضعف یا توانایی‌های بالقوه افراد را فراهم می‌کنند. همین روند کمک زیادی می‌کند تا هوشمندانه‌تر امکان ارتقاء و رشد داشته باشید و برای دستیابی به موفقیت تلاش کنید.

5. کاهش ریسک خطا در جذب نیروی انسانی

یکی از چالش‌های جدی که تیم HR با آن مواجه می‌شود، استخدام افراد نامناسب برای هر جایگاه شغلی است. متاسفانه غیرواقعی بودن رزومه‌ها، عدم صداقت و تصورات اشتباه افراد از خودشان موجب می‌شود تا سنجش و استخدام روند مناسبی نداشته باشد. نتیجه این روند استخدام افرادی است که اصلا صلاحیت حضور در یک جایگاه شغلی خاص را ندارند. زمانی که فرد پروسه استخدام را طی می‌کند و وارد یک حوزه کاری می‌شود، تیم نیروی انسانی زمان و هزینه زیادی برای جذب و آموزش صرف کرده است؛ اگر این فرد مناسب جایگاه شغلی نباشد قطعا استخدام فرد دیگر موجب ضرر و زیان مالی خواهد شد. اما شناخت دقیق به کمک تست‌های روانشناسی در استخدام، می‌تواند ریسک انتخاب ناموفق را کاهش داده و از بروز ضرر و زیان جلوگیری کند.

معایب تست‌های روانشناسی در استخدام

به همان میزان که استفاده از تست‌های روانشناسی در شناخت افراد و پروسه استخدام مزیت‌هایی ایجاد می‌کند، معایب متعددی وجود دارد که باید در مورد هرکدام بدانید. تست‌های روانشناسی در استخدام کمک می‌کند تا شناخت عمیق‌تر و دقیقی به دست آورید اما واقعیت این است که شناخت واقعی تنها در پروسه کار و چالش های آن قابل شناسایی است. بنابراین بررسی این معایب کمک می‌کند تا انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید.

1. وجود ریسک خطا

یکی از معیابی که در خصوص تست‌های روانشناسی در استخدام عنوان می‌شود، ریسک خطای بالای آن است. گاهی افراد براساس نتیجه این تست‌ها استخدام می‌شوند اما پس از مدتی، تیم HR متوجه عدم تطابق نتیجه تست با عملکرد و روحیه افراد می‌شوند. به همین دلیل تحقیقات نشان می‌دهد که ریسک خطای زیاد در آزمون‌های این‌چنینی نسبتا کم نیست! افراد می‌توانند آگاهانه پاسخ‌های فریب دهنده‌ای ارائه کنند و نتیجه نهایی تست را دچار خطا کنند. به همین دلیل صحت سنجی این آزمون‌ها چندان امکان‌پذیر نیست.

2. عدم طراحی برای پروسه استخدام

شاید جالب باشد که بدانید بسیاری از تست‌هایی که جهت آزمون استخدام از افراد گرفته می‌شود، صرفا جهت بررسی روان افراد و پیشینه بالینی آن‌ها استفاده می‌شود. مثلا تست روانشناسی MBTI یا MMPI برای پیشینه بالینی طراحی شده‌ است و استخدام افراد براساس این جزییات چندان درست نیست. عدم طراحی تست‌های مخصوص استخدام، می‌تواند احتمال خطا را افزایش دهد.

3. ریسک تبعیض در استخدام

ویژگی انسانی و تغییر خلقیات در شرایط مختلف، گاهی منجر به پاسخگویی خاص در تست‌های روانشناسی می‌شود. به همین دلیل نتیجه تست باز هم قابل اعتماد نیست و ریسک تبعیض در استخدام را افزایش می‌دهد. همین موضوع می‌تواند ریسک تبعیض را چند برابر کند. بنابرای باید حتما موارد جانبی را مدنظر قرار دهید.

4. ایجاد اضطراب و نگرانی

بسیاری از افراد در مواجهه با بررسی‌های روانشناسی دچار اضطراب می‌شوند. این آشفتگی و نگرانی خصوصا زمان ثبت تست‌های روانشناسی در استخدام می‌تواند نگرانی‌های زیادی ایجاد کند. همین شرایط می‌تواند موجب غیرقابل اعتماد کردن نتیجه تست‌ها شود.

