نگاهی بر کتاب اقتصاد برای همه
نگاهی بر کتاب «اقتصاد برای همه»
در نیم قرن گذشته، ایران، تحولات سیاسی عجیبی را تجربه کرده است؛ انقلاب، جنگ، اصلاحات و ... . این تحولات صرفا در حوزه سیاسی رخ نداده است؛ بلکه اقتصاد ما نیز دچار نوسانات شدیدی بوده است؛ و همچنان نوسانات اقتصادی را شاهد هستیم؛ و اکثر ما روزانه با چالش‌های اقتصادی مواجه خواهیم شد؛ و هر روز واژه‌های تورم، کاهش قدرت خرید، کاهش تولیدات داخلی، نابسامانی اقتصادی و صدها واژه مشابه به گوشمان می‌رسد؛ اما این واژه‌ها برای ما تنها به عنوان ابزاری برای یادآوری مشکلات، تجارب و یا گاهی تنها یک اصطلاح دهن پر کن باقی می‌مانند؛ بدون آنکه نسبت به آنها و سایر اصطلاحات اقتصادی دانش و آگاهی کافی داشته باشیم؛ و معمولاً هرگونه تلاش ما برای کسب آگاهی بیشتر در زمینه‌های اقتصادی، با عدم وجود منبع و یا برخورد با مباحث ثقیل و پیچیده اقتصادی، مواجه خواهد شد. بر همین اساس، کتاب «اقتصاد برای همه» نوشته دکتر علی سرزعیم را می‌توان گامی مهم و موثر در انتقال مفاهیم اقتصادی به عرصه عموم مردم و نظام سیاست‌گذاری و همچنین تلاشی موفق در راستای افزایش آگاهی اقتصادی در جامعه و نظام اقتصادی دانست. خالی از لطف نیست که تنها در چند سطر، نگاه و بررسی مختصر به برخی از مطالب ارائه شده در این کتاب داشته باشیم.
مهمترین ویژگی اقتصادی ایران را می‌توان، بی‌ثباتی در سطح کلان و انحصار در سطح خرد دانست. در حالی که بارزترین ویژگی اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته ثبات در اقتصاد کلان و رقابت حداکثری در عرصه خرد است. واضح است که در چنین شرایطی تمایل به فرآیند تولید و اداره یک بنگاه و همچنین بهینه‌سازی آنها، بی‌معنی خواهد بود؛ و صد البته، که بروز مشکلات و چالش‌های اقتصادی که بسیاری از آنها را در زندگی روزمره نیز لمس می‌کنیم، قابل پیش‌بینی است؛ اما آیا این نوسانات و نابسامانی اقتصادی، صرفا ناشی از شوک‌های بیرونی است؟
برای پاسخ به این پرسش ابتدا لازم است که بدانیم، وظیفه نظام تصمیم‌گیری اقتصادی آن است که از ابزارهای سیاسی برای مدیریت نوسانات اقتصادی در کوتاه مدت و ایجاد بستر رشد بلندمدت استفاده کند. موضوعی که متاسفانه در نظام اقتصادی ما به هیچ وجه رخ نداده است. ساده‌ترین پرسشی که پس از خواندن این گزاره به ذهن خطور خواهد کرد این است که: چرا وضعیت به این صورت است؟
جدا از رویکرد "اقتصاد سیاسی"، چند عامل موثر دیگر بر نظام تصمیم‌گیری اقتصادی را بدین شرح برشمرد:
- نظام کارشناسی که وظیفه سیاست‌سازی و تصمیم‌سازی را بر عهده دارد به اندازه کافی پخته، ماهر و مسلط به دانش روز نیست.
- نظام تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری کشور از همین پتانسیل نظام کارشناسی نیز به میزان لازم استفاده نمی‌کند.
- فرهنگ اقتصادی حاکم بر افکار عمومی در ایران چپگرایانه و مداخله جویانه است (تصور این که دولت باید در همه چیز مداخله کند).
تنها همین چند سطر و موضوع مطرح شده خود صدها مطلب و پرسش را در ذهن مطرح می‌سازد که هر خواننده‌ای متناسب با سطح آگاهی خویش با آنها مواجه خواهند شد. کتاب «اقتصاد برای همه» از این ویژگی برخوردار است که توانسته، با به‌کارگیری زبانی ساده، مفاهیم و موضوعات اقتصادی را تشریح نماید. به گونه‌ای که نه پیچیدگی زبان سبب ایجاد فاصله بین متن و خواننده عمومی شود و نه سادگی زبان سبب کاهش سطح دانش موجود در کتاب. از همین رو این کتاب توانایی برقراری ارتباطی موثر، هم با عرصه عموم مردم و هم با نظام سیاست‌گذاری اقتصادی را داراست.
همچنین تلاش‌های صورت گرفته و پیشنهادهای ارائه شده توسط آقایان دکتر علی حیدری خسرو، دکتر مسعود نیلی، دکتر پویان مشایخ و بویژه دکتر هادی صالحی اصفهانی، خود تاییدی بر ارزشمندی این کتاب است.
لازم به ذکر است که استاد مصطفی ملکیان نیز کتاب «اقتصاد برای همه» را کتابی قابل توصیه نامیده؛ و آن را از لحاظ نظام‌بندی، آسان‌یابی، عدم خروج از موضوع بحث، نزدیکی هر چه بیشتر به مسائل و مشکلات عینی و اجتناب از هرگونه فضل فروشی و خودنمایی ممتاز برشمرده است.
دیدگاه