5. لزوم حضور افراد متخصص جهت تفسیر تست

شاید استفاده از تست‌های روانشناسی سمت و سوی مناسبی برای انتخاب افراد ایجاد کند، اما اشتباه بزرگ استفاده از تست‌های آنلایت بدون توجه به نتایج و تفسیر هرکدام از آن‌ها است. تست‌های این‌چنینی باید توسط افراد متخصص و باتجربه مورد بررسی قرار گیرند. باید مدنظر داشته باشید که تست‌های این‌چنینی حتما باید توسط افراد متخصص دارای مجوز اجرا و تفسیر شوند. تفسیر اشتباه تست می‌تواند زمینه را باری تصمیم‌گیری‌های نادرست فراهم کند.

6. برچسب زنی اشتباه به افراد

اگر توجه کرده باشید بسیاری از افراد پس از تجربه یک برچسب روحی خاص، به سمت و سوی همان برچسب گرایش پیدا می‌کنند. گاهی این حرکت به صورت غیرهوشیار رخ می‌دهد. به همین دلیل در بعضی مواقع با زدن برچسبی خاص به یک نیروی کاری ماهر و متخصص، می‌توان عملکرد متفاوتی را مشاهده کرد. انتخاب افراد فقط بر اساس برچسب‌هایی مثل درونگرا یا برونگرا بودن، بسیار ساده انگارانه است. چنین ارزیابی یک قالب مشخص برای انتخاب ایجاد می‌کند و ریسک خطا را برای تیم HR چند برابر می‌کند.

چگونه تست‌های روانشناسی می‌توانند در استخدام نتیجه مناسبی داشته باشند؟

برای این که درگیر معایب بالا نشوید، لازم است تا هوشمندانه‌تر اقدام کنید. عدم استفاده تکی از چنین تست‌هایی موجب می‌شود تا نتیجه قابل اعتمادتر شود. متخصصین HR باید حتما در پروسه مصاحبه، از این تست‌ها همراه با تعامل و مصاحبه استفاده کنند. قطعا بررسی انسانی به شدت می‌تواند برای انتخاب نهایی نیروی کار مفید باشد. برای استفاده از تست‌های روانشناسی باید حتما از متخصصین این حوزه کمک بگیرید تا روند تفسیر تست به خوبی انجام شود. استفاده از سوالاتی که می‌تواند اضطراب مراجعین را افزایش دهد و نتیجه تست را غیرواقعی کند، پرهیز کنید. شما می‌توانید در یک اقدام هوشمندانه‌تر، افراد جویای کار را در پروسه‌ای داوطلبانه برای استفاده از تست‌ها انتخاب کنید. زمانی که افراد به شخصه تصمیم گیرنده باشند تا در این تست‌ها شرکت کرده و شانس بیشتری برای استخدام کسب کنند، قطعا نتیجه نهایی بسیار مطلوب‌تر خواهد بود.

پرکاربردترین تست‌های روانشناسی مناسب استخدام

با درک عمیق در خصوص هرکدام از تست‌های روانشناسی، می‌توانید دنیای جذاب روان و ارتباط آن با استخدام و آینده کاری را درک کنید. به همین دلیل در این بخش از کاربوم، تست‌های مهم و کاربردی برای شناخت شخصیت کارجویان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

1. تست شخصیت MBTI برای استخدام

براساس نظریه‌های روانشناسی، افراد در 16 تیپ شخصیتی مختلف تقسیم می‌شوند. این تیپ‌های شخصیتی براساس تست شخصیت‌ شناسی MBTI مشخص می‌شوند. MBTI که مخفف MyersBriggs Type Indicator است، یک روش عالی جهت شناخت سبک تحلیل، تصمیم گیری و درونیات انسان‌ها است. این تست به دلایلی مثل سادگی، محبوبیت و سهولت تحلیل، مورد وجه بسیاری از مدیران و کارکنان قرار گرفته است. بسیاری از افراد با کمک تست‌ MBTI می‌توانند میزان شناخت بیشتری نسبت به خودشان داشته باشند. از معایب این تست می‌توان به اعتبار علمی کم و پیش‌بینی پایین آن اشاره کرد. در واقع نمی‌توان به صرف نتیجه این تست نسبت به انتخاب افراد اقدام کرد. اما متخصصین HR می‌توانند از آن برای شناخت کلی سبک کاری و تعاملات تیمی افراد از آن استفاده کنند و در نهایت باتوجه به اطلاعاتی که از جلسه مصاحبه کسب کرده‌اند، دست به انتخاب بزنند.

2. تست 5 عاملی شخصیت برای استخدام

تست 5 عاملی شخصیت به عنوان یکی از تست‌های رایج در پروسه استخدام استفاده می‌شود. در این تست می‌توان اطلاعاتی از برونگرایی، سازگاری فرد، وظیفه ‌شناسی، ثبات هیجانی و استقبال از کسب تجربه را مشاهده کرد. این تست به دلیل دارا بودن اعتبار علمی مناسب، می‌تواند به عنوان یک عامل تحلیل و پیش‌بینی رفتاری مورد توجه قرار گیرد. به دلیل فرم و شکل این آزمون، امکان پاسخ‌های پیش‌بینی شده برای ایجاد گمراهی بسیار محدود است.

 3. تست شخصیت دیسک  یا DISC برای استخدام

یک تست شخصیت کاربردی در پروسه استخدام، تست دیسک است. این تست که از مخفف کلمات تسلط Dominance، تأثیرگذاری Influence، ثبات Steadiness و وظیفه‌ گرایی Compliance تشکیل شده است، به عنوان یک روش ساده برای شناخت افراد در محیط کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تست کمک می‌کند تا شناخت خوبی از سبک ارتباطی و کار تیمی افراد تجربه کنید. این تست بیش از هرچیزی بر روی رفتار ظاهری افراد تمرکز دارد و نمی‌تواند لایه‌های عمیق شخصیت آن‌ها را نشان دهد. یادتان باشد که اعتبار علمی این تست متوسط است و تنها امکان ارائه اطلاعات نسبی و کاربردی را دارا است.

4. تست توانایی شناختی برای استخدام

در پروسه پیچیده استخدام، استفاده از تست‌های این‌چنینی کمک می کند تا امکان استخدام فردی با مهارت‌های نرم بسیار قوی و مناسب را داشته باشید. این تست یک بررسی اجمالی از تست هوش عمومی (IQ)، توانایی حل مسئله فردی و گروهی، بررسی منطق ریاضی و درک کلامی افراد است. به دلیل ساختار خاص در این تست، توانایی پیش بینی بالایی احساس می‌شود. شما می‌توانید با بررسی پاسخ این تست، دیدگاه عمیقی برای انتخاب افراد کسب کنید. یادتان باشد که فراهم کردن یک محیط مناسب جهت انجام آزمون، کمک می‌کند تا اضطراب افراد کاهش پیدا کند. نگرانی و اضطراب به شدت می‌تواند در این تست بالا باشد. استفاده از آن برای مشاغل تحلیلی، تحقیقاتی، مدیریتی و فنی به شدت گزینه مناسبی است.

 5. تست‌ صداقت و اخلاق کاری برای استخدام

هرچند آشنایی شما با این تست‌ها ضروری است، اما بهتر است بدانید که استفاده از این تست اصلا توصیه نمی‌شود، مگر در شرایط بحرانی که راهی غیر از این وجود نداشته باشد.  با استفاده از تست روانشناسی صداقت و اخلاق کاری می‌توانید میزان مسئولیت‌پذیری فرد و احتمال بروز رفتارهایی مثل دروغ‌گویی و سرقت را بررسی کنید. چنین تستی هرچند می‌تواند به کاهش ریسک‌های سازمانی و پیش‌بینی رفتارهای پرخطر کمک کند، اما درواقع استفاده از آن می‌تواند ذهن افراد را نسبت به کار خدشه دار کند. در این تست امکان پاسخ‌دهی ساختگی نیز وجود دارد و بررسی نتیجه آن صرفا با حضور افراد متخصص و تعامل با کارجویان قابل اعتماد است.

 6. تست‌ هوش هیجانی برای استخدام

قبل‌ترها توجه به IQ به عنوان هوش افراد رایج بود. اما به مرور زمان جهان اطلاعات بیشتری در خصوص هوش هیجانی کسب کرد و اثرات مثبت و منفی آن در زمان کار و تعامل را شفاف نمود. به همین دلیل Emotional Intelligence Tests  یا  EQبه عنوان یک پارامتر مهم در استخدام خصوصا برای جایگاه‌های شغلی خاص مورد توجه قرار گرفته است. تست هوش هیجانی با بررسی توانایی فرد در درک و مدیریت احساسات خود و سایرین می‌تواند اطلاعات ارزشمندی دراختیار HR قرار دهد. استفاده از این تست برای مدیران، رهبران مجموعه و ارائه کنندگان مستقیم خدمات به مشتریان، کمک می‌کند تا امکان برقراری تعامل مثبت فراهم شود. ابزارهای سنجش معتبر، کمتر از تست‌های شخصیت نیازمند حضور افراد متخصص هستند.

 7. تست‌های مرتبط با شغلی موقعیتی جهت استخدام

یکی از تست‌های روانشناسی در استخدام که مجموعه کاربوم به آن اهمیت می‌دهد، تست  SJT است. این تست که مخفف شده Situational Judgment Tests است، اطلاعات ارزشمندی از پتانسیل‌ افراد جهت حضور در یک جایگاه شغلی ارائه می‌کند. معمولا از این تست جهت سنجش نحوه تصمیم گیری افراد و ضرورت لزوم وجود یک سری توانایی تعیین کننده جایگاه شغلی خاص استفاده می‌شود. تقریبا یک تجربه نزدیک به شرایط واقعی کار محسوب می‌شود و امکان ارائه ارزیابی عملی‌تری نسبت به پرسشنامه‌های ساده دارد. اما باید مدنظر داشته باشید که طراحی این تست کمی پیچیده و پرهزینه است. گاهی پاسخگویی به جواب‌های این مدل تست‌ها با درنظر گرفتن مصلحت انجام می‌شود که همین موضوع نتیجه نهایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما به طور کلی استفاده از آن در جایگاه‌های شغلی خاص می‌تواند مفید باشد.

 8. تست MMPI جهت بررسی مشکلات روانی و استخدام

شاید جالب باشد که بدانید تست‌های روانشناسی در استخدام بسیار متنوع هستند اما تست MMPI نقش مهمی در بررسی و تشخیص بالینی مشکلات روانی ایفا می‌کند. از این تست در بعضی موقعیت‌های شغلی مثل استخدام ارتش در کشورهای پیشرفته استفاده می‌شود تا میازن سلامت روان و پتانسیل روحی جهت حضور در جایگاه شغلی مدنظر را مورد بررسی قرار دهند. به همین دلیل تست ام ام پی آی به عنوان ابزار معتبری جهت ارزیابی سلامت روان شناخته می‌شود. این تست اصلا گزینه خوبی برای استخدام عمومی افراد نیست و پروسه زمان‌بری جهت انجام تست، تحلیل و بررسی آن نیاز است که قطعا هزینه بالایی به سازمان تحمیل می‌کند. به همین دلیل تنها برای بعضی موقعیت‌های شغلی از آن استفاده می‌شود.

نکات مهم استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام

هرچند استفاده از تست‌های روانشناسی کمک زیادی به کشف واقعیت‌های درونی افراد می‌کند، اما جای گمراه کردن در پاسخگویی به تست‌ها وجود دارد. به همین دلیل برای جایگاه‌های شغلی خاص، باید حتما از روانشناس متخصص در این زمینه کمک بگیرید و ضمن بررسی تست و تعامل روانی، نسبت به تصمیم گیری اقدام کنید. استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام، می‌تواند میزان خطا در انتخاب را کاهش دهد اما توجه 100% و اکتفا کردن به نتیجه تست قطعا ریسک بالایی برای HR ایجاد خواهد کرد. چرا که این اقدام عملکرد لحظه‌ایی افراد را نادیده می‌گیرد و ریسک تبعیض در انتخاب را افزایش خواهد داد. بنابراین تلاش کنید تا هوشمندانه‌تر از تست‌های روانشناسی استفاده کنید.

کلام آخر

همان‌طور که در این مقاله بررسی کردیم، استفاده از تست‌های روانشناسی در استخدام و روان‌سنجی افراد، به عنوان ابزارهای مفید و کلیدی شناخته می‌شوند که امکان تحلیل و بررسی نیروی انسانی را فراهم می‌کنند. هرچند استفاده از این تست‌ها برای تمام موقعیت های شغلی توصیه نمی‌شود، اما به هر حال پرداختن به مزایا و معایب هرکدام کمک می کند تا امکان تصمیم‌گیری آسان‌تری داشته باشید.

تجربه شما از تست‌های روانشناسی در استخدام چیست؟ نظرتان را برای ما بنویسید